Του Γιάννη Λακούτση
ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ
Η ελληνική «Καρμανιόλα»
Καρμανιόλα είναι το όνομα ενός ρομαντικού τραγουδιού, που
έκανε
την εμφάνιση του στην επαναστατημένη Γαλλία το 1792. Βρήκε αμέσως τεράστια
απήχηση και διάδοση. Ένα μαχητικό εμβατήριο που τα
επαναστατημένα πλήθη του Παρισιού έψαλλαν μπροστά στην γκιλοτίνα, γι’ αυτό και
ανήκε στα τραγούδια που αργότερα απαγορεύτηκαν. Οι στίχοι του ήταν πρόχειρα
αυτοσχεδιάσματα και λαϊκές παρωδίες της εποχής.Οχι τόσο οι στίχοι όσο η
μουσική κυρίως του τραγουδιού κυκλοφόρησε έξω από τα σύνορα της Γαλλίας .Το
εμβατήριο αυτό είχε συνδεθεί με τα συνταρακτικότερα επαναστατικά γεγονότα της
εποχής και η μουσική του ηχούσε σαν εμβατήριο σάλπισμα, που ενθουσίαζε τα πλήθη
και ενέπνεε τρόμο στους αντιπάλους. Πάνω στην μουσική της θρυλικής «Καρμανιόλας»
ο Ρήγας Φεραίος επέλεξε ένα δικό του αντιτυρανικό τραγούδι με τίτλο
«Πατριωτικός ύμνος».
Απευθύνεται στις μαχόμενες δυνάμεις του έθνους και στηρίζει
σε αυτές την ελπίδα του για αποτίναξη του Οθωμανικού ζυγού. Οι στίχοι του αλλά
και σύνολο του έργου του αποβλέπουν στην επανάκτηση της αυτοπεποίθησης των Ελλήνων
για την ανάληψη ενός αγώνα σκληρού τον οποίον πρέπει να διεξαγάγουν
στηριζόμενοι αποκλειστικά, σχεδόν, στις δικές τους δυνάμεις. Αποτελείται από 42
εξάστιχες στροφές.
ΥΜΝΟΣ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΟΣ
της Ελλάδος και όλης
της Γραικίας
προς ξαναπόκτησιν
της αυτών Ελευθερίας
Όλα τα έθνη πολεμούν
και στους Τυράννους τους ορμούν,
εκδίκησιν γυρεύουν
και τους εξολοθρεύουν
και τρέχουν για την δόξαν
με χαρά στη φωτιά!
Κι εκείνα που αποκοτούν,
ο,τι κι αν θέλουν αποκτούν
διέτε την Ιταλίαν,
πώς πήρ’ ελευθερίαν
και τρέχει για την δόξαν,
με χαρά στη φωτιά!
Ετζι κι εμείς, ω αδελφοί,
να σηκωθούμε με ορμή,
εκδίκησιν ζητούντες,
Τυράννους απολούντες,
για την Ελευθερίαν
με χαρά, μπρε παιδιά!
Ως πότ’ ημείς υπομονή,
και να μη βγάνωμεν φωνή;
Σα να ’μαστε δεμένοι,
ζούμεν τυραννισμένοι,
και καταφρονεμένοι,
στη φωτιά, μπρε παιδιά!
Όλα τα έθνη το θωρούν,
και πάλ’ευθύς το απορούν,
πώς τέτοια παλληκάρια,
που ’ναι σαν τα λιοντάρια,
να ζουν στην τυραννίαν
στη φωτιά, μπρε παιδιά!
Λοιπόν, τινάξετε για μια,
την τυραννίαν και σκλαβιά!
Παράδειγμα μας είναι,
των προπατόρων μνήμαι,
καθώς εκείνοι ζούσαν
στη φωτιά μπρε παιδιά
………………………….
Ν’ αρχίσουν τώρα να λαλούν,
με όργανα να κελαδούν
οι Μούσες την ανδρειάν μας,
τώρα στην Λευθεριά μας
πώς τρέχομεν με πόθον
και χαρά στη φωτιά!
ΣΧΟΛΕΙΟΝ
ΤΩΝ
ΝΤΕΛΙΚΑΤΩΝ ΕΡΑΣΤΩΝ
Η εγγραφή και κυκλοφορία πλήθους λογοτεχνικών έργων, τον 18ο
αιώνα,
με έντονα ανατρεπτικό και ιδιαίτερα ελευθεριακό για την εποχή
περιεχόμενο, αποτελεί μια πραγματικότητα. Ένας από τους
ελευθεριακούς αυτούς συγγραφείς ήταν και ο Ρετίφ ντε λα Μπρετόν, που στην
περίοδο1780-1790
θεωρήθηκε από πολλούς σπουδαίους Ευρωπαίους διανοούμενους,
ως ένας από τους μεγαλύτερους και
πολυγραφότερους συγγραφείς της εποχής του. Από το πελώριο σε όγκο έργο του, ο Ρήγας Φεραίος αντλεί έξι όλα κι όλα
διηγήματα/ νουβέλες. 1) Ο νέος εξωμερίτης 2) το τζιράκι του εργαστηρίου3)Ο νέος
Πυγμαλίων
4) Η έκλειψις της τιμής εξ αιτίας του έρωτος 5) Το πρώτον
αμόρι 6) Ο ερωτικός θάνατος. Είναι ερωτικά διηγήματα, τα οποία μετάφρασε
από τα Γαλλικά. Δεν ήταν όμως πιστή μετάφραση αφού ο Ρήγας τα διασκεύασε με
προσθήκες
και τραγούδια, για να είναι πιο αντιπροσωπευτικά της
Φαναριώτικης λογοτεχνίας.
Ο τίτλος «Σχολείον
των ντελικάτων εραστών» που δίνει ο Ρήγας στο βιβλίο του
δεν είναι καινούργιος αφού αρκετά βιβλία της εποχής
κυκλφορούσαν με τον τίτλο «Σχολείον» (
γυναικών, συζύγων, εραστών).
«ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ ΑΜΟΡΙ»
Στην ιστορία αυτή κυρίαρχο στοιχείο είναι ο έρωτας, ως
ισχυρός παράγοντας ανατροπής κατεστημένων καταστάσεων και ως αποτελεσματικό
όπλο
απελευθέρωσης του ατόμου.Η ιστορία είναι απλή, όπως όλες οι
ιστορίες του Μπρετόν. Την όμορφη Αννέτα, ερωτεύεται σφοδρά ο νεαρός Πομ, ο
οποίος όμως
έχει αδελφό έναν αυστηρό και άτεγκτο αρχιερέα,που αντιδρά
έντονα, όταν
« δυο ευλαβείς γυναίκες, των οποίων ο καιρός, η ωραιότης και
η ερωτική επιθυμία είχε περάσει πλέον, εσκανδαλήσθησαν καθ’ υπερβολήν…»καταγγέλλοντας
του
τον έρωτα των δυο νέων. Παρ’ όλες τις πιέσεις που δέχεται
από τον αδελφό του
ο Πομ γράφει και ξαναγράφει φλογερά γράμματα στην Αννέτα.
Ένα «ερωτικό ραβάσι» όμως
πέφτει στα χέρια του πατέρα της «…αφρισμένος εκείνος από τον θυμόν του,
άρχισε να υβρίζει την κόρην του, το δε τέλος της ομιλίας του ήττον μερικές
μπάτζες» Άλλο ερωτικό ραβασάκι το οποίο έστειλε ο Πομ, με πιστό του άνθρωπο,
στην Αννέτα « …την οποία ηύρε κατά μόνας, περιείχε δε ταύτα:»
Εγώ πως είμαι δούλος δικός σου,
θαρρώ πως πλέον να το ηξεύρης
και δεν ελπίζω ποτέ να εύρης
άλλον κανέναν τόσον πιστόν,
οπού για σένα και την ζωήν του
να θυσιάζη και την ψυχήν του
και να λατρεύει το πρόσωπόν σου
με τέτοιον τρόπον ξεχωριστόν.
Εξ εναντίας πάλιν γνωρίζω
ότι δεν πρέπει καν να τολμήσω
την ευσπλαχνία σου να ελπίσω
και νιώθω φως μου, να αναλώ.
Μήτε κοιμούμαι, μον’ συλλογούμαι,
πάντοτε κλαίω κι όλο λυπούμαι,
μισώ εις άκρον το να γλεντίζω,
ξέχασα πλέον και να γελώ.
Αχ, σε ομνύω πως αλυσίδα
να μην αλλάξω, εν όσω ζήσω,
μήτε ποτέ μου πια να γυρίσω
άλλην καμίαν να στοχασθώ
κι ο ουρανός μου ας με παιδεύση,
με κεραυνόν του ας με φονεύση,
αν και ημπόρεσ’, αφού σε είδα,
καν το τοιούτον να φαντασθώ.
Αποστατούσιν οι στεναγμοί μου
και πλημμυρίζουν τα δάκρυα μου,
μήτε με μένει παρηγοριά μου,
παρά η μόνη σου ζωγραφιά,
οπού φυλάττω εις την καρδιά μου
κι οπού αυξάνει τον έρωτα μου
και χρησιμεύει δια τροφή μου
μόνη η άκρα σου η ευμορφιά.
Σε σένα κρέμεται η ζωή μου
κι αν αποθάνω, την αμαρτία
θα έχης μόνη, γιατ’ είσαι αιτία
μ’αυτήν την άκραν σου απονιά.
Κι ο κόσμος όλος θα σε φωνάζη
κι αδιακόπως θα σε κράζη
του πιστοτάτου και αοιδίμου,
μα
μισημένου δούλου φονιά.
Πηγές:
1 Σύντομος
βιογραφία του αοιδίμου ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ εκδ.1860
2. ΡΗΓΑ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗ Απάνθισμα κειμένων εκδ.Βουλή των Ελλήνων 1998
3.Σχολείον των ντελικάτων εραστών εκδ. ΕΡΜΗΣ