protagon
Το 2007 ήταν η 5η πλουσιότερη, κατά κεφαλήν, χώρα του κόσμου. Το 2009 ήταν η πιο χρεωμένη, κατά κεφαλήν, χώρα του κόσμου. Πολύ κοντά στην κατάταξη με την Ελλάδα. Η Ισλανδία μας μοιάζει.
Ένα νησί στην άκρη της γης (όπως κι εμείς νομίζουμε πως είμαστε) με κατοίκους περήφανους για την «εθνική τους μοναξιά», την ιστορία και τον πολιτισμό τους. Ήταν- όπως κι εμείς- το μεγάλο θύμα της φούσκας του φθηνού χρήματος, της πιστωτικής επέκτασης, των παράγωγων προϊόντων- και της ανοησίας μας. Κάπου εκεί περί το 2000 ένα έθνος γενναίων ψαράδων ονειρεύτηκε πως θα εξελιχθεί σε ένα έθνος επενδυτών, που ως νέοι Βίκινγκς θα κατακτούσαν τις διεθνείς αγορές του χρήματος και θα πετούσαν με τα ιδιωτικά τους τζετ από την μια άκρη της γης στην άλλη. Κάπως έτσι την πατήσαμε κι εμείς, την ίδια περίπου περίοδο, εκεί περί το 2000. Και βρεθήκαμε, κι εμείς και αυτοί, υποχρεωμένοι να προσφύγουμε ικέτες στην αυλή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Ταξίδεψα στην Ισλανδία για να παρακολουθήσω μια από τις πιο πρωτότυπες ψηφοφορίες στην ιστορία του παγκόσμιου κοινοβουλευτισμού. Μια Βουλή να ψηφίζει την παραπομπή του πρώην πρωθυπουργού, όχι για κάποιο σκάνδαλο στο οποίο έμπλεξε, αλλά για αμέλεια κατά την άσκηση των καθηκόντων του, γιατί δεν είδε έγκαιρα τα σημάδια της επερχόμενης καταστροφής και δεν αντέδρασε
σε αυτά. Ενδιαφέρον. Και διδακτικό…
Βρήκα, επίσης, διδακτικό τον τρόπο με τον οποίο οι Ισλανδοί διαχειρίζονται την οργή τους. Είναι θυμωμένοι οι Ισλανδοί; Φυσικά. Πρώτα βγήκαν στους δρόμους, βροντώντας κατσαρολικά, και ανέτρεψαν την κυβέρνηση, έπειτα προκάλεσαν ένα δημοψήφισμα και ψήφισαν, με ποσοστό 93% πως δεν θα πληρώσουν τα χρέη των πτωχευμένων τραπεζών τους στην Βρετανία και την Ολλανδία και, τέλος, έστειλαν τον πρώην πρωθυπουργό τους στο Ειδικό Δικαστήριο.
Αλλά: «ο θυμός δεν οδηγεί πουθενά, παρά μόνον στην ήττα και γιαυτό κάποιος πρέπει να τον μετασχηματίσει σε κάτι δημιουργικό, θετικό». Ο άνθρωπος που μου το είπε είναι ο Ισλανδός Λάκης Λαζόπουλος. Ο «πιο επικίνδυνος άνθρωπος στην χώρα». Ο δημοφιλέστερος κωμικός ηθοποιός στο νησί, με εκπομπές στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση αποφάσισε ξαφνικά πέρυσι να κατέβει για δήμαρχος του Ρέικιαβικ. Μόνος εναντίον όλων των κομμάτων. Και με μια προεκλογική καμπάνια που σατίριζε τα άλλα κόμματα, με σλόγκαν του τύπου «κάντε με δήμαρχο, έχω πολλούς συγγενείς να διορίσω στο δημόσιο». Ο Ισλανδός Λάκης εξελέγη, τελικά με 40%. Είναι σήμερα ο δήμαρχος της πρωτεύουσας.
Κι όμως δεν ήταν αυτός η πιο απροσδόκητη περίπτωση πολιτικού που συνάντησα στην Ισλανδία. Ακόμη πιο απροσδόκητη περίπτωση είναι ο υπουργός Οικονομικών της χώρας, ο Ισλανδός Παπακωνσταντίνου. Ονομάζεται Σιγκφούσσον, είναι Πρόεδρος του κόμματος των Αριστερών Πράσινων, κάτι σαν Αλαβάνος της Ισλανδικής εκδοχής του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή, υπήρξε σκληρός πολέμιος της προσφυγής στο ΔΝΤ και καταψήφισε το Ισλανδικό «μνημόνιο» στην Βουλή, κι έπειτα το κόμμα του μπήκε στον κυβερνητικό συνασπισμό με τους σοσιαλδημοκράτες και ανέλαβε ο ίδιος το πιο καυτό χαρτοφυλάκιο (και μαζί τις διαπραγματεύσεις με το ΔΝΤ!). «Η ιδεολογία δεν προηγείται της σωτηρίας της χώρας από την καταστροφή» είναι η στάνταρ απάντησή του σε όσους των ρωτούν, όπως εγώ, πώς συμβιβάζει τα ασυμβίβαστα.
Σας δίνει καμιά ιδέα κάτι από όλα αυτά;