Η μεγαλύτερη στιγμή του ελληνικού φεμινισμού
Βιργίλιος: Η γυναίκα ηγείται των γεγονότων ( dux femina facti)
Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ
Ω ς πρώτη φεμινιστική εκδήλωση στη χώρα μας πρέπει να θεωρηθεί η έκδοση της εβδομαδιαίας εφημερίδας « Ο Σωκράτης» που κυκλοφόρησε στις 15 Δεκεμβρίου 1838. Μια περίεργη εφημερίδα όπως και ιδιόρρυθμος υπήρξε και ο εκδότης της, γιατρός Σοφιανόπουλος, ο οποίος εξέδιδε και το πολιτικό περιοδικό «Πρόοδος». Με το περιοδικό ασκούσε αντιπολίτευση κατά του Όθωνα, για τον λόγο αυτό και φυλακίστηκε. Μέσα από τη φυλακή εξέδωσε την εφημερίδα «Ο Σωκράτης» και μέσα από τις στήλες της εφημερίδας πλέκει το εγκώμιο των γυναικών. Με άρθρα του αναφέρεται στη γυναικεία ομορφιά, και γενικά στον ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Γράφει στα δύο πρώτα φύλλα στις 15 και 24 Δεκεμβρίου 1838: « Σας ευγνωμονώ! Και η φυλακή μου μ’ επληροφόρησεν ότι αξίζετε και να σας λατρεύουν οι θνητοί και να σας συμβουλευώμεθα εις τα κοινωνικά μας έργα. Γυναίκες! Δεν παίζω! Σας ηγάπησα πάντα, όχι ως οι στάσιμοι και οι κακοήθεις Κηφήνες, αλλά μ’εκείνο το σέβας, το οποίον εμπνέει η αρετή και υπαγορεύει το συμφέρον της καλής προς τα τέκνα ανατροφής! Γυναίκες! Σας σέβομαι και σας αγαπώ ακόμη μ’ εκείνον τον ζήλον, τον οποίον αισθάνετο δια Σας ο Ρουσσώς και με την κλίσιν του ηθικού Σωκράτους!...Κανείς δεν ηξεύρει, αν η ιδέα του ωραίου είναι γενικόν αίσθημα εις όλα του Θεού τα δημιουργήματα. Τι ευμορφίαν έχει ο ήλιος, όστις δεν είναι ειμή σωρός από πέτρας, από χώμα, από νερά και από καυστικάς ύλας θειαφίου, πίσσας κ.λ.π.; Τι ευμορφίαν έχει η σελήνη, η οποία στασίμως αυξάνει και ολιγοστεύει τόσα μιλλιούνια χρόνων, χωρίς ν’ αυγατίση κανέν από όσα ευμορφαίνουν τα σώματα, αλλά έχει το μέσον του προσώπου της μίαν βουλιθίαν; Τι ευμορφίαν έχουν αυτά τα άστρα τ’ ουρανού, τα οποία, αφού εστάθη ο κόσμος μέχρι της σήμερον, δεν κάμνουν παρά να λάμπουν ολίγον, ως θαμπά της γης λυχνάρια, όταν η ατμοσφαίρα της δεν έχει πυκνήν υγρασίαν; Απορίας άξιον, ότι ποιηταί και λογογράφοι, εθνικοί και εκκλησιαστικοί έχασαν τον νούν τους περιγράφοντας του ουρανού την ευμορφίαν και την καλλονήν των κτισμάτων! Τοώντι παρά τους σοφιστάς και διαβασμένους, άλλη φυλή εις τον κόσμον δεν είναι πλέον ανίδεος του καλού και ωραίου! Μήτε εις τον ουρανόν, μήτε εις την γην δεν ευρίσκεται δημιούργημα καλλήτερον και ωραιώτερον από τας γυναίκας!».
Εφημερίς των Κυριών
Το ημερολόγιο έδειχνε 8 Μαρτίου 1887 όταν γράφτηκε η μεγαλύτερη στιγμή του ελληνικού φεμινισμού. Η Καλλιρόη Παρρέν εντυπωσιασμένη από των αγώνα των σουφραζέτων σε Ευρώπη και ΗΠΑ, αποφασίζει να εκδώσει μια εβδομαδιαία εφημερίδα ως αποκλειστικά γυναικείο έντυπο. Θα το έγραφαν και θα το διάβαζαν μόνο γυναίκες, Η «Εφημερίς των Κυριών» την καθιερώνει ως την πρώτη Ελληνίδα δημοσιογράφο και εκδότρια. Η Παρρέν πλαισίωσε τη συγγραφική ομάδα μόνο με γυναίκες του πνεύματος και της τέχνης και η ίδια γράφει πύρινα κείμενα,στοχεύοντας στην πνευματική και κοινωνική ανύψωση της γυναίκας μέσω της παροχής ίσων δικαιωμάτων στην εκπαίδευση και στην εργασία.Η «Εφημερίς των Κυριών», ο πρόδρομος της φεμινιστικής κίνησης στην Ελλάδα, συνετέλεσε στη δημιουργία της πρώτης σοβαρής γυναικείαςοργάνωσης στη χώρα μας, με τη σύσταση της Ενώσεως των Ελληνίδων, η οποία δημιούργησε την πρώτη οικοκυρική και επαγγελματική σχολή στην Αθήνα. Η Παρρέν απαιτούσε να επιτραπεί η είσοδος των γυναικών στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το αίτημά της ικανοποιήθηκε από την κυβέρνηση Δηληγιάννη.
Το κατεστημένο αιφνιδιάστηκε αρχικά, αλλά σύντομα πέρασε στην αντεπίθεση με σχόλια υβριστικά ειρωνικά και απειλητικά κατά της Παρρέν, την οποία χαρακτήριζαν επικίνδυνη και αναρχική. « Θα την συντρίψω διότι μαστροπεύει τας γυναίκας. Έχω και μάνα και αδελφήνάγαμον», έγραφε ο διευθυντής της εφημερίδας «Επιθεώρησις». « Αι γυναίκες είναι πετεινόμυαλαι και ελαφραί. Δεν αξίζει τον κόπον να ασχοληθώμεν»,έγραφε η «Ακρόπολις». Στις υποτιμητικές εκτιμήσεις για τον ρόλο της γυναίκας αρεσκόταν και ο Εμμανουήλ Ροΐδης, υποστηρίζοντας πως οι κυρίες που ασκούν ανδρικά επαγγέλματα όπως αυτά του γιατρού, του δικηγόρου και του δημοσιογράφου, αγγίζουν τα όρια της γελοιότητας και ότι μόνο δύο δουλειές αρμόζουν στις γυναίκες: η νοικοκυρά και η εταίρα. Η Παρρέν του απαντούσε από τις στήλες της εφημερίδας ότι δεν έχει ιδέα από γυναίκες χαρακτηρίζοντάς τον ξοφλημένο φύλακα άγγελο του παλαιού καθεστώτος. Γρήγορα όμως υπήρξαν και οι θαυμαστές και υπερασπιστές αυτής της προσπάθειας. Ένας από αυτούς ο Γρηγόρης Ξενόπουλος δηλώνει δημόσια: « Η συντροφιά σου είναι πολύτιμη. Το ήθος σου, η τόλμη και η γραφή σου θαύμα. Εύγε σου Δέσποινα της φιλαλληλίας και της προόδου». Μαζί της συντάχθηκε και ο Κωστής Παλαμάς ο οποίος της αφιέρωσε ένα ποίημα:
Στην Καλλιρρόη Παρρέν αφιερωμένο.
Χαίρε Γυναίκα, εσύ Αθηνά, Μαρία, Ελένη, Εύα!
Να η ώρα σου! Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε κι ανέβα
και καθώς είσαι ανάλαφρη και πια δεν είσαι σκλάβα,
Προς τη μελλόμενη άγια γη πρωτύτερα εσύ τράβα
κι ετοίμασε τη νέα ζωή, μιας νέας χαράς υφάντρα,
κι ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί τον άντρα!
Και πλάσε την Πρωτόπλαστη, ω Αγάπη εσύ αρμονία,
εσύ Ομορφιά, Σοφία εσύ, Πειθώ και Παρθενία!
Κ. Παλαμάς « Η Ασάλευτη ζωή» Εκατό φωνές- Πέμπτη νύχτα στχ. 95
Γιάννης Λακούτσης
