Για άλλη μια φορά οι συντάκτες της
επιθεώρησης «Science» επέλεξαν τα σημαντικότερα επιστημονικά γεγονότα
της χρονιάς που σε λίγο θα μας αφήσει, όπως αυτά παρουσιάστηκαν μέσα από
δημοσιεύσεις στις σελίδες της έγκριτης επιθεώρησης.
Ο «πρωταγωνιστής» της καθιερωμένης
λίστας των 10 θέσεων ήταν μάλλον αναμενόμενος: πρόκειται για το μποζόνιο
Χιγκς η ύπαρξη του οποίου προβλέφθηκε θεωρητικώς πριν από περισσότερο
από 40 χρόνια από τον Πίτερ Χιγκς αλλά τον περασμένο Ιούλιο επιστήμονες
ανέφεραν ότι αυτή η θεωρία μάλλον έγινε… πράξη. Το θεμελιώδες αυτό
σωματίδιο το οποίο πιθανότατα «συνέλαβαν» οι ερευνητές εκτιμάται ότι
«κρατά» το κλειδί στην ερώτηση σχετικά με το γιατί τα στοιχειώδη
σωματίδια έχουν μάζες.
Iδού λοιπόν η διάσημη πλέον κατάταξη των επιστημονικών επιτευγμάτων της χρονιάς μέσα από τα μάτια των συντακτών του «Science».
1. Επίτευγμα της χρονιάς: Το μποζόνιο Χιγκς
Χρειάστηκε να περιμένουμε περίπου μισό
αιώνα μέχρι να κατασκευαστεί το γιγάντιο μηχάνημα που θα μπορούσε να
δώσει απαντήσεις σχετικά με την ύπαρξη του μποζονίου Χιγκς. Ωστόσο τον
περασμένο Ιούλιο φαίνεται ότι έφτασε η στιγμή: επιστήμονες του CERN
ανακοίνωσαν πως είναι σχεδόν βέβαιοι ότι εντόπισαν «κάτι που μοιάζει με
το Χιγκς», το σωματίδιο που θα επιβεβαιώσει ότι γνωρίζουμε πώς η ύλη
αποκτά τη μάζα της.
Συγκεκριμένα οι υπεύθυνοι του CMS και
του ATLAS, των δύο πειραμάτων που διεξάγονται για τον εντοπισμό του
μποζονίου Χιγκς, ανακοίνωσαν ότι το επίπεδο βεβαιότητας που πέτυχαν
αντιστοιχεί σε ανακάλυψη νέου σωματιδίου, το οποίο είναι συμβατό με τη
θεωρία του Πίτερ Χιγκς.
Για να γίνει επισήμως δεκτή η ανακάλυψη,
οι ερευνητές θα πρέπει να αποδείξουν ότι το νέο σωματίδιο
συμπεριφέρεται όπως το Χιγκς. Επιπλέον, το επίπεδο βεβαιότητας για τον
εντοπισμό του σωματιδίου πρέπει να φτάνει τα 5 σίγμα, κάτι που σημαίνει
ότι η πιθανότητα να οφείλονται σε λάθος οι παρατηρήσεις είναι μόλις
0,00006%.
«Τα αποτελέσματα είναι προκαταρκτικά
αλλά το σήμα των 5 σίγμα που βλέπουμε στα 125 GeV είναι δραματικό.
Πρόκειται όντως για νέο σωματίδιο» ανακοίνωσε τον Ιούλιο ο Τζο
Ινκαντέλα, εκπρόσωπος του CMS.
Ακόμα πιο σαφής ήταν η Φαμπιόλα
Τζιανότι, εκπρόσωπος του ATLAS: «Βλέπουμε στα δεδομένα μας ξεκάθαρα ίχνη
ενός νέου σωματιδίου, στο επίπεδο των πέντε σίγμα, σε μια περιοχή μάζας
γύρω στα 126 GeV» είπε.
Το GeV (γιγαηλεκτονιοβόλτ) είναι μονάδα
μέτρησης της μάζας και της ενέργειας. Με μάζα 126 GeV, το Χιγκς είναι
περίπου 130 φορές βαρύτερο από το πρωτόνιο στον πυρήνα των ατόμων.
Στην ιστορική παρουσίαση του CERN πριν
από περίπου πέντε μήνες ήταν παρόντες ο βρετανός Πίτερ Χιγκς και άλλοι
επιστήμονες που βοήθησαν στη διατύπωση της θεωρίας για τον μηχανισμό
του
Χιγκς στις αρχές της δεκαετίας του 1960.
«Ποτέ δεν περίμενα ότι αυτό θα συνέβαινε
όσο ζω και θα ζητήσω από την οικογένειά μου να βάλει μια σαμπάνια στο
ψυγείο» δήλωσε τότε ο 83χρονος Χιγκς.
Εφόσον επιβεβαιωθεί οριστικά η
ανακάλυψη, ο πειραματικός άθλος θα επιστεγάσει το λεγόμενο Καθιερωμένο
Μοντέλο, το θεωρητικό οικοδόμημα που αναπτύχθηκε τον περασμένο αιώνα και
συγκεντρώνει όλες τις γνώσεις των φυσικών για τα στοιχειώδη συστατικά
του Σύμπαντος.
Σημειώνεται πάντως ότι θεωρητικώς
υπάρχει πάντα η πιθανότητα το σωματίδιο που ανακαλύφθηκε να μην είναι το
Χιγκς. Σε αυτή την περίπτωση, οι θεωρητικοί φυσικοί θα αναγκαστούν να
αναθεωρήσουν, πιθανώς εκ βάθρων, το αγαπημένο τους Καθιερωμένο Μοντέλο,
δηλαδή τις εξισώσεις που περιγράφουν τις ιδιότητες και τη συμπεριφορά
των υποατομικών σωματιδίων.
Οι επιλαχόντες
2. Το γονιδίωμα του μακρινού μας εξαδέλφου
Μέσα στο 2012 γερμανοί επιστήμονες έδωσαν στη δημοσιότητα το γονιδίωμα
ενός εξαφανισμένου είδους, του ανθρώπου του Ντενίσοβα. Πρόκειται για ένα
είδος που ζούσε στη Σιβηρία και ήταν συγγενικό των σύγχρονων ανθρώπων –
οι Ντενίσοβα ήταν μάλιστα ακόμη πιο στενοί συγγενείς των Νεάντερταλ.
Το «διάβασμα» της γενετικής αλληλουχίας
του μυστηριώδους είδους επετεύχθη μέσω της ανάλυσης του απολιθώματος
ενός δακτύλου αλλά και ενός δοντιού που εντοπίστηκαν σε ένα σπήλαιο στη
Ντενίσοβα της νότιας Σιβηρίας.
Οι Νεάντερταλ και οι Ντενίσοβα
θεωρούνται οι στενότεροι εξαφανισμένοι συγγενείς του σύγχρονου ανθρώπου.
Οι επιστήμονες ήδη ερευνούν το γονιδίωμα των Ντενίσοβα για να
συμπεράνουν ποια ακριβώς γονίδια του ανθρωπίνου γονιδιώματος προέρχονται
από το DNA των μακρινών αυτών εξαδέλφων μας.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον κορυφαίο
παλαιογενετιστή Σβάντε Πάαμπο του Ινστιτούτου Εξελικτικής Ανθρωπολογίας
Μαξ Πλανκ της Λειψίας δημοσίευσαν την ανάλυση του αρχαίου DNA για να
επιτρέψουν στους συναδέλφους τους να «κατεβάσουν» δωρεάν το γονιδίωμα,
ώστε να το μελετήσουν αποτελεσματικότερα.
