Η φύση είναι μια εξαιρετική πηγή διδασκαλίας - σας βοηθάμε να τη χρησιμοποιήσετεhttps://www.
Strandängens förskola
Ας δούμε λοιπόν πως συμπεριφέρεται στα παιδιά μια άλλη κοινωνία, σε μια άλλη χώρα.
Γεννιέται λοιπόν το παιδί, και μόλις συμπληρώσει τον 6ο μήνα ζωής του μπορεί να πάει σε förskola. Η ακριβής μετάφραση είναι προ-σχολείο. Οι ώρες λειτουργίας των προσχολικών μονάδων συνήθως καλύπτουν από τις 07:00-18:00, αλλά υπάρχει πρόβλεψη και για πιο διευρυμένο ωράριο, εφ’ όσον το ωράριο εργασίας των γονιών το υπαγορεύει. Προ-σχολεία υπάρχουν τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά. Το κόστος και για τα δύο είναι το ίδιο: μηδέν. Οι διευθύνσεις και οι δήμοι φροντίζουν για την άρτια λειτουργία τους λαμβάνοντας και οι δύο το ίδιο ποσό ανά παιδί. Είναι θεσμοθετημένο αναλυτικό πρόγραμμα αξιολογήσεως από γονείς, και τα ετήσια αποτελέσματα αναρτώνται στα σαϊτ των δήμων που ανήκουν. Η εισαγωγή γίνεται με λίστα προτίμησης και αναμονής, και μπορεί κάποιος να πάρει το παιδί του από ένα και να το πάει σε άλλο ανά πάσα στιγμή.
Με το που γεννηθεί ένα παιδί, οι γονείς του αυτόματα δικαιούνται 480 εργάσιμες ημέρες άδειας επί πληρωμή. Οι μέρες αυτές μπορούν να μοιραστούν ανάμεσα στους γονείς, αλλά κάθε γονιός πρέπει να πάρει τουλάχιστον 90 μέρες, εκτός φυσικά αν πρόκειται για μονογονεϊκή οικογένεια, οπότε ένας παίρνει και τις 480 μέρες. Για τις 390 μέρες, η πληρωμή είναι ίση με το επίδομα ασθένειας, και για τις υπόλοιπες 90 η πληρωμή είναι στα 18 ευρώ ανά μέρα περίπου. Άρα ο γονιός που θέλει, έχει κάθε δυνατότητα να είναι δίπλα στο παιδί του χωρίς ιδιαίτερες θυσίες.…
Τα προ-σχολεία λειτουργούν σαν κέντρα μάθησης, εκπαίδευσης, κοινωνικοποίησης. Πεντακάθαρα, άρτια εξοπλισμένα, με χώρους τόσο εσωτερικούς όσο και εξωτερικούς καθώς και ενσωματωμένες παιδικές χαρές. Όλα τα παιχνίδια είναι ενορχηστρωμένα από τους παιδαγωγούς ώστε τα παιδιά να αναπτύσσουν φυσικές δεξιότητες, όπως συντονισμό, ευελιξία, ισορροπία, δύναμη, και νοητικές δεξιότητες όπως γλώσσα, έκφραση, διαχείριση συναισθημάτων, φαντασία, ανάγνωση και γραφή, ενσυναίσθηση, λογική, και πολλά άλλα, όλα φυσικά προσαρμοσμένα στην κάθε ηλικία.
.
Τα παιδιά παροτρύνονται από τους παιδαγωγούς να είναι έξω υπό όλες τις καιρικές συνθήκες, και οι γονείς φροντίζουν να τους παρέχουν ρούχα που να καλύπτουν θερμοκρασίες από -20 έως 30 βαθμούς. 2 φορές την εβδομάδα πηγαίνουν ‘εκδρομή’ σε πάρκο, ντυμένα με φωσφοριζέ γιλέκα και κρατώντας σχοινάκι, μαθαίνοντας έτσι και κυκλοφοριακή αγωγή.
Στον πυρήνα των δραστηριοτήτων μάθησης, είναι τα δικαιώματα του παιδιού βάσει της διακήρυξης και του χάρτη δικαιωμάτων του παιδιού των Ηνωμένων Εθνών. Τα δικαιώματα του παιδιού στην Σουηδία, γιατί για την Σουηδία μιλάμε τόση ώρα, είναι πρωταρχικό ζήτημα και απολύτως θεμελιώδες. Το παιδί από την στιγμή που γεννιέται δεν έχει καμία υποχρέωση. Έχει μόνο δικαιώματα. Είναι ένα ανθρώπινο όν, ανήμπορο και χωρίς την δύναμη να επιβιώσει και να ευτυχήσει από μόνο του. Οι γονείς του, το εκπαιδευτικό σύστημα, το κράτος και η κοινωνία έχουν την πλήρη ευθύνη να του παρέχουν το απαραίτητο υλικό και συναισθηματικό στήριγμα. Παραβίαση των δικαιωμάτων του παιδιού ισοδυναμεί με δυναμικότατη παρέμβαση της πρόνοιας και σκληρές ποινικές κυρώσεις οποιουδήποτε τα παραβίασε, ακόμα και της ίδιας του της οικογένειας.
.
Στο προ-σχολείο λοιπόν, τα παιδιά μαθαίνουν τα δικαιώματά τους, πώς να έχουν το θάρρος της γνώμης τους και πώς να τα απαιτούν. Παράλληλα μαθαίνουν τι είναι η φιλία, πως συσφίγγεται, και πως να την εκφράζουν. Μαθαίνουν να μην κοροϊδεύουν την δυστυχία του άλλου, και πως να δείχνουν έμπρακτα παρηγοριά και κατανόηση. Μαθαίνουν επίσης για το περιβάλλον, για ανακύκλωση, για την προστασία του, για τα είδη ζώων και φυτών και πώς όλα έχουν τον ρόλο τους στον κύκλο της ζωής. Μαθαίνουν και για άλλες κουλτούρες, πως να αναγνωρίζουν την διαφορετικότητα και πως κερδίζουν όλοι από αυτήν.
.
Προσωπικά μιλώντας έχουμε αλλάξει 3 προ-σχολεία, και από αυτά το δεύτερο ήταν κάτω των προσδοκιών μας. Φυσικά δεν είχαμε κανένα πρόβλημα να αλλάξουμε και πάλι. Αυτή την στιγμή η κόρη μου πάει σε ένα förskola, το οποίο λέγεται «Βρέξει-Χιονίσει» (κατά προσέγγιση μετάφραση από Σουηδικά) με την ιδιαιτερότητα ότι τα παιδιά περνούν το 90% της ημέρας τους στο δάσος, με κάθε καιρό. Παίρνω καθημερινά σε ειδικό smartphone app, blog με το τι έκανε η κόρη μου και η τάξη της, τι μάθανε, τι παιχνίδια έπαιξαν, καθώς και φωτογραφίες από τις δραστηριότητες. Κάθε μέρα έχει ξεχωριστή θεματολογία, όπως φύση και ζώα, φιλία, έκφραση, αριθμητική, κλπ, κλπ. Για αυτό το förskola, όπως και για τα προηγούμενα 2, πληρώνουμε απολύτως τίποτα.
.
Κάθε πρωί φοράει το backpack της με πλήρη αλλαξιά ρούχων, σετάκι πιάτα-κουταλομαχαιροπήρουνα, νερό, καθισματάκι και ξεκινάει για μια νέα περιπέτεια. Μέσα σε 2 μήνες έχει ανεβάσει πολλαπλά επίπεδα σε αντοχή, σκαρφάλωμα, ισορροπία, ταχύτητα, αλλά και γνώση της φύσης. Ξέρει και βρίσκει κάτι τοπικά τύπου βατόμουρα και τα τρώει επί τόπου. Ξέρει τι να κάνει άμα χαθεί. Και πολλά, πολλά άλλα.
.
Το förskola διαρκεί μέχρι και την δική μας 1η δημοτικού. Σε κάποιον που δεν έχει καταλάβει τι έγραψα μέχρι στιγμής θα φανεί σαν να ‘χάνουν’ χρονιά. Από 2αΔημοτικού μέχρι και 1η Λυκείου είναι το κανονικό σχολείο και είναι υποχρεωτικό, και 2α-3η Λυκείου λέγεται Γυμνάσιο, δεν είναι υποχρεωτικό και μπορεί να οδηγήσει σε εισαγωγή σε πανεπιστήμιο, ή να γίνει επιλογή τεχνικής σχολής.
.
Πώς είναι το σχολείο λοιπόν. Η ίδια δομή ιδιωτικών-δημοσίων διατηρείται καθ’ όλο το σύστημα, όπως και η ελευθερία επιλογής, όπως και η μη οικονομική επιβάρυνση για αυτή την επιλογή. Το σχολείο λοιπόν έχει ένα βασικό χαρακτηριστικό: τον εξαιρετικά υψηλό σεβασμό στο παιδί. Αυτός είναι έκδηλος παντού. Κατ’ αρχάς το παιδί δεν ‘μένει’, ούτε χάνει χρονιά, και φυσικά δεν επιβαρύνεται με τέτοια ευθύνη ή στίγμα. Η πιθανή αποτυχία βαρύνει το σχολικό σύστημα και τους γονείς, και υπάρχει πληθώρα διαδικασιών που αναδεικνύουν πιθανά προβλήματα έγκαιρα και κινητοποιούν διαδικασίες για να το βοηθήσουν.
.
Αποβολές από τάξη, από σχολείο κλπ, δεν υφίστανται. Απαγορεύεται να φωνάξεις στα παιδιά, ή να τους κάνεις παρατήρηση ενώπιον των συμμαθητών τους προσβάλλοντάς τα. Υπάρχει διαδικασία όπου ο δάσκαλος προσπαθεί να επαναφέρει το παιδί σε τάξη με συνομιλία 1:1, κλιμακώνει με 5λεπτο ‘διάλλειμα’ εκτός τάξης ώστε το παιδί να ηρεμήσει, και αν και αυτό δεν λειτουργήσει, υπάρχει προσωπικό που θα το πάρει σε ξεχωριστή αίθουσα, στην οποία θα το βοηθήσει να ‘διαβάσει’ το μάθημα που θα έκανε στην κανονική του τάξη, με ειδικό υλικό που ο δάσκαλος έχει φροντίσει να υπάρχει διαθέσιμο για κάθε ώρα μαθήματός του. Ειδικοί παιδοψυχολόγοι παρακολουθούν παιδιά που έχουν θέματα προσαρμογής και συμπεριφοράς, και υπάρχει συνεχής επικοινωνία με γονείς μέσω email και τηλεφώνου.
.
Η ύλη καθορίζεται από το Υπουργείο αλλά ο κάθε δάσκαλος/καθηγητής έχει πολύ μεγάλη ευχέρεια στο πώς θα την διδάξει. Για το μάθημα χρησιμοποιούνται παρουσιάσεις τύπου PowerPoint, video, whiteboarding, υπολογιστές, εργασία σε ομάδες, κλπ. Τα σχολεία είναι πεντακάθαρα, άρτια εξοπλισμένα, με υπολογιστές, εργαστήρια Φυσικής, Χημείας, Βιολογίας, Υπολογιστών, Μαγειρικής, Ξυλουργικής, κ.α. Η διάρκεια απρόσκοπτης μάθησης/απορρόφησης θεωρείται τα 10 λεπτά. Μετά από αυτό ο δάσκαλος αναμένεται να αλλάζει θέμα ή μέσο διδασκαλίας.
.
Στο ίδιο σχολείο φοιτούν όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από μαθησιακές δυσκολίες, ψυχικές παθήσεις, προβλήματα ακοής, όρασης, κλπ. Το σχολείο έχει ειδικό εξοπλισμό και προσωπικο, και π.χ. σε τάξη που φοιτάει ένα κοριτσάκι με προβλήματα ακοής, τόσο ο δάσκαλος όσοι και όλοι οι συμμαθητές της φοράνε ειδικά μικρόφωνα που συνδέονται ασύρματα με ειδικά ακουστικά της, ώστε να είναι και να αισθάνεται πλήρως ισότιμο μέλος της τάξης.
.
Τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στο μάθημα, αξιολογούν τους δασκάλους τους, και απαιτούν από αυτούς ό,τι θεωρούν πως χρειάζεται για να μάθουν καλύτερα. Ο δάσκαλος δεν είναι φορέας εξουσίας, αλλά διαμεσολαβητής της μάθησης.
.
Με αυτά, και με τόσο πολλά άλλα που δεν έχω γράψει, μεγαλώνουν τα παιδιά στην Σουηδία. Αυτό είναι το περιβάλλον εκπαίδευσης που γνώρισαν πριν μάθουν καν να μιλάνε. Και είναι αυτονόητο ότι μια κοινωνία που έχει ένα τέτοιο σύστημα εκπαίδευσης, που συμπεριφέρεται στα παιδιά της με τόσο υψηλό βαθμό σεβασμού, δεν θα της πέρναγε από το μυαλό ούτε δευτερόλεπτο να το κλείσει έστω και μια ώρα. Για κανένα λόγο. Γιατί εδώ η εκπαίδευση, αυτή η εκπαίδευση, είναι ΑΝΑΦΑΙΡΕΤΟ ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ. Όχι πάρκινγκ, όχι δίαυλος μισθοδοσίας.
.
Και φυσικά, σε κανένα παιδί δεν περνάει από το μυαλό να κάνει κατάληψη, ή να ‘χάσει μάθημα’. Βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που αγαπάει, και που από τον 6ο μήνα της ζωής του, του παρέχει σεβασμό και υπηρετεί τα δικά του συμφέροντα, αποκλειστικά.
Έλλη Βασιλάκη
