Mπορεί η γνώμη των κριτικών να κατέταξε ήδη στις κατηγορίες «αριστούργημα» ή «πολύ καλή» την ταινία «Η λευκή κορδέλα», αλλά η εισφορά της ίσως και να υπερβαίνει το καλλιτεχνικό γεγονός. Για όλους όσοι προβληματίζονται για το πώς επικοινωνεί η μια γενιά με την άλλη ή για το πώς η εξουσία –η κάθε εξουσία– αντιλαμβάνεται τις αντιδράσεις των νέων, τις αποκλίνουσες συμπεριφορές και τις ακρότητες, αυτή η ταινία μιλάει στην ψυχή. Σε εκείνους που δεν βολεύονται με τις εύκολες απαντήσεις για τα αίτια της βίας των «καλομαθημένων» νέων του περασμένου Δεκέμβρη και δεν πείθονται με τις απλοϊκές ερμηνείες για το πώς ενεφανίσθη η «νέα γενιά» τρομοκρατών, η ταινία του Μίκαελ Χάνεκε μπορεί να μη δίδει απαντήσεις –άλλωστε δεν είναι αυτός ο ρόλος της Τέχνης– αλλά θέτει τις κατάλληλες ερωτήσεις.Και το να βρεις τις σωστές ερωτήσεις, αυτό είναι η πιο σημαντική στιγμή στο πρόβλημα.
Oσοι συνεχίζουν, λοιπόν, να έχουν ερωτήματα για το τι γεννά τη βίαιη συμπεριφορά σε ένα, έστω μικρό, ποσοστό νέων, και δεν φοβούνται τις αγωνίες τους, ας δουν αυτήν την ταινία.
Και οι κυβερνητικοί αξιωματούχοι που δεν αρκούνται να εκδίδουν ρετσέτες και αναγνωρίζουν την υποχρέωση να αφουγκράζονται τα υπόγεια ρεύματα στην κοινωνία και να τα αναλύουν, δεν βλάπτει να διαθέσουν ένα Σαββατόβραδο σε μια σκοτεινή αίθουσα.
Αφηγητής σε ένα γερμανικό χωριό ο Χάνεκε. Παρακολουθεί οικογενειακές και άλλες στιγμές της ζωής την περίοδο 1913 - 1914. Λόγια, εικόνες και οι συμπεριφορές γονέων βιάζουν και σφραγίζουν τα τέκνα που αργότερα θα εξελιχθούν στη γενιά του ναζισμού. Θέτουν, όμως κι ένα πιο διαχρονικό και μεγαλύτερης έκτασης ζήτημα, για την καταλυτική επίδραση των πάγιων και διαχρονικών μηχανισμών ενσωμάτωσης, όπως είναι η οικογένεια, η θρησκεία, οι σχέσεις με τους γονείς, οι σχέσεις των γονιών, η ηθική, οι κοινωνικές και οι οικονομικές σχέσεις. Tα παιδιά–ήρωες του έργου που ζουν μέσα στον φόβο και την ενοχή, μεγαλώνοντας θα ενταχθούν στους χαλυβδόκρανους των συντηρητικών εθνικιστών ή στην πολιτοφυλακή των SA που επέβαλαν την ηγεμονία του Χίτλερ στους δρόμους. Κάποιος από αυτούς ίσως να βρεθεί και στην πολιτοφυλακή των Γερμανών κομμουνιστών. «Μα όλα αυτά», θα πουν κάποιοι, «δεν ανήκουν εδώ». Πράγματι ούτε η ορθοδοξία ούτε και ο καθολικισμός έχουν στον ίδιο βαθμό την αυστηρότητα και την παράδοση της χρησιμοθηρίας του προτεσταντισμού, όπως εμφανίζεται στη Γερμανία των αρχών του προηγούμενου αιώνα. Ναι, δεν εξηγείται πάντα μέσα από τις θρησκευτικές καταβολές ο αυταρχισμός που επιστρέφεται ως τιμωρία από την επόμενη γενιά.
Αλλά, μήπως η ταινία είναι η ευκαιρία να σκεφτούμε το πώς εξελίχθηκε η δική μας αυταρχική αγωγή; Πώς από μία κατάσταση φυσικής επιβολής στην τάξη ή στην οικογένεια πήρε μορφή ενός κυρίαρχου μοτίβου στο οποίο πρέπει να ανταποκρίνονται τα τέκνα μας κυνηγώντας την επιτυχία, την απόδοση και, εν τέλει, τη χρησιμοθηρία της ίδιας της ζωής;
Καθημερινή
