Με
αφορμή την ολοκλήρωση του εορτασμού των 100 χρόνων από τη γέννηση του
Οδυσσέα Ελύτη το 2011 στην Ελλάδα, το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων
παρουσίασε ένα ανέκδοτο κείμενο του ποιητή, από ομιλία του στους
Έλληνες μετανάστες στη Στοκχόλμη. Η ομιλία του ποιητή έγινε τον
Νοέμβριο του 1979, μετά την τελετή απονομής του βραβείου Νόμπελ της
Σουηδικής Ακαδημίας για το έργο του...
Η
ομιλία μεταφέρεται αυτούσια με την επισήμανση του Ελύτη «ότι η γλώσσα
είναι ένας φορέας ήθους που, αν δεν τον υπακούσεις, θα τιμωρηθείς».
Η ομιλία
«Αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες,
περίμενα
πρώτα να τελειώσουν οι επίσημες γιορτές που προβλέπει η “Εβδομάδα
Νόμπελ” και ύστερα να ’ρθω σ’ επαφή μαζί σας. Το έκανα γιατί ήθελα να
νιώθω ξένιαστος και ξεκούραστος.
Ξεκούραστος
βέβαια δεν είμαι. Χρειάστηκε να βάλλω τα δυνατά μου για να τα βγάλω
πέρα με τις απαιτήσεις της δημοσιότητας, τις συνεντεύξεις και τις
τηλεοράσεις. Αλλά ένιωθα κάθε στιγμή ότι δεν εκπροσωπούσα το ταπεινό
μου άτομο αλλά ολόκληρη τη χώρα μου. Κι έπρεπε να την βγάλω
ασπροπρόσωπη. Δεν ξέρω αν το κατάφερα. Δεν είμαι καμωμένος για τέτοια.
Για τιμές και για δόξες. Τη ζωή μου την πέρασα κλεισμένος μέσα σε 50
τετραγωνικά (μέτρα), παλεύοντας με τη γλώσσα. Επειδή αυτό είναι στο
βάθος ή ποίηση: μια πάλη
συνεχής με τη γλώσσα. Τη γλώσσα την ελληνική
που είναι η πιο παλιά και η πιο πλούσια γλώσσα του κόσμου.
Ό,τι
και να πει ένας ποιητής, μικρό ή μεγάλο, σημαντικό ή ασήμαντο, δεν
φέρνει αποτέλεσμα, θέλω να πω δεν γίνεται ποίηση αν δεν περάσει από την
κρησάρα της γλώσσας, αν δεν φτάσει στην όσο γίνεται πιο τέλεια έκφραση.
Ακόμα και οι πιο μεγάλες ιδέες, οι πιο ευγενικές, οι πιο
επαναστατικές, παραμένουν σκέτα άρθρα εάν δεν καταφέρει ο τεχνίτης να
ταιριάσει σωστά τα λόγια του. Μόνον τότε μπορεί ένας στίχος να φτάσει
στα χείλια των πολλών, να γίνει κτήμα τους. Μόνον τότε μπορεί να ’ρθει
και ο συνθέτης να βάλει μουσική, να γίνουν οι στίχοι τραγούδι. Και για
ένα τραγούδι ζούμε, στο βάθος, όλοι μας. Το τραγούδι που λέει τους
καημούς και τους πόθους του καθενός μας. Τόσο είναι αλήθεια ότι το
μεγαλείο και η ταπεινοσύνη πάνε μαζί, ταιριάζουν.
Ταπεινά
εργάστηκα σ’ όλη μου τη ζωή. Και η μόνη ανταμοιβή που γνώρισα πριν από
τη σημερινή, ήταν ν’ ακούσω τους συμπατριώτες μου να με τραγουδούν. Να
τραγουδούν το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ που μου