Τελευταία έγινε μία σύσκεψη Δημάρχων Αργοσαρωνικού για το πρόβλημα των ιχθυοκαλλιεργιών.Το μεγάλο όμως πρόβλημα είναι η θάλασσά μας και η αλιεία. Αν λύσουμεαυτό το πρόβλημα, τότε δεν θα είναι αναγκαίος ο κλάδος της Ιχθυοκαλλιέργειας, ήθα είναι εκ των πραγμάτων περιθωριακός. Το να γίνεται συζήτηση για τονπλουτοπαραγωγικό κλάδο που εξάγει το 80% της παραγωγής του, και καμιά συζήτησηγια τις θάλασσές μας και την αλιεία, δεν είναι φρόνιμο.
Παρακάτωτρία άρθρα μου γραμμένα πριν τις καλλικράτειες εκλογές για τις θάλασσες μας καιτην αλιεία.
Η ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΘΑΛΑΣΣΑ ΤΗΣ ΕΡΜΙΟΝΙΔΑΣΚΑΙ ΤΩΝ ΝΗΣΙΩΝ ΤΗΣ.
Μια γραμμή που ξεκινά από τα Τσελεβίνια, περνά ανοικτά πίσω από τηνΎδρα και τις Σπέτσες και καταλήγει στα Ίρια ορίζει την παραγωγική θάλασσά μας.Εκεί ψαρεύεις με όλα τα γνωστά εργαλεία, ενώ πέρα από αυτήν γίνονται μόνονειδικά ψαρέματα ανοικτής θαλάσσης (τόνοι, ξιφίες κυρίως).
Χοντρικά, η παραγωγική μας θάλασσα είναι περίπου 1000 τετραγωνικά χιλιόμετρα.Όταν βρισκόταν σε σχετικώς παρθένα κατάσταση (δεκαετία του 1950, ας πούμε)μπορούσε να παράγει από 3 έως 16 τόνους κάθε είδους αλιεύματα ανά τετραγωνικόχιλιόμετρο χωρίς να μειώνεται ο πληθυσμός των αλιευμάτων.
Τώρα, πόσο ακριβώς, μόνο ειδικοί μπορούν να μας το πουν. Ας πάρουμελοιπόν το κατώτερο, δηλαδή 3 τόνοι ανά τ.χ. Αυτό σημαίνει παραγωγή 3000 τόνοιετησίως και με 10000 € να βάλουμε τον τόνο, είναι μια αξία 30000000 €. Αν μετην αλιεία ασχολούνται 500 οικογένειες κατά μέσο όρο θα έχει ετήσιο εισόδημα ηκάθε μία 60000 €. Συντηρείται, ανανεώνει τον εξοπλισμό και της περισσεύουν.
Άρα η θάλασσά μας, αν σήμερα ήταν στην κατάσταση της δεκαετίας του1950, με ορθολογιστική
χρήση, δρακόντειους νόμους προστασίας κ.λ.π. θα ήταν ηκύρια πλουτοπαραγωγική πηγή του τόπου μας. Και η φήμη της περιοχής με μόνοφρέσκο ψάρι και θαλασσινά θα διπλασίαζε και τριπλασίαζε το εισόδημα λόγωγαστρονομικού τουρισμού.
Με λίγα λόγια θα περιγράψω την σημερινή κατάσταση, έτσι όπως την βλέπωκαι όπως μου την ιστορούν οι φίλοι ψαράδες μας:
1. Ρίχνοντας δίκτυα και παραγάδια είναιμάλλον απίθανο να μην διασταυρωθείς με άλλα, άλλων ψαράδων, ή με αυτά πουάφησαν κάτω οι ερασιτέχνες, πολλοί εκ των οποίων ξέρουν να τα ρίχνουν αλλά δενξέρουν να τα σηκώνουν.
2. Κάνοντας συρτή, αυτή σκαλώνει σε αμέτρητανάιλον ελαφριά σκοινιά που πετάγονται από το βυθό σαν... τις κόμπρες του φακίρητων Ινδιών. Είναι τα σχοινιά που έδεναν φιάλες γκαζιού και άλλα δοχεία γεμάταμε δυναμίτιδα και ανατίναζαν μπάγκους και ξέρες ερασιτέχνες και επαγγελματίεςψαράδες, κυρίως όμως οι δεύτεροι. Χρόνια τώρα αυτή η δουλειά .... τουβομβαρδισμού με «βόμβες βυθού» που τα παλιά δυναμίτια μπροστά τους ήτανπυροτεχνήματα.
3. Ανεμότρατες, τράτες, γρι γρι, αφούαφάνισαν τους ρηχούς βυθούς απλώθηκαν στη βαθύτερη θάλασσα. Και δεν είναι όπωςπαλιά, μια οικογενειακή επιχείρηση. Ένας ιδιοκτήτης που σπάνια πατάει στο καΐκικαι μετανάστες Αιγύπτιοι που το δουλεύουν.
4. Δεν πιάστηκαν συστηματικά μόνον τα ψάριαστα ατέλειωτα δίκτυα και παραγάδια. Όλος ο πληθυσμός του βυθού, πέντε περίπουμέτρα ένθεν και ένθεν του δικτύου (πορφύρες, καβούρες, κολκοτσάνια, κ.λ.π.)ταξιδεύουν προς το δίκτυ να πέσουν πάνω στα πιασμένα ψάρια. Έτσι πιάνονται καιαυτά. Δηλαδή 1000 μέτρα δίxτυ αφανίζει 5Χ2Χ1000 = 10000 τ.μ. βυθού από τα .... ζούδια του! Δέκαστρέμματα! Είναι μια παράμετρος που για πρώτη νομίζω φορά καταγράφεται. Παλιάτο πρόβλημα του ψαρά δεν ήταν το ξεψάρισμα, αλλά το νετάρισμα, να καθαρίσει ταδίκτυα από τις πορφύρες, το φύκια, τις τροκάδες κ.λ.π. Σήμερα τα δίκτυαβγαίνουν καθαρά! Τόσο καθαρά που έχουν ξεχαστεί και τα κλοκοτσάνια, και οιμοδίστρες, και οι πορφύρες και οι αχινοί οι πελαγίσιοι, ακόμη και οι τροκάδεςκαι τα φύκια.
5. Πόνος βαθύς και κόπος βαρύς κατάντησε τομεροκάματο του επαγγελματία και ανέμελο καταστροφικό παιχνίδι η ψυχαγωγία τουερασιτέχνη. Άκουσα διήγηση δύο πρωτευουσιάνων που είχαν τρεχαντήρι. Ερασιτέχνεςφυσικά. Έλεγαν με καμάρι, πώς, βαθιά από τις Σπέτσες, έπιασαν 5 μεγάλους τόνους(κομμάτια τα λένε στη γλώσσα τους την ερασιτεχνική), 20 – 30 κιλά το καθένα.Φυσικά δεν νομίζω ότι τα βάλανε στην κατάψυξή τους. Κάποιος ψαρομανάβης ταέβαλε στο μαγαζί του.
6. Να προσέξουμε και το γλωσσικό μέρος τουπράγματος. Πώς δηλαδή, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, περιγράφουν την τραγικήκατάσταση, ή μάλλον κατάληξη της πάλαι ποτέ παραγωγικής μας θάλασσας: «χάθηκετο ψάρι», «χάλασε η θάλασσα», «χάλασε ο βυθός», «αρρώστησε η θάλασσα», «πολλάτα εργαλεία». Σε αυτά προστέθηκε και η...Υδραίικια φώκια που πλέον βουτάει ταψάρια από τα παραγάδια. Στην κανονική διάλεκτο, την καταληπτή, αυτά όλασημαίνουν «την φάγαμε τη θάλασσα, της αλλάξαμε τα φώτα, ξαφρίσαμε όλο της τονπλούτο, τη διαλύσαμε», μα δε το μολογάμε. Ερασιτέχνες και επαγγελματίες.
7. Είναι και η μόλυνση, τα λύματα, ταλιπάσματα, τα φυτοφάρμακα που συνέβαλαν. Όμως κακά τα ψέματα, δεν είναι για τηνΕρμιονίδα και τα νησιά της η κύρια αιτία. «Χάθηκε το ψάρι», «χάλασε ο βυθός»,όχι μόνον στον όρμο της Κάπαρης που δέχεται χρόνια αρκετή μόλυνση αλλά και σταπεντακάθαρα νερά από τη μεριά της Κοιλάδας.
Έτσι το μέγα πλεονέκτημα του να είναι κοινόχρηστηη παραγωγική μας θάλασσα, έγινε μειονέκτημα, δηλαδή ξέφραγο αμπέλι για τονκαθένα.
Έρρωσθε,
Βασίλειος Γκάτσος
ΠΩΣ ΡΗΜΑΞΑΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΜΑΣΘΑΛΑΣΣΑ.
Στο βιβλίο μου «Η ΤΩΝ ΕΡΜΙΟΝΕΩΝ ΠΟΛΙΣ» σελ. 276-278 παραθέτω μια αρχαίαεπιγραφή (IG. IV. I2. 77) όπουγίνεται λόγος για λειτουργία Θυννείων (Τονάρες) σε μία ‘κοινή χώρα’ όπουεμπλέκονται ιδιώτες αλλά και η πόλιςτων Επιδαυρίων και Τροιζηνίων. Μάλλον προς τη μεριά της Λεσιάς θα βρίσκονταναυτά τα θυννεία.
Άρα κατά την αρχαιότητα όχι μόνον η παραγωγική μας θάλασσα ήτανπαρθένος αλλά η κύρια και εύκολη παραγωγή ήταν οι τονάρες που δίνανε μεγάληποσότητα τόνου της Μεσογείου. Τον συντηρούσαν με αλάτι ή άλλα μέσα και ήτανκύριο φαγητό και εξαγώγιμο προϊόν. Τονάρες σήμερα υπάρχουν μόνο στην Τυνησία.
Κάπου στην ιστορία χάθηκε αύτη η σπουδαία δραστηριότητα για την περιοχήμας (πιθανόν τονάρες να υπήρχαν και στην παραλία Θυννί), μάλλον γιατί έπαψαν ναπερνάνε οι τόνοι, γιατί τους πιάνανε κάποιοι άλλοι πιο μπροστά και έτσιξεκλήριζαν το κοπάδι. Και επειδή οι τόνοι μπαινοβγαίνουν από το Γιβραλτάρ κατάεποχές και απλώνονται στα παράλια της Μεσογείου, λογικό είναι τα λίγα κοπάδιαπου απομείνανε να τα πιάνει η Τυνησία που είναι κοντά.
Φανταστείτε μια Μεσόγειοπου καταφέραμε να ξαναγεμίσει με τόνους και με δρακόντειους νόμους ναλειτουργούν παντού τονάρες. Φανταστείτε τονάρες στην Ερμιονίδα.
Εκτός από αυτή την ιστορική και κρίσιμη απώλεια αλιεύματος μέχρι το1950 τα εργαλεία των ψαράδων μας δεν είχαν τη δύναμη να επηρεάσουν σημαντικά τααλιεύματα της θάλασσάς μας, ούτε αυτά που έμεναν μόνιμα, ούτε αυτά που μαςέρχονταν εποχιακά. Ένα σπάγγινο δίκτυ που ήταν ασήκωτο βρεγμένο, καμάκια,παραγάδια, κουπιά και πανιά, δεν έκαναν ζημιά. Μόνο η γκαγκάβα έκανε ζημιά,γιατί ξήλωνε το βυθό και τα φύκια και ήταν το πρώτο εργαλείο που φώναζαν οιψαράδες να απαγορευτεί.
Την ίδια εποχή αναπτύσσονται η μηχανοκίνητες τράτες που σαρώνουν τουςκόλπους της θάλασσάς μας. Καταστρέφουν αλιεύματα και βυθό. Ξηλώνουν τα δάση τηςποσειδωνίας και της τραγάνας, καταστρέφουν τις αποικίες πινών και στριδιών,ξύνουν τον βυθό και τον αναμοχλεύουν. Με το πυκνό τους δίκτυ σαρώνουν όλα ταψάρια μήκους 2 εκατοστών! Αρκεί να πω ότι όταν αγοράζαμε τότε μαρίδα στονμανάβη το ένα τρίτο ήταν νεογέννητα μπαρμουνάκια. Εντέχνως ή τράτα συνδέθηκετάχατες με το μαριδάκι. Τα πάντα σάρωνε.
Από τότε άρχισε μια σοβαρή μείωση αλιευμάτων στους όρμους μας και οιαντιδράσεις των ψαράδων ήταν σημαντικές και βίαιες. Πόντιζαν στις καλάδες,δηλαδή στη πορεία που γινόταν η καλάδα, βαρέλια με τσιμέντο όπου πάκτωνανσίδερα. Σκοπός να σκαλώσει το δίκτυ και να σκίσει. Έφερναν αποτέλεσμα αλλά όχισημαντικό.
Μετά ήλθαν οι ανεμότρατες που ψάρευαν παράνομα και στα ρηχά και ξήλωνανμε τη σειρά τους το βυθό και έπιαναν γόνο που ψόφιο τον ξαναπετούσαν στηθάλασσα. Θυμάμαι ανεμότρατες και γρι γρι χειμωνιάτικα βράδια να ψαρεύουν(παράνομα φυσικά) εκατό μέτρα από τα Μαντράκια Ερμιόνης. Οι ανεμότρατεςανέβαζαν συνήθως μία μπάλα φύκια με λάσπη βυθού. Την άπλωναν στην κουβέρτα καιμε μάνικα ξέπλεναν και έπαιρναν τα ψάρια, ενώ εκατομμύρια ψόφια μικροσκοπικάψάρια και μαλάκια έπεφταν στη θάλασσα.
Τότε εμφανίστηκαν και τα νάιλον δίκτυα (σχεδόν συγχρόνως με τιςμηχανές) αλλά και ο εξοπλισμός του μηχανοκίνητου βαρούλκου. Έτσι τα δίκτυαέγιναν χιλιόμετρα και το βάθος που τα έριχναν άνετα έφτανε τα 50- 80 μέτρα.Τότε άρχισε μια μεγάλη παραγωγή ψαριών και άλλων ειδών, γιατί ρίχνανε και στιςτροκάδες. Εκεί γεμίζουν τα δίκτυα τροκάδα και βαραίνουν υπερβολικά και μόνο μεδυνατό βαρούλκο τα ανεβάζεις. Τελείως παρθένα μέρη οι τροκάδες και τι αστακοίκαι τι καθαρά έρχονταν πάνω δε λέγεται. Τα έζησα όλα αυτά στα Μαντράκια τηςΕρμιόνης.
Πέφτανε και δυναμίτια αλλά στα ρηχά.
Όλα αυτά τα εργαλεία ήταν επαγγελματιών ψαράδων. Ερασιτέχνες ουσιαστικάδεν υπήρχαν ούτε φυσικά τουρισμός με σκάφη.
Έτσι κύλησε η δεκαετία του 1960 με όλο και πιο βελτιωμένα εργαλεία. Τοαλίευμα όμως είχε αισθητά μειωθεί και οι ψαράδες άρχισαν να απλώνονται έξω απότην Ύδρα, το Δοκό και τις Σπέτσες.
Τότε εμφανίστηκαν και τα ..... βομβαρδιστικά. Καΐκια μεγάλα πουπαράνομα προμηθεύονταν μασούρια δυναμίτη από λατομία. Τα έβαζαν μέσα σε ισχυράδοχεία, κυρίως μπουκάλες γκαζιού, και τα πόντιζαν σε πάγκους και ξέρες. Μιλάμεγια σκέτες βόμβες βυθού, Έτσι σκοτώσαμε όλα τα μεγάλα ψάρια. Νύχτα η διακίνησηκαι από μανάβηδες. Φορτηγά με ροφούς, στείρες, σφυρίδες, βλάχους, μαγιάτικα καιάλλα είδη βάρους το καθένα μέχρι και 50 κιλά. Δεν είχαμε ξαναδεί τόσο μεγάλαψάρια, που κείτονταν στις καρότσες των μικρών φορτηγών σαν πτώματα στρατιωτώνμετά από φονική μάχη.
Τα βομβαρδιστικά, αν εντοπίζονταν από το Λιμεναρχείο, πετούσαν ταψάρια, έριχναν το καΐκι σε μια ακτή, έβγαζαν όλα τα εργαλεία (ακόμη και τημηχανή και την προπέλα) και έμενε το κουφάρι για κατάσχεση! Μετά βγήκαν ταβυθόμετρα και άλλα βοηθήματα και το ξεκλήρισμα της θάλασσας έγινε επιστήμη.Παραγάδια έφταναν σε βάθος 200-300 μέτρα και έφερναν πάνω 200 – 300 κιλάμπακαλιάρους.
Φυσικά και ο φλόμος πήγαινε σύννεφο. Άλλο «παραδοσιακό» εργαλείο κιαυτός, που πλέον δεν ήταν το γνωστό φυτό που είχε και κόπο να μαζευτεί αλλάυποχλωριώδες νάτριο του εμπορίου. Τόνους από αυτό έφαγε η θάλασσά μας.
Προστέθηκε μετά και το κύμα των ερασιτεχνών της θάλασσας με ταφουσκωτά, μπουκάλες, δυναμίτια έτσι για σπορ, χώρια τα «παραδοσιακά» εργαλεία,αλλά και τα της νέας και μάλιστα ηλεκτρονικής τεχνολογίας.
Τι να σου κάνει το Λιμεναρχείο όταν οι ίδιοι οι παραγωγοί (η σωστήλέξη είναι κυνηγοί ιχθύων και άλλων της θαλάσσης όντων) έχουν στραφεί μετάμανίας κατά του μακροχρόνιου συμφέροντός των;
Πάλεψε και άντεξε η άμοιρη θάλασσα αρκετά. Στο τέλος τι να σου κάνει;Υπέκυψε.
Κάποιοι νόμοι μπήκαν. Όλο και περιοριζόταν η αλιευτική περίοδος,μεγάλωνε το μάτι στα δίκτυα, αλλά τίποτα. Μέχρι που έδωσε γενναίες αποζημιώσειςη Ευρωπαϊκή Ένωση να κοπούν και να αποσυρθούν από την αλιεία όλα τα περήφανασκαριά του Αιγαίου. Τσεπώθηκαν τα λεφτά από τους περήφανους ναυτικούς μας (τηναυτική παράδοση θα κοιτάγανε τώρα), χάθηκαν όλα τα σκαριά που κάνανε το Αιγαίοόνειρο. Αντίστοιχη μπουνταλάδικη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν ηεπιδότηση που πρωτοδόθηκε για να ξηλώνουμε τους ελαιώνες(!!) και τ’ αμπέλια μας(!!). Όμως οι αγρότες μας έδειξαν φρόνησιν.
Και όταν φαγωθήκανε ή επενδυθήκανε οι επιδοτήσεις και οι αποζημιώσεις(πολλές τις ροκάνισε το χρηματιστήριο), τότε χύνανε δάκρυ (του κροκοδείλου) οιψαράδες μας για τη χαμένη παράδοση ή μάλλον μήπως και συγκινήσουν να τουςδοθούν τώρα επιδοτήσεις πολιτιστικού χαρακτήρα να ξαναφτιάξουν τα τρεχαντήριατους.
Στο τέλος γρι γρι και ανεμότρατες γίνανε με εξ Αιγύπτου πληρώματα.
Η λεηλασία της θάλασσάς μας είναι πλέον γεγονός. Αυτό που ήταν να γίνειέγινε. Είναι ισχυρότερος ο αγώνας για επιβίωση από ο,τιδήποτε άλλο. Αυτό γιατους επαγγελματίες ψαράδες. Όμως για τους ερασιτέχνες και την ασυδοσία τουςείναι απόλυτη η ευθύνη της πολιτείας.
Η ύβρις συνετελέσθη, η τιμωρία ήλθε και τώρα περιμένουμε χωρίς να κάνουμεαπολύτως τίποτα.
Οι ψαράδες μας (λιγοστοί πλέον) μέσα στα άγρια μεσάνυχτα κάνουν πορείαμιας και δύο ωρών μπας και βρουν τόπο να βγάλουν το μεροκάματο και συνήθως δενβγάζουν ούτε το καύσιμο. Τι κέφι να έχουν για να αναλάβουν τη σωτηρία τηςθάλασσας; Με τι λεφτά με πια προοπτική; Απλοί και αγνοί άνθρωποι είναι. Τουςέλειψε ή φρόνησις όπως λείπει ηέρημη απ’ όλους μας.
Όταν βλέπουμε να μας βομβαρδίζουν με παραγωγικά εργαλεία, με μέσααναψυχής και διευκόλυνσης της ζωής μας, και ένας λαός άκριτα, χωρίς σχέδιοεύστοχης και μακρόπνοης χρήσης, χωρίς μπουσουλα, τουτέστιν χωρίς φρονησιν, χάνει το δάσος και κοιτάζει τοδέντρο, μόνη ελπίς να συνέλθει δεν είναι ένα μπουγέλο κρύο νερό αλλά ο πάτοςπου με μαθηματική ακρίβεια θα φτάσει κάτω από τα χάχανα αυτών που τουπρομήθευσαν τα μέσα για να πατώσει. Αυτό συνέβη στη θάλασσά μας.
Φαίνεται ότι ο από μηχανής Θεός είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση η οποίακατανόησε ότι μόνο με αυστηρή νομοθεσία αυστηρή εποπτεία και χωροταξικόθαλάσσιο σχεδιασμό συνεργασία και αλλαγή νοοτροπίας θα αντιστραφεί η πορεία καιη Μεσόγειος θα πάρει τα πάνω της, αφού πρώτα πάρουν τα πάνω τους οι θάλασσεςτων ευρωπαϊκών μεσογειακών χωρών.
Έρρωσθε,
Βασίλειος Γκάτσος
Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΘΑΛΑΣΣΑ.
ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΕΜΕΙΣ;
Η Ευρωπαϊκή ένωση έχει θέσει σε εφαρμογή οδηγίες, που επηρεάζουν τηνκατάσταση της παραγωγικής μας θάλασσας. Άλλες από αυτές είναι δεσμευτικές καιάλλες συμβουλευτικές προς τα κράτη μέλη, τα οποία κρατούν για λογαριασμό τους,για διάφορες αιτίες, μεγάλη αυτονομία δράσης.
Ας δούμε με απλά λόγια τη σημερινή κατάσταση:
1. Οι οδηγίες για τη διαχείριση μπαζών,αστικών αποβλήτων, μη επικινδύνων και επικινδύνων στερεών και υγρών αποβλήτων,η συγκέντρωση και επεξεργασία αστικών και βιομηχανικών λυμάτων σε σταθμούςβιολογικής επεξεργασίας, η διαλογή στην πηγή των αποβλήτων, ώστε νααξιοποιηθούν, η αυστηρή διαχείριση των λυμάτων και αποβλήτων των πλοίων και τωναλιευτικών σκαφών, σαφέστατα οδηγούν στην βελτίωση της παραγωγικής μας θάλασσαςκαι μάλιστα της παράκτιας. Μόνο να θυμηθούμε ότι πριν λίγες δεκαετίες οιπερισσότερες χωματερές ήταν τελείως απλές. Το φορτηγό του δήμου έκανε ανατροπήκαι πέταγε τα σκουπίδια σε ένα γκρεμό και αυτά κυλούσαν στη θάλασσα. Τρανταχτόπαράδειγμα η Ρουκουτίμα του Πόρου. Το λιμάνι της Ερμιόνης και τα Μαντράκια, δεύτεροπαράδειγμα μόλυνσης της θάλασσας από το σύνολο των λυμάτων της Ερμιόνης. Τοκύμα έπαιρνε τα σκουπίδια από τις χωματερές, τα πρόσθετε σε αυτά που πετάγανετα πλοία και τα μικρά σκάφη και περίπου πριν 20 χρόνια βλέπαμε έκπληκτοι σταΜαντράκια Ερμιόνης, όπου λόγω ρευμάτων μαζεύονται πολλά επιπλέοντα αντικείμενα,βλέπαμε τεράστιες κηλίδες με κάθε είδους σκουπίδια να εγκλωβίζονται μέρες εκεί.Μιλάμε για κηλίδες άνω των 40 στρεμμάτων και με τέτοια πυκνότητα απορριμμάτων(ξύλα, δοχεία, πλαστικά, σχοινιά και ό,τι άλλο) που δεν μπορούσε να ταδιασχίσει βάρκα. Από μακριά έμοιαζε με νησί, με πλατουράδα. Τόσο πυκνά ήταν καιευτυχώς αυτό το φαινόμενο έχει πλέον σταματήσει. Χώρια βέβαια τι ερχόταν από ταυπόγεια ύδατα στη θάλασσα (λιπάσματα, φυτοφάρμακα, λύματα).
2. Η οδηγία 2000/60/ΕΚ κανονίζει τον έλεγχοτων υδάτων, επιφανειακών, υπογείων και της παράκτιας θάλασσας. Σκοπός της είναινα διατηρηθεί αρχικά η υπάρχουσα ποιότητα, να αποτραπούν τα χειρότερα και μετάνα αρχίσουν πρακτικές βελτίωσης.
3. Ήδη μπαίνει σε εφαρμογή οδηγία για τηδιαχείριση των φυτοφαρμάκων. Ο αγρότης θα αγοράζει φυτοφάρμακο με αυστηρούςόρους, θα λέγαμε με «γεωπονική συνταγή», θα δηλώνει τη χρήση του, θακαταγράφεται η ποσότητα που πείρε και η συσκευασία. Θα υποχρεούται ναεπιστρέφει την συσκευασία και τα φυτοφάρμακα που περισσέψανε. Δηλαδή ταφυτοφάρμακα θα κινούνται περίπου σαν τα φάρμακα και αυστηρότερα. Ο ανεξέλεγκτοςαγρότης αλλά και ο οποιοσδήποτε καλλιεργητής σε λίγο θα είναι παρελθόν. Το ίδιοθα συμβεί και με τα λιπάσματα. Προφανές το κέρδος της θάλασσας.
4. Ήδη δημιουργείται ο Ευρωπαϊκός κατάλογος REACH όπου καταγράφονται όλες οι ουσίες πουπαράγονται και εισάγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για κάθε μία γίνεταιαυστηρότατος έλεγχος για το τι μπορεί να προκαλέσει στον ανθρώπινο οργανισμό,στο ζωικό και φυτικό βασίλειο, στο νερό, στο έδαφος, τον αέρα. Θα μπουναυστηροί νόμοι χρήσης, διακίνησης, αποθήκευσης κ.λ.π. και πολλές θααπαγορευτούν. Δηλαδή μετά από λίγα χρόνια οι ουσίες αυτές θα περιοριστούνδραματικά στον αριθμό τους. Αλλά και το κυριότερο: Στην Ευρώπη δεν θαεπιτρέπεται η παραγωγή ή η εισαγωγή ουσίας η οποία δεν είναι καταγραμμένη στοκατάλογο REACH. Παράδειγμα: Ο παραγωγός που έφτιαξε μιανέα ουσία που τη θεωρεί κατάλληλη για διαλυτικό χρώματος, θα πρέπει να κάνει σεεγκεκριμένα εργαστήρια μελέτη της ουσίας για να διασφαλίσει αυτά που είπαμεπαραπάνω. Μία τέτοια μελέτη κρατάει πολύ χρόνο και το κόστος της μπορεί ναφτάσει και εκατομμύρια ευρώ. Δηλαδή δεν θα παράγουμε ποια όποια ουσία μαςκατεβεί, αλλά μόνον ουσίες που ελέγχθηκαν αυστηρά και γράφτηκαν τελικά στονκατάλογο REACH. Όπως και να το κάνουμε σε πολλάπράγματα η Ευρώπη είναι πρωτοπόρα, όπως και στο θέμα εκπομπών αερίων τουθερμοκηπίου. Έτσι και στη παραγωγική μας θάλασσα δεν θα φτάνουν σε λίγα χρόνιαάκρως επικίνδυνες ουσίες.
5. Αναμένεται και η οδηγία που θα καθορίζει την χωροταξίαστη θάλασσα. Κάτι ανάλογο με τη στεριά, όπου ορίζεται ο οικισμός, η δασικήέκταση, τα βοσκοτόπια, τα προστατευόμενα μνημεία της φύσης, εθνικοί δρυμοί,φαράγγια, τόποι για τα πουλιά κ.λ.π., κ.λ.π. Έτσι και η παραγωγική θάλασσα στην περιοχή μας θαχωριστεί σε κομμάτια. Πίσω από την Ύδρα μπορεί να χαρακτηριστεί τόπος τηςφώκιας, όπως στην Αλόννησο, όπου όχι μόνον το ψάρεμα αλλά και η διέλευσηοποιουδήποτε σκάφους θα απαγορεύεται αυστηρώς (φυλασσόμενη περιοχή). Άλληπεριοχή θα χαρακτηριστεί ως αλιευτικό πεδίο υδάτινης στήλης, και θααπαγορεύεται αυστηρώς η χρήση εργαλείων που ακουμπούν στον βυθό (δίκτυα,παραγάδια, συρόμενα, κ.λ.π.). Σε άλλη περιοχή θα επιτρέπεται η τουριστική χρήση(ταχύπλοα, αθλήματα, κ.λ.π.). Αυτή θα είναι η πλέον σημαντική οδηγία για τηνανασυγκρότηση της παραγωγικής μας θάλασσας.
Αν έχουμε φρόνησιν, ανθέλουμε να έχουμε μέλλον σε ένα σύγχρονο κόσμο που στο χέρι μας είναι νααναδυθεί, θα εφαρμόσουμε με θρησκευτική ευλάβεια τις ως άνω εύστοχες οδηγίες.
Αυτό όμως δεν αρκεί. Όλα αυτά να γίνουν δεν θα αυξήσουν τα αλιεύματαόταν ο καθένας ψαρεύει, έστω εκεί που επιτρέπεται, με τον τρόπο και τα μέσα τουσήμερα. Αλλά και χωρίς παιδεία που να βγάζει ανθρώπους που να σέβονται και νααγαπούν την θάλασσα, μέλλον δεν υπάρχει.
Χρειάζονται 3 στάδια αλιευτικής πολιτικής:
1. Για 2-3 χρόνια σταμάτημα κάθεδραστηριότητας εκτός από την ελεύθερη κίνηση σκαφών μεταφορών και την υπόαυστηρούς όρους κίνηση σκαφών αναψυχής. Η ερασιτεχνική αλιεία απαγορεύεταιπλήρως. Η επαγγελματική αλιεία επιτρέπεται μόνο με συρτή για το πιάσιμο μόνονώριμων ψαριών. Το μεγαλύτερο διάστημα οι ψαράδες μετατρέπονται σε φύλακες τηςθάλασσας μαζί με το Λιμεναρχείο. Επιδοτούνται πλήρως και ικανοποιητικώς για τοδιάστημα αυτό, ώστε να παραμείνουν στο επάγγελμα. Η περιοχή που ορίσαμε ωςπαραγωγική μας θάλασσα μπαίνει κάτω από αυτά τα μέτρα. Δεν είναι ανάγκη να μπειόλη η Ελλάδα αμέσως σε αυτό το σύστημα. Μπορεί να μπει στην περιοχή μας πρώτα ηΕρμιονίδα και τα νησιά της, μετά Πόρος μέχρι Επίδαυρο και Αγκίστρι, μετά απόΊρια ως Ναύπλιο. Σε 6-8 χρόνια όλες οι περιοχές θα έχουν περάσει αυτό το στάδιοκαι οι πρώτες που το περάσανε θα συνεχίζουν στο δεύτερο. Εννοείται ότι θα έχειγίνει και ο χωροταξικός σχεδιασμός.
2. Για τα επόμενα 5 χρόνια οι επαγγελματίεςθα ψαρεύουν κανονικά στις περιοχές που επιτρέπεται φυσικά με αυστηρούς κανόνες.Περίοδοι αλιείας, είδος εργαλείων, μήκος ή βάρος ψαριών που επιτρέπεται ναπιάνουν κ.λ.π. Δεν χρειάζονται λεπτομέρειες γιατί όλοι έχουμε δει ντοκιμαντέρμε ανάλογα μέτρα αλιείας στην Αμερική (το κράτος με την καλύτερη αλιευτικήπολιτική). Η ερασιτεχνική αλιεία θα είναι πλήρως ελεγχόμενη, μόνο για ορισμέναψαρέματα και μόνον με άδεια - κουπόνι και όχι άδεια αλιείας μόνον. Δηλαδή: Θεςνα πας πυροφάνι; Θα πας σε όποια παραλία θέλεις, θα πιάσεις ό,τι θέλεις στονόμιμο μήκος, με λάμπα που ορίζει ο νόμος. Τη ψαριά απαγορεύεται να τηνπουλήσεις. Πας λοιπόν στο Λιμεναρχείο πληρώνεις ένα παράβολο 100 € για νακάνεις το χόμπι σου για μια μέρα συγκεκριμένη. Τα χρήματα πάνε σε επιδότηση τωνεπαγγελματιών ψαράδων, και στο κράτος για να τα διαθέτει αυστηρώς σεπρογράμματα θαλάσσης. Φυσικά σου επιτρέπεται αυτό το ψάρεμα όχι πάνω από 5φορές το χρόνο. Αν ήταν καθετή, τότε μπορεί να σου επιτρεπόταν 100 φορές με έναάλλο σύστημα. Με αυτό το ελεγχόμενο τρόπο, το οποίο έχει ακόμη επιδότηση στουςψαράδες, θα βγουν επιστημονικά συμπεράσματα για να περάσει η αλιεία τηςπεριοχής μας στο τρίτο στάδιο.
3. Πλέον θα έχει σταθεροποιηθεί η παραγωγικήμας θάλασσα, θα έχουν οριστεί οι επαγγελματικές άδειες που χωράει, θα έχειγίνει συνήθεια σε όλους ότι δεν έχουμε μπροστά μας ένα ξέφραγο αμπέλι αλλά έναΚΟΙΝΟ ΑΓΑΘΟ που πρέπει να σεβόμαστε, να απολαμβάνουμε θαυμάσια αλλά με μέτροπου έχει ορισθεί, και οι επαγγελματίες ουσιαστικά θα καταγίνονται με την τέχνητου να πιάνουν ψάρια προς πώληση σύμφωνα με τους νόμους χωρίς να διαταράσσουντην παραγωγικότητα της θάλασσας. Να σεβόμαστε όλοι την παραγωγική μας θάλασσαως ένα ΚΟΙΝΟ ΤΟΠΟ που όλοι απολαμβάνουμε ισότιμα. Εννοείται ότι η επαγγελματικήάδεια δίνεται μέσα στη παραγωγική θάλασσα που ορίζεται, εκεί που κατοικεί οψαράς. Δεν θα πηγαίνει σε άλλες, αλλά θα μπορεί να βγαίνει με όρους έξω απόαυτήν για ψάρεμα στα βαθιά φυσικά σε όλη τη χώρα.
Μέσα σε 10 - 12 χρόνια τα τρία αυτά στάδια θα έχουν ολοκληρωθεί σε όλητην Ελλάδα. Το διάστημα αυτό, έξω από τις παραγωγικές θάλασσες του κάθε τόπουμας, παρόμοιες με τις δικές μας, θα γίνεται κανονική αλιεία με τους σημερινούςνόμους, ώστε να μη λείψει το ψάρι από τη χώρα, με μικρές μόνον παρεμβάσεις.Μετά τα δέκα χρόνια που θα έχει αυξηθεί πολύ το ψάρι από την παράκτια αλιεία,τότε θα παρθούν μέτρα αυστηρά για την ανοικτή αλιεία. Έτσι σε 20 – 30 χρόνιαόλες οι ευρωπαϊκές (ή τουλάχιστον αυτές) χώρες θα έχουν οργανώσει έτσι όλο τοθαλάσσιο χώρο που τους ανήκει.
Το διάστημα δεν είναι μεγάλο. Φανταστείτε ότι η χώρα μας έχει στόχο ναως το 2020 να παράγει το 20% περίπου της ενέργειας που χρειάζεται απόανανεώσιμες πηγές.
Αλλά και η «τουριστική» ανάπτυξη της περιοχής μας δεν έγινε σε μιαμέρα. Ήδη μπαίνουμε στη 4η δεκαετία.
Η δικιά μου φρόνησις έτσιορθολογικά αλλά και μακρόπνοα βλέπει τα πράγματα.
Ερώτηση: μα είναι δυνατά αυτά στην Ερμιονίδα και τα νησιά της;
Γιατί; Το 1770, την εποχή των Ορλωφικών που μετά την αποτυχημένηεπανάσταση ξεκληρίστηκε όλη η Πελοπόννησο φάνταζαν δυνατά τα μετέπειτα ΚΟΙΝΑτων Σπετσών και της Ύδρας, οι τεράστιοι στόλοι τους και κυρίως ο δυναμισμόςτους; Ή μετά την πτώχευση και τον ατυχή πόλεμο του 1897 φάνταζε δυνατή ηεμφάνιση του Βενιζέλου και οι θρίαμβοι των Βαλκανικών πολέμων;
Όλα είναι δυνατά όταν θέλει ο άνθρωπος.
**** Ηπολιτική για την παραγωγική μας θάλασσα είναι υπόθεση της Ερμιονίδας, Ύδρας καιΣπετσών. Τα νησιά δεν έχουν παραγωγική γη και η θάλασσα είναι ο μόνος πόροςμαζί με τον τουρισμό. Καιρός είναι να γίνουν συναντήσεις όλων των ψαράδων ναβγουν συμπεράσματα και να οργανωθεί μα ημερίδα που να βγουν προτάσεις καιδράσεις. Αυτό πρέπει να το επιδιώξουν οι επαγγελματικές τους ενώσεις αλλά καιοι ερασιτέχνες ψαράδες με τους συλλόγους τους. Μπορεί να ηγηθούν οι Δήμοι σεαυτή την προσπάθεια, αλλά να μη ξεχνάμε ότι στην Κρήτη ο μητροπολίτηςΕιρηναίος, ήταν ο Κυβερνήτης των σημαντικότερων παραγωγικών προσπαθειών τουνησιού, προσπαθειών που έδωσαν εξαίρετα αποτελέσματα, γι’ αυτό έμεινε και στιςκαρδιές όλων μας, όχι μόνο των Κρητικών.
Και στηπεριοχή μας μπορεί να καθοδηγήσει αυτήν την προσπάθεια ο Μητροπολίτης μας.Μπορεί να μιλήσει πολύ καλύτερα στις ψυχές των ψαράδων μας, και να επιβάλλειτον σεβασμό σε όλους μας.
Έρρωσθε,
Βασίλειος Γκάτσος
