24 Ιουνίου: «Το Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού»
(Εκκλησιαστική λατρεία και παραδόσεις)
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
Εισαγωγή
Στο πλαίσιο της ενασχόλησής μου με την εκκλησιαστική λατρεία και τις λαϊκές παραδόσεις
της Ερμιόνης που τη συνοδεύουν, ήθελα από καιρό να γράψω για τη γιορτή του Αϊ-Γιάννη
του Κλήδονα και τις σχετικές τελετουργίες. Πάντα, όμως, κάτι συνέβαινε και κάποιες άλλες
ανάγκες και δραστηριότητες έπαιρναν τη θέση της. Επιτέλους ήρθε η ώρα να αναφερθώ
σ’ αυτή τη θρησκευτική γιορτή, που συνοδεύεται από ένα πλήθος ηθών και εθίμων με
ποικίλες παραλλαγές στον ελληνικό χώρο. Σε ό,τι αφορά την περιγραφή μου στηρίχθηκα
στην υπάρχουσα βιβλιογραφία, στις σημειώσεις της μητέρας μου, τις αφηγήσεις
ορισμένων συντοπιτών και κυρίως σε προσωπικά βιώματα.
Το θρησκευτικό γεγονός και η εκκλησιαστική λατρεία
Στις 24 Ιουνίου η εκκλησία μας γιορτάζει τη Γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου «της
στείρας το βλάστημα», όπως σοφά αποκαλείται. Από τον Ευαγγελιστή Λουκά (Λουκά Λ-
36, 57-68, 76-80) πληροφορούμεθα ότι ο Αρχάγγελος Γαβριήλ έξι μήνες πριν επισκεφθεί
την Παναγία για το χαρμόσυνο γεγονός, είχε αναγγείλει στον Ζαχαρία, ότι η «άγονη και
στείρα» γυναίκα του Ελισάβετ, αν και βρισκόταν σε προχωρημένη ηλικία, θα γεννούσε
αγόρι που θα το ονόμαζαν Ιωάννη. Έτσι μετά από πολλούς κόπους, δάκρυα και
προσευχές ικανοποιήθηκε η επιθυμία τους να αποκτήσουν παιδί.
Για τον λόγο αυτό έξι μήνες πριν από τον Ευαγγελισμό, στις 23 Οκτωβρίου, εορτάζεται «η
Σύλληψις του Τιμίου Προδρόμου» και έξι μήνες πριν από τα Χριστούγεννα, στις 24
Ιουνίου, εορτάζεται η Γέννησή Του.
Παρουσιάζει ενδιαφέρον το γεγονός ότι η Εκκλησία μας εορτάζει τη γέννηση και την
«είσοδό τους» στη ζωή μόνο τριών προσώπων: Του Χριστού (25 Δεκεμβρίου), της
Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου) και του Προδρόμου (24 Ιουνίου). Σε όλους τους άλλους Αγίους
εορτάζεται, όπως είναι γνωστό, η ημέρα της Κοίμησής τους.
Στον Δήμο Ερμιονίδας προς τιμή του Προδρόμου υπάρχει ο ιστορικός και μεγαλοπρεπής
μητροπολιτικός ναός στο Κρανίδι, που πανηγυρίζει στις 29 Αυγούστου. Υπάρχουν ακόμη
και τέσσερα μικρά εκκλησάκια, το καθένα με τη δική του ξεχωριστή ομορφιά αλλά και τη
δική του ιστορία. Ο Αγιογιάννης στο Μπίστι (Ερμιόνη), ο Αϊ - Γιάννης στο Λαμπαγιαννά
(Φούρνοι), ο Αγιογιάννης της Σταϋλιας (Ηλιόκαστρο) και ο Άγιος Γιάννης ο Καρτέρης στο
Σαλάντι (Δίδυμα). Από τα τέσσερα ξωκλήσια εκείνο που είναι αφιερωμένο στο «Γενέθλιον
του Προδρόμου» και εορτάζει στις 24 Ιουνίου είναι ο Άγιος Γιάννης ο Καρτέρης.
Ονομάστηκε έτσι γιατί, καθώς λέγεται, ανήμερα της γιορτής του, το 1821, ο τούρκικος
στόλος δεν τα κατάφερε να αποβιβαστεί εκεί, αφού τα πλοία του «κοστάρισαν» στα ρηχά
νερά της παραλίας και δόθηκε έτσι η ευκαιρία στα ελληνικά, που τους είχαν στήσει
καρτέρι, να τα καταστρέψουν. Τέλος, γιορτάζει και ο ένας από τους τρεις ενωμένους
σταυρεπίστεγους ναούς (βρίσκεται στη νότια πλευρά και δεξιά της εισόδου) του καθολικού
της Μονής των Αγίων Αναργύρων, που είναι αφιερωμένος στο «Γενέσιον του Τιμίου
Προδρόμου».
Συσχετισμοί, παρερμηνείες, έθιμα