Εργατικά
Δημοτικά Τραγούδια της Ερμιόνης
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
«Σε
καινούργια βάρκα μπήκα
και
στον Άγιο Γιάννη (ε)βγήκα».
Δεν
υπάρχει Ερμιονίτης, που να μην έχει τραγουδήσει, ιδιαίτερα τις μέρες της Αποκριάς,
το κορυφαίο τραγούδι, «Oι
ψαράδες»,1 που
ξεκινάει με τους παραπάνω στίχους. Καλλίφωνοι και παράφωνοι, συμπολίτες - «ερμηνευτές»,
χαίρονται τα λόγια και τη μελωδία, που εκθειάζουν σκηνές της ψαράδικης ζωής. Χορεύουν,
γλεντούν, αδελφώνονται, «ανασαίνουν», εκδηλώνονται, νιώθουν ευτυχισμένοι.
Χρόνια τώρα οι ίδιες εικόνες!
Στις
λαϊκές μουσικές καταγραφές το τραγούδι, με την μικρασιάτικη καταγωγή, έχει
τίτλο «Το καραβάκι». Η μελωδία του, με
ήπια τα ηχοχρώματα της Μικρασίας, είναι διαφορετική από εκείνη που τραγουδιέται
στην Ερμιόνη. Πολύ πιθανόν, λοιπόν, το τραγούδι να το έφεραν στον τόπο μας οι
ναυτικοί, που ψάρευαν από παλιά σ’ εκείνα τα μέρη. Δεν αποκλείεται, όμως, να το
άκουσαν και σ’ άλλους ψαράδικους τόπους, όπου βρέθηκαν για το καθημερινό
μεροδούλι και από εκεί να το «μετέφεραν» στην ιδιαίτερη πατρίδα τους.2
Όπως,
όμως, και να έχουν τα πράγματα, ένα είναι σίγουρο. Οι στίχοι του τραγουδιού, «θάλασσα
απέραντη» που αφηγούνται τις ιστορίες τους με τους όμορφους διαλόγους, άγγιξαν
όλους τους ντόπιους, θαλασσινούς και στεριανούς. Οι εικόνες που περιγράφονται
με ξεχωριστή επιτυχία, αποτύπωναν τη δουλειά, τους κόπους αλλά και την
ιδιοσυγκρασία τους. Ταίριαζαν με τη ζωή τους! Και τι πιο φυσικό; Το αγάπησαν!
Στη συνέχεια, αντικαθιστώντας λέξεις και φράσεις, δημιούργησαν παραλλαγές, όπως
συνηθίζεται στα Δημοτικά Τραγούδια (Δ.Τ.) και ταυτίστηκαν μαζί του. Όσο για τη
μελωδία του τραγουδιού, καθώς η αρχική είχε πλέον ξεχαστεί, προτίμησαν έναν
εύκολο χορευτικό ελληνικό σκοπό, τον πασίγνωστο καλαματιανό «Λεμονάκι μυρωδάτο».
Έτσι το έκαναν ολότελα δικό τους!
Τα
τραγούδια του λαού, όπως και άλλα εκφραστικά του στοιχεία, όταν βρίσκουν γόνιμο
έδαφος «μεταφυτεύονται» με επιτυχία σε διαφορετικούς τόπους από εκείνον της καταγωγής
τους. Ευδοκιμούν και στη νέα πατρίδα το ίδιο πετυχημένα, γιατί συνταιριάζουν με
τη ζωή, τη νοοτροπία, τις συνήθειες, τις ανάγκες των κατοίκων αλλά και ολόκληρο
το φυσικό περιβάλλον.
Οι
ψαράδες της Ερμιόνης
(Γραμμένο
όπως συνηθίζουμε να το τραγουδάμε.)
1. Σε–κάλε–σε
καινούργια βάρκα μπήκα,
σε
καινούργια βάρκα μπήκα
και
στον Άγιο Γιάννη (ε)βγήκα.
2. Εί
– κάλε – είδα ναύτες παλληκάρια,
είδα
ναύτες παλληκάρια
που
ψαρεύανε για ψάρια.
3. Γεια
– κάλε- γεια χαρά σας παλληκάρια,
γεια
χαρά σας παλληκάρια
έχετε
για μένα ψάρια.
ή
Ε-κάλε
έχετε ψαράδες ψάρια,
έχετε
ψαράδες ψάρια
αστακούς
και καλαμάρια.
4. Ε-κάλε-
έχουμε παστά και χλώρια,
έχουμε
παστά και χλώρια
και
πεντέξι οκάδες χώρια.
5. Ε-κάλε-έχουμε
χρυσή σαρδέλα,
έχουμε
χρυσή σαρδέλα
σαν
την όμορφη κοπέλα.
6. Πα-κάλε-πάρε
βούρλο3
βούρλωσέ τα,
πάρε
βούρλο βούρλωσέ τα
και
πελάντζα ζύγισέ τα.
7. Βου-κάλε-βούρλο
κάνω (έχω) τα μαλλιά σου,
βούρλο
κάνω (έχω) τα μαλλιά σου
και
πελάντζα την ποδιά σου (τα βυζιά σου).
Το
τραγούδι με λίγα λόγια…