Του Αγίου Σπυρίδωνος
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
Στις 12 Δεκεμβρίου η εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα του Θαυματουργού, επισκόπου Τριμυθούντος της Κύπρου. Ο Άγιος γεννήθηκε περί το 270μ.Χ στο κατεχόμενο, σήμερα, χωριό της Κύπρου Άσια. Καταγόταν από φτωχή και ταπεινή οικογένεια και έζησε τα νεανικά του χρόνια ασκώντας το επάγγελμα του βοσκού. Παντρεύτηκε, απόκτησε μια κόρη, την Ειρήνη, και μετά τον θάνατο της γυναίκας του έγινε κληρικός. Χάρη, δε, στις αρετές του και τον χριστιανικό του βίο χειροτονήθηκε επίσκοπος Τριμυθούντος.
Πολέμιος του Αρειανισμού έλαβε μέρος στην Α΄Οικουμενική Σύνοδο της Νίκαιας το 325 μ.Χ., όπου και θαυματούργησε. Οι περισσότεροι, από τα μαθητικά μας χρόνια, γνωρίζουμε το θαύμα του Αγίου σ’ εκείνη τη Σύνοδο, προκειμένου να αντικρούσει τον αιρετικό Άρειο που αμφισβητούσε το θεμελιώδες για τον Χριστιανισμό δόγμα της Αγίας Τριάδας. Σύμφωνα με την παράδοση το κεραμίδι που κράτησε στα χέρια του ο Άγιος Σπυρίδωνας, «διασπάστηκε» στα τρία συστατικά του: Τη φωτιά που ανέβηκε προς τα επάνω, το νερό που έτρεξε προς τα κάτω και το χώμα που έμεινε στα χέρια του.
Ο Άγιος Σπυρίδωνας είναι ο προστάτης της Κέρκυρας ενώ στον εκεί μεγαλοπρεπή ναό του βρίσκεται και το σκήνωμά του. Ο σεβασμός των Κερκυραίων προς τον Άγιο είναι απεριόριστος και η μνήμη του τιμάται με κάθε λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια τέσσερις φορές τον χρόνο. Ο Άγιος είναι, επίσης, πολιούχος του Πειραιά, του Μεσολογγίου, της Βόνιτσας αλλά και άλλων πόλεων. Θεωρείται προστάτης των τσαγκάρηδων και των γεωργών. Μάλιστα, η ημέρα της γιορτής του έχει ιδιαίτερη σημασία για τους αγρότες καθώς γίνεται αγιασμός των σπόρων με στόχο τη γονιμότητα της γης και την καλή σοδειά. Εξαιτίας δε του ομόηχου της λέξης Σπυρίδων με τη λέξη σπυρί θεωρείται και προστάτης των ανθρώπων που πάσχουν από ευλογιά. Γι’ αυτό σε ορισμένα μέρη ανήμερα της γιορτής του οι πιστοί φέρνουν κόλλυβα στην εκκλησία. Ακόμη πιστεύεται ότι θεραπεύει και τον πόνο των αυτιών. Ο Άγιος Σπυρίδωνας πέθανε το 348 ή το 350 μ.Χ.
Στον Πειραιά, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα, υπήρχε Μοναστήρι με πολύ παλαιό ναό,χτισμένο, καθώς λέγουν οι πληροφορίες, τον 11ο μ.Χ. αιώνα. Για την ιστορία της Μονής ακριβείς πληροφορίες δεν υπάρχουν. Κατά τους χρόνους της Επανάστασης, ο Κιουταχής που είχε καταλάβει την Αθήνα, ήθελε να καταλάβει και τη Μονή που δέσποζε μπροστά στο λιμάνι για να εμποδίσει την τροφοδοσία των Ελλήνων, που είχαν οχυρωθεί στους γύρω λοφίσκους. Τους πρώτους μήνες του 1827 ο Κιουταχής κατέλαβε και οχύρωσε τη Μονή. Λίγο αργότερα, όμως, οι Έλληνες την πολιόρκησαν και οι Τούρκοι που παρέμεναν εκεί υπέφεραν από έλλειψη νερού, τροφίμων και πολεμοφοδίων με αποτέλεσμα να ζητήσουν συνθηκολόγηση. Έλαβαν, μάλιστα, τη διαβεβαίωση ότι θα τους αφήσουν να φύγουν ανέγγιχτοι με τα όπλα και τις αποσκευές τους.1 Ενώ, όμως, αποχωρούσαν υπό την επίβλεψη του Καραϊσκάκη και συνοδευόμενοι από τα σώματα του Νικηταρά και του Νότη Μπότσαρη, ομάδα Ελλήνων κατάσφαξε εκατόν δέκα από αυτούς. Ως δικαιολογία, πρόβαλλαν το γεγονός, ότι κάποιος από τους Αλβανούς κατά την έξοδο σκότωσε έναν Έλληνα που προσπάθησε να του πάρει το πολυτελές γιαταγάνι του. Σε αντίποινα ο Κιουταχής έσφαξε διακόσιους σαράντα Έλληνες!
Ο επικεφαλής του ελληνικού στόλου ναύαρχος Τόμας Κόχραν, όταν πληροφορήθηκε τις βαρβαρότητες αυτές,αντέδρασε άμεσα. Με την από 16 Απριλίου 1827 επιστολή του περιγράφει στην κυβέρνηση την πολιορκία της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνα, τη συνθηκολόγηση της Οθωμανικής φρουράς και τη σφαγή των Τούρκων από ομάδα Ελλήνωνστρατιωτών. Με νέα του επιστολή τον Μάιο του 1827 εκφράζει τον αποτροπιασμό του για τα γεγονότα αυτά και παράλληλα την ικανοποίησή του για την άρνηση των νησιωτών, που ήσαν υπό τις διαταγές του, να συμμετέχουνσ’ αυτές τις φρικαλεότητες και την αποχώρηση τους.
Αλλά και ο αρχιστράτηγος του ελληνικού στρατού στρατηγός Ριχάρδος Τσώρτς αγανακτισμένος διέταξε ανακρίσεις, συνέλαβε τον Κορίνθιο στρατηγό, επικεφαλής του σώματος που προκάλεσε την επίθεση και τον φυλάκισε στο πλοίο όπου διέμενε, υποβάλλοντας στη συνέχεια την παραίτησή του στην Αντικυβερνητική Επιτροπή. Στις 29 Απριλίου 1827 με έγγραφό του παρέδωσε τη διοίκηση του στρατεύματος στον Καραϊσκάκη και έλαβε διαβεβαιώσεις από ορισμένους οπλαρχηγούς ότι οι πρωταίτιοι των επεισοδίων θα τιμωρηθούν παραδειγματικά. Σημείωνε, μάλιστα, πως αν δεν κινηθεί άμεσα ο στρατός και δεν τιμωρηθούν οι πρωταίτιοι, ο ίδιος θα αποχωρήσει οριστικά.
Δύο χρόνια αργότερα, στις 16 Μαρτίου 1829, ο Κόχραν σε επιστολή του με παραλήπτη τον William Jackson στο Παρίσι, επισυνάπτει απόκομμα εφημερίδας του 1827, όπου περιγράφει την κατάληψη της Μονής του Αγίου Σπυρίδωνα από τους Έλληνες και τα όσα ακολούθησαν στη συνέχεια.
Στον Δήμο Ερμιονίδας υπάρχουν τρία εκκλησάκια που τιμώνται στο όνομα του Αγίου Σπυρίδωνα. Το ένα βρίσκεται στο «Κουνούπι» και κτίστηκε στα ερείπια προγενέστερου ναού, το δεύτερο στο «Δορούφι» και το τρίτο στις «Λάκες».Τέλος πασίγνωστος είναι ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο, όπου τα ξημερώματα της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, ημέρα Κυριακή, στην είσοδο της εκκλησίας δολοφονήθηκε ο κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας.
Σημ.
Πηγές
Αρχεία Ακαδημίας Αθηνών
Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη
