Χριστούγεννα με τον αυτοκράτορα στην Παναγία του Φάρου
(Κωνσταντινούπολη, σωτήριο έτος 820)
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
Με αφορμή τη γιορτή των Χριστουγέννων ακολουθεί άρθρο βασισμένο στο διήγημα «Βυζαντινός όρθρος» του Ζαχαρία Παπαντωνίου, που συγκαταλέγεται στην έρευνά μου «Η ψαλτική τέχνη στην Ελληνική Λογοτεχνία».
Βρισκόμαστε στις αρχές του 9ου μ.Χ. αιώνα. Αυτοκράτορας του Βυζαντίου είχε αναλάβει ο Λέων Ε΄ (813 μ.Χ.) γνωστός ως Αρμένιος, επειδή γεννήθηκε στην Αρμενία. Φανατικός εικονομάχος «κατέβασε» τις εικόνες, έκλεισε τα μοναστήρια, σκόρπισε τα ιερά λείψανα και εξόρισε τον Πατριάρχη. Πλησίαζαν, όμως, τα Χριστούγεννα και ήθελε να προσευχηθεί, Χριστιανός ων. Έτσι αναζήτησε τη μορφή του θείου στους υπέροχους ύμνους, προεόρτιους και εορτινούς, της Μεγάλης Ημέρας.
Αγαπούσε την ψαλμωδία ο αυτοκράτορας και ζητούσε από τον Πρωτοψάλτη να τον οδηγήσει στους λειμώνες της που πραγματικά ευωδίαζαν με τα θαυμαστά τροπάρια των Χριστουγέννων...
Ο Πρωτοψάλτης έσκυψε με ταπεινοφροσύνη και ξεκίνησε πρώτος τη μελωδία. Ο Αυτοκράτορας ακολουθούσε.Σταδιακά ο Πρωτοψάλτης χαμήλωνε τη φωνή του και ακουγόταν μόνο ο αυτοκράτορας. Ήταν εραστής της ψαλτικής! Έψαλε σαν καλόγερος ασάλευτος όμοιος με σεμνή βυζαντινή κολόνα!
Ήξερε ο Αυτοκράτορας τις φωνητικές του δυνατότητες και αγαπούσε ιδιαίτερα τις βυζαντινές εκκλησιαστικές μελωδίες. Γι’ αυτό ζήτησε από τον Πρωτοψάλτη να μελετήσουν τους θαυμάσιους χριστουγεννιάτικους ύμνους:Το κάθισμα «Δεύτε ίδωμεν πιστοί», το απολυτίκιο «Η γέννησίς Σου Χριστέ», τις καταβασίες «Χριστός γεννάταιδοξάσατε» και τόσους άλλους.
Ανήμερα των Χριστουγέννων