Η υπέρβαση των διαιρέσεων
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
«Την τύχη του κάθε λαός/την κάνει μοναχός του,
κι όσα του κάνει η τρέλα του/δεν κάνει ο εχθρός του».
Μια τέτοια «τρέλα» είναι και η διάσπαση της ενότητας των Ελλήνων σε πολλές κρίσιμες στιγμές της ιστορίας με αποτέλεσμα, τα δεινά που η Πατρίδα μας έχει υποστεί από τις εμφύλιες διαμάχες, να είναι ολέθρια.
Οι διαιρετικές δυνάμεις του εγωισμού και της υπεροψίας, της φιλαυτίας και της έπαρσης, των συμφερόντων, της ζήλιας και της εμπάθειας αναγνωρίζεται από όλους ότι έχουν εισχωρήσει βαθύτατα, στον «πυρήνα της ψυχής του Έλληνα και μεταβιβάζονται από γενιά σε γενιά. Πρόκειται,ίσως, για το μέγιστο ελάττωμα της φυλής μας που το εκμεταλλεύονται την κατάλληλη στιγμή «φίλοι και εχθροί». Αυτό είναι μια πραγματικότητα που κανένας δεν μπορεί να αμφισβητήσει. Η ψυχολογία, ωστόσο, αναγνωρίζει πως το περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπτύσσεται ο άνθρωπος είναι ο πρώτος παράγοντας που διαμορφώνει την αυριανήκληρονομικότητα. Αυτό σημαίνει πως όσο βελτιώνονται οι περιβαλλοντικές συνθήκες, τόσο αυξάνονται οι προσδοκίες για μια μελλοντική «καλύτερη» κληρονομικότητα.
Η Παιδεία, ο Πολιτισμός, οι Τέχνες και η Οικονομία είναι βασικοί παράγοντες για να πραγματοποιηθεί η αλλαγή, αν το επιθυμούμε. Ειδικότερα, το σχολείο έχει τη δύναμη μέσα από ποικίλες ευκαιρίες να ξεκλειδώσει τις ψυχές των παιδιών, ώστε «να ακούνε και να βλέπουν». Βέβαια, οι μαθητές έχουν ανάγκη από γνώση. Έχουν, όμως, ανάγκη και από «θεραπεία», η οποία επιτυγχάνεται με την παρουσίαση θετικών παραδειγμάτων και την καλλιέργεια συναισθηματικών δεξιοτήτων, όπως η ευγένεια και η ευπρέπεια. Θυμάμαι πως οι παλαιότεροι δάσκαλοι στο τέλος της διδασκαλίας του νέου μαθήματος, κυρίως της Ιστορίας και των Θρησκευτικών, έκαναν την ερώτηση στους μαθητές:
Σχεδόν όλοι οι μαθητές επέλεγαν εικόνες με πράξεις, όπου κυριαρχούσαν συναισθήματα, έντονα θετικά ή αρνητικά. Αυτό φυσικά κάτι λέει. Νομίζω, πως ο θεόπνευστος συνδυασμός της ισορροπίας, της γνώσης και των συναισθημάτων σε κάθε διδασκαλία θα πρέπει να είναι το ζητούμενο του εκπαιδευτικού. Αυτό δεν είναι τόσο απλό αλλά δεν είναι και ακατόρθωτο.
Η αξιοπρέπεια και οι καλοί τρόποι, η υποχωρητικότητα και ο σεβασμός της υλικής και πνευματικής περιουσίας του άλλου είναι μερικά από τα ευγενή υλικά που το σχολείο μπορεί να χρησιμοποιήσει για να πλάσει τον νέο άνθρωπο. Όχι ανταγωνισμοί, συγκρίσεις, θράσος, επιθετικότητα, άκρατος ατομικισμός και αυθαίρετες διαπιστώσεις.
Το σχολείο ασφαλώς πρέπει να επενδύει στη γνώση, έχει όμως την ευθύνη και την υποχρέωση της διάπλασης της ψυχής, της καλλιέργειας αξιών και της εμφύτευσηςσυναισθημάτων.