«Υου cannot bribe a computer!»
Πράγματι, «δεν μπορείς να δωροδοκήσεις έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή». Η «ατάκα» αυτή είναι η αγαπημένη φράση του απερχόμενου Προέδρου της Εσθονίαs, Τοomas Hendrίk Ilves, ο οποίος συμπληρώνει δέκα χρόνια (2 Θητείες) στην Προεδρία της Χώρας. Με αυτό το αξίωμα, έχουν ουσιαστικά καταργήσει την προσωπική επαφή του πολίτη με τουs δημοσίους υπαλλήλους και κατά συνέπεια τη δυνατότητα «συναλλαγήs». Κατά τη διάρκεια του 10ετούς Θητείας του, υπήρξε ραγδαία εξάπλωση όλων των ηλεκτρονικών υπηρεσιών προς τουs πολίτες. Έτσι, η Εσθονία πέτυχε τη σχεδόν απόλυτη ψηφιακή εξυπηρέτηση του πολίτη. Μόνο σε τρεις περιπτώσειs απαιτείται η φυσική σου παρουσία: Για να παντρευτείς, για να πάρειs διαζύγιο και στην αγοραπωλησία ακίνητης περιουσίας. Όλες οι υπόλοιπεs δραστηριότητες γίνονται από το σπίτι ή τη δουλειά μέσω ίnternet.
Θα σας δώσω μερικά χαρακτηριστικά στοιχεία για να δείτε πώς μια μικρή χώρα (μόλις 1,3 εκατ. κατοίκουs), χωρίς φυσικούs πόρους, έγινε ΤΟ υπόδειγμα στην ψηφιακή εποχή. Στον χώρο ΤΠΕ (Τεχνολογίας Πληροφορικής και Επικοινωνιών) δραστηριοποιούνται 3.193 εταιρείες οι οποίες απασχολούν 48.970 υπαλλήλουs, δηλαδή το 9,3% της απασχόλησης. Ο συνολικός τζίρος των εταιρειών είναι 3,689 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 6,8% του ΑΕΠ και στο 14,2% των συνολικών εξαγωγών της χώρας. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπηρεσίες και τα προϊόντα τους στον χώρο των ΤΠΕ εξάγονται σε 123 χώρεs!
Αυτές όλες οι εταιρείες είναι η κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης. Το κράτος σχεδιάζει και ο ιδιωτικός τομέας υλοποιεί (ουtsourcίng the developement). Σε ορισμένες περιπτώσεις ο ιδιωτικός τομέας λειτουργεί και τις εφαρμογές (outsourcίng the operations). Για να μη σας κουράζω με πολλούς αριθμούs θα κάνω μια παρένθεση, προκειμένου να σας περιγράψω πώς βρέθηκα να ασχολούμαι με την Εσθονία. Στις 29 Δεκεμβρίου 2013, σε τούτη τη στήλη έγραψα ένα άρθρο με τίτλο «Δυστυχώς, δεν έχουμε γίνει, ακόμα, Εσθονία», όπου περιέγραφα το πόσο ανεπτυγμένη ήταν η ηλεκτρονική διακυβέρνηση στη χώρα αυτή. Δεν είχα ποτέ επισκεφθεί την Εσθονία και η γνώση μου προερχόταν μόνο από δημοσιεύματα και από την ιστοσελίδα της χώραs.
Στις αρχές του 2014, δέχτηκα ένα τηλεφώνημα από τον Πρέσβη της Εσθονίαs κ. Margus Rava, ο οποίος ζήτησε να συναντηθούμε. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο κ. Rava είναι ταυτόχρονα Πρέσβης στην Κύπρο, στην Αλβανία και στην Ιορδανία. Αυτό δείχνει τιs οικονομίες που κάνει μια μικρή χώρα. Από τότε συναντηθήκαμε αρκετές φορές και μου έδωσε πολλές πληροφορίες για την πρόοδο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που γίνεται στη χώρα του. Έτσι, έγραψα και δεύτερο άρθρο στις 8 Φεβρουαρίου 2015, με τίτλο «Μήπως η Εσθονία ζει σε άλλον αιώνα;». Εκεί περιέγραφα μια νέα υπηρεσία που παρέχεται σε ξένουs υπηκόουs που έχουν δραστηριότητα στην Εσθονία. Η υπηρεσία ονομάζεται e-Resίdency και ουσιαστικά επιτρέπει σε ξένους υπηκόους να κάνουν τις περισσότερες δουλειές τουs από τον τόπο διαμονής τους, χωρίς να χρειάζεται να ταξιδεύουν στην Εσθονία. Είναι αξιοσημείωτο ότι μέσα στο 2015 έχουν αποκτήσει την ιδιότητα του e-Resίdent περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, μεταξύ των οποίων και 150 Έλληνες. Για να έχουμε ένα μέτρο σύγκρισης στο ίδιο διάστημα γεννήθηκαν 14.000 παιδιά και πέθαναν 17.000 άνθρωποι. Όμως, ο στόχος του προγράμματος αυτού είναι να φτάσουν τα 10 εκατομμύρια μέχρι το 2025! Προσέξετε τη σημασία του e-Resίdency. Ουσιαστικά όταν και αν επιτύχουν τον στόχο τους, θα έχουν αυξήσει τον πληθυσμό της χώραs τους κατά 870%, έστω και αν όλοι αυτοί δεν θα κατοικούν στην Εσθονία! Κάπως έτσι ξεκίνησε η σχέση μου με αυτή τη χώρα, η οποία έμελλε να επεκταθεί.
Στις 23 Δεκεμβρίου 2015 έλαβα πρόσκληση από τον Πρόεδρο της Εσθονίαs για να συμμετάσχω στην 7η ετήσια Διεθνή Συνάντηση των Φίλων τηγς Εσθονίαs από τις 30 Ιουνίου 2016 μέχρι τις 2 Ιουλίου 2016. Φυσικά την αποδέχτηκα και έτσι βρέθηκα στο Τallinn. Θέλω να ξεκαθαρίσω ότι η συνάντηση δεν γίνεται απλά «υπό την αιγίδα τον Προέδρου», αλλά με την ενεργή συμμετοχή του Προέδρου Ilves, αλλά και του Πρωθυπουργού του χώρας, Taavi Roivas. Όταν άκουσα τον Πρόεδρο να μιλά σε ένα panel για την τεχνολογία, εντυπωσιάστηκα τόσο πολύ από την εμπεριστατωμένη γνώση του στην πληροφορική, ώστε υπέθεσα ότι είχε κάνει σπουδές σε πληροφορική. Αναζητώντας το βιογραφικό του στο Google, διαπίστωσα ότι είχε σπουδάσει ψυχολογία και είχε κάνει μεταπτυχιακό (masters) στο ίδιο αντικείμενο. Αλλά και ο ίδιος ο Πρωθυπουργόs είναι μεγάλος υπέρμαχος της τεχνολογίας. Μάλιστα, πέρασε μαζί μας ένα γεμάτο 10ωρο και όταν χρειάστηκε να υπογράψει κάτι, το έκανε με την ψηφιακή υπογραφή του, μέσω του κινητού τηλεφώνου του!
Η καθολική χρήση της ψηφιακής υπογραφήs έχει εξοικονομήσει στο κράτος το 2% του ΑΕΠ! Δηλαδή, έναν ΕΝΦΙΑ και κάτι ρέστα! Η συνάντηση αυτή που συγκεντρώνει επενδυτές και επιχειρηματίες οι οποίοι αναζητούν νεοφυείς επιχειρήσεις (όπως π.χ. το Skype το οποίο δημιουργήθηκε από Εσθονούς), δημοσιογράφους και διαμορφωτές της κοινής γνώμηs, πανεπιστημιακούς κ.ά., διοργανώνεται με τη συνεργασία του Δημόσιου και του Ιδιωτικού τομέα και στοχεύει στην προβολή των υπηρεσιών και των προϊόντων της Εσθονίας. Στα 7 χρόνια λειτουργίας του θεσμού αυτού, έχουν περάσει περισσότεροι από 1.700 «φίλοι τηs Εσθονίας» από τις εκδηλώσεις, οι οποίοι φεύγουν με την εντύπωση ότι βιώσανε μια εμπειρία από το μέλλον.
Θα σας δώσω δύο παραδείγματα από την καθημερινότητά μας, για να δείτε πως λειτουργεί η ηλεκτρονική διακυβέρνηση. Δίπλωμα Οδήγησηs: Το δίπλωμα οδήγησης εκδίδεται από το κράτος. Κατά συνέπεια το κράτος γνωρίζει πότε λήγει ένα δίπλωμα. Τρεις μήνες πριν από τη λήξη του διπλώματος, ο Εσθονός ειδοποιείται μέσω e-mail (όλοι οι Εσθονοί που έχουν ταυτότητα έχουν και ένα e-mail με τον μοναδικό αριθμό του ταυτότητάς τους• η ταυτότητα είναι υποχρεωτική για όσους συμπληρώνουν το 15ο έτος και προαιρετική για τους λοιπούς), ότι το δίπλωμά του λήγει την τάδε ημερομηνία και αν θέλει να ανανεωθεί πρέπει να κάνει τις συνηθισμένεs ενέργειες, μεταξύ των οποίων και η βεβαίωση από γιατρό. Πάει στον γιατρό, τον εξετάζει και ο γιατρός ενημερώνει ηλεκτρονικά την υπηρεσία για τη δυvατότητα του πολίτη να οδηγεί. Δεν τυπώνεται κανένα χαρτί. Όταν λοιπόν ολοκληρωθούν οι διατυπώσειs, όλες ηλεκτρονικά, ακόμα και η πληρωμή του αντιτίμου, τότε εκδίδεται το δίπλωμα και αποστέλλεται στον πολίτη στο σπίτι του. Δεν τυπώθηκε κανένα χαρτί, κανένας πολίτηs δεν πήγε σε καμία κρατική υπηρεσία. Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση: Ο πολίτηs επισκέπτεται τον γιατρό. Μετά την εξέταση και εφ' όσον απαιτείται συνταγή, ο γιατρόs με μοναδικό στοιχείο την ηλεκτρονική ταυτότητα του ασθενούς, συντάσσει στον υπολογιστή τη συνταγή, χωρίς να τυπωθεί κανένα χαρτί. Ο ασθενής μπορεί να πάει σε οποιοδήποτε φαρμακείο της Εσθονίας και με την ταυτότητά του θα πάρει τα φάρμακά του χωρίς να τυπωθεί και πάλι κανένα χαρτί.
Συγκρίνετέ το με τη δική μας «ηλεκτρονική συνταγογράφηση» και βγάλτε τα συμπεράσματά σας. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι έναs ηγέτης μιαs δυτικήs χώραs δήλωσε: «Ι should haνe called the Estonίans when we were settίng ουr health care websίte». Τα λόγια αυτά αποκτούν μεγαλύτερη βαρύτητα όταν προέρχονται από τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Barak Obama! Το δυστύχημα με την Ελλάδα είναι ότι είχαμε διμερή συμφωνία (για τέσσερα χρόνια) για να μας βοηθήσουν στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, αλλά εμείς, σαν ο εξυπνότερος λαός του κόσμου, την απεμπολήσαμε, όπως έχουμε κάνει και για πολλά άλλα. Είμαστε λοιπόν άξιοι του μοίρας μαs. Ξέρετε ποιο είναι το πρακτικό αποτέλεσμα αυτής της μοναδικής ηλεκτρονικής διακυβέρνησης; Η φορολογία είναι ένα flat rate 20%, ανεξάρτητα από το ύψους των εισοδημάτων! Είναι τόσο μεγάλη η άγνοιά μας, ώστε ένας Έλληνας πολιτικόs αποφάνθηκε τον Μάρτιο του 2013 στην τηλεόραση ότι: «Ευτυχώς, δεν έχουμε γίνει ακόμα Εσθονία. Η Εσθονία είναι πολύ πιο πίσω από εμάς»! Δεν ήξερε, τουλάχιστον ας ρώταγε...
* Ο κ. Ανδρέας Δρυμιώτης είναι Σύμβουλος Επιχειρήσεων.
