Πηγή: Αρχιερατική Επιτροπεία Ερμιόνη
επιμέλεια
πρωτ. Δημήτριος Ι. Αμπελάς
Ο Ιερός Ενοριακός Ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών, βρίσκεται σε υψηλό σημείο της Ερμιονικής Χερσονήσου, στο λόφο των Μύλων, κατά τους αρχαίους «Πρωνό». Το κτίσμα της Εκκλησίας ανάγεται στον 15ο και κατ’ άλλους στον 17ο αιώνα μ.Χ.
Η Ερμιόνη ανήκει στο βορειοανατολικό άκρο της Πελοποννήσου, και είναι κτισμένη στην νοτιοανατολική χερσόνησο της παραλιακής άκρης του Νομού Αργολίδος. Με το όνομα Ερμιονίδα ορίζεται μία μεγάλη περιοχή που περιλαμβάνει πόλεις και οικισμούς, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, βουνά και πεδιάδες.
Η ιστορία του Ναού χάνεται στα βάθη των αιώνων. Με τις τελευταίες αρχαιολογικές εργασίες αποκαλύφθηκε η θαυμάσια τοιχοποιία που περιλαμβάνει αρχαίους αδούλευτους δόμους υπολείμματα του αρχαίου Ναού προς τιμή της θεάς Χθονίας Δήμητρας. Έγινε και εδώ όπως σε πολλές κατά τόπους άλλες εκκλησίες που χρησιμοποιήθηκε το παλαιό αρχαίο δομικό υλικό για την ανόρθωση του χριστιανικού ναού σαν συνέχεια της Ελληνικής ιστορικής παράδοσης. Και από την Χθονία Δήμητρα ο χριστιανικός πλέον ναός αφιερώνεται στους Ταξιάρχες. Μεγάλα κυκλώπεια τείχη αποτελούν τα θεμέλια των σπιτιών από το βορεινό μέρος του Ναού αλλά και το οίκημα- Γραφείο νοτίως του ναού.
Στην κόγχη και στο κάτω μέρος του ιερού είναι εμφανείς τρείς καμπύλοι δόμοι που προέρχονται από βωμό και ακόμη σώζεται η επιγραφή: «ΗΕΛΙΩ(Ι) ΒΑΣΙΛΗΙ ΘΕΩ(Ι) ΥΠΕΡΕΙΩΝΙ ΒΩΜΟΝ ΣΗΚΟΙΣ ΠΑΡ ΜΗΤΡΟΣ ΕΙΣΑΤΟ ΑΘΑΝΑΤΩΝ» μετ. «Κατασκευάστηκε βωμός στον (ουρανοδρόμο) βασιλιά Ήλιο, γιό του Υπερίωνος, κοντά σε ναό της μητέρας των θεών».
Ο Ναός ανήκει στο βυζαντινό τύπο των σύνθετων τετρακιόνιων εγγεγραμμένων σταυροειδών ναών. Μεταγενέστερη προσθήκη στον κυρίως ναό είναι ο μεγάλος Νάρθηκας που προστέθηκε το 1935. Κατά τις τότε επισκευές βρέθηκαν δύο αρράβδωτοι μαρμάρινοι κίονες που τώρα κοσμούν το δυτική πλατεία. Ο τρούλος εξωτερικά είναι οκταγωνικός.
Το καμπαναριό υψώνεται μεγαλόπρεπα στηριγμένο στους δύο εξωτερικούς πεσσούς και τις αντίστοιχες παραστάδες του δυτικού τοίχου του Νάρθηκα. Το καμπαναριό είναι από λευκό μάρμαρο και ακολουθεί σχέδια και μορφολογία καμπαναριών άλλων νησιώτικων εκκλησιών.
ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΔΙΑΚΟΣΜΟΣ
Η Αγία Τράπεζα στηρίζεται σε συμπαγή μαρμάρινο κυλινδρικό κορμό κίονα απεργασμένου.
Οι τέσσερις κίονες με τα κορινθιακά κιονόκρανα που κρατούν τον τρούλο. Ο μεσαίος πολυέλαιος τουρκικής τεχνοτροπίας κάποτε στόλιζε την αίθουσα του ανακτόρου του Αβδούλ Χαμήτ πασά.
Ο τρούλος εσωτερικά είναι στρογγυλός και στηρίζεται στα τέσσερα ημικυκλικά τόξα που προέρχονται από τους τέσσερις κίονες. Παρατηρούμε και τον εσωτερικό διάκοσμο, περιλαμβανόμενο από τα αστέρια, τον κεντρικό ρόδακα με τα επτά ανεμίζοντα φύλλα, γύψινα κυμάτια, τα επίκρανα μπαρόκ που κάθονται μικρά περιστέρια, μετάλλια κυκλικά με ανάγλυφους ρόδακες κ.α.
Ο εσωτερικός διάκοσμος χρονολογείται στις αρχές του 19ου αιώνα με στοιχεία νεοκλασσικά (γύψινες κυματοειδείς ταινίες και τοιχογραφήματα) ενώ δεν λείπει και διάκοσμος ανατολικού μπαρόκ με ημικιονίσκους σε παράθυρα, στις οροφές των θόλων, και τον τρούλο.
Η περίπυστη εικόνα του Ταξιάρχη Μιχαήλ που κρατεί στο αριστερό του χέρι την ψυχή του τεθνεώτος, ενώ η γυναίκα του θρηνεί τραβώντας τα μαλλιά της. Αριστερά αναγράφεται: «δέησις δούλου του θεού σταματίου 1821». Υπάρχουν πολλές εικόνες του 19ου αιώνα οι περισσότερες έχουν ιστορηθεί στο νησί των Σπετσών από αγιογράφους ιερείς.
Στο περιβολάκι δίπλα στο Ναό των Ταξιαρχών δεσπόζουν οι προτομές δύο ηρώων και οπλαρχηγών της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821 του καπετάν Σταμάτη Μήτσα του «Λεοντοχαίτη» που πέθανε το 1874 στην Ερμιόνη και του καπετάν Ιωάννη Μήτσα του «Λεοντόκαρδου» που έπεσε ηρωικά στη μάχη της Καλλιρρόης 27 Μαρτίου 1827 σε ηλικία 33 χρόνων. Πίσω φαίνεται μέρος της οικίας Οικονόμου το «Βουλευτικό οίκημα» που έγιναν οι συνεδριάσεις της Γ΄Εθνοσυνέλευσης και σήμερα στεγάζεται το Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ερμιόνης.
Στο δυτικό σημείο του ναού μία εντοιχισμένη πλάκα μαρτυρεί ένα ακόμη ιστορικό γεγονός που συνετελέσθη στον Ναό των Ταξιαρχών. Είναι η Ορκωμοσία των πληρεξουσίων του Έθνους κατά τις συνεδριάσεις της Γ΄Εθνοσυνέλευσης «κατ’ επανάληψην» στην Ερμιόνη. Είναι η Εθνοσυνέλευση που σημάδεψε τρείς περιοχές, Επίδαυρο, όπου ξεκίνησε στις 6 Απριλίου 1826 αλλά η πτώση του Μεσολογγίου την διέκοψε. Στην Ερμιόνη συνεκλήθη «κατ’ επανάληψη» από 18 Ιανουαρίου έως 17 Μαρτίου 1827 με προτροπή του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη και στην Τροιζήνα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, ο πρόεδρος Σισίνης και ο Γραμματέας Σπηλιάδης και όλοι οι σύνεδροι με ανιδιοτέλεια, συναίνεση και καλή συνεργασία, μόχθησαν για την ενότητα και τη σωτηρία του Έθνους και την συνέχιση της Επαναστάσεως. Στις 12 Μαρτίου 2017 εορτάστηκαν με επετειακές εκδηλώσεις τα 190 χρόνια από τη σύγκληση της Εθνοσυνέλευσης, παρουσία της Α.Ε. Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας κ. Προκόπη Παυλόπουλου και πολλών αξιωματούχων της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας καθώς και μεγάλων ευεργετών και δωρητών όπως το ζεύγος κ. Βαρδής και κ. Μαριάννα Βαρδινογιάννη. Ο Σεβ. Μητροπολίτης Ύδρας Σπετσών και Αιγίνης κ.κ. Εφραίμ έλαβε μέρος στην πανηγυρική θεία λειτουργία και στη δοξολογία ενώ ο φιλόλογος- ιστορικός κ. Ιωάννης Ησαίας απήγγειλε τον πανηγυρικό λόγο.
Αυτό είναι το παλαιότερο Ευαγγέλιο (1793) που σώζεται στο Σκευοφυλάκιο του Ναού. Ίσως σε αυτό ορκίστηκαν οι πληρεξούσιοι του Έθνους που συμμετείχαν των συνεδριάσεων της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης «κατ’ επανάληψη» στην Ερμιόνη από 18 Ιανουαρίου έως 17 Μαρτίου 1827.
Το Ενοριακό Πνευματικό Κέντρο του Ναού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών.
Τοποθεσία:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1) Μιχάλη Αγγ. Παπαβασιλείου Εκπαιδευτικού. Θρύλοι και παραδόσεις της Ερμιόνης. Αθήνα 1988.
2) Ησαία Ιωάννη Φιλολόγου. Ιστορικές σελίδες του Δήμου Ερμιόνης και των Δημοτικών Διαμερισμάτων. Εκδοση Δήμου Ερμιόνης. Αθήνα 2005.
3) Ησαία Ιωάννη Φιλολόγου. Οδοιπορικό στην ιστορία και χωρογραφία του Δήμου Ερμιόνης (από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα). Έκδοση Δήμου Ερμιόνης. Αθήνα 1996.
4) Μαρία Στρίγκου-Κάτσινα. Στη θυσία για τη λευτεριά. ιστορικά διηγήματα. Αθήνα 1989.
5) Αδωνις Κ. Κύρου. Στο Σταυροδρόμι του Αργολικού τ.1ος. Ιστορικό και αρχαιολογικό οδοιπορικό σ’ένα χώρο της θάλασσας του Αιγαίου. Αθήνα 1990.
6) Βουτσίνου Γεωργίου. Μητρώον Ερμιονέων Αγωνιστών της Ελληνικής Παλιγγενεσίας. Αθήνα 2005.
7) Πέτρος Σαραντάκης. Αργολίδα Οι Εκκλησίες και τα Μοναστήρια της. Ευλαβικό προσκύνημα σε τόπους ιερούς.
8) Γεώργιος Προκοπίου. Εκκλησίες στην Ελλάδα μετά την Άλωση 1453-1850 τ.IV ανάτυπο. Αθήνα 1993.
9) Ιωάννου Ηρ. Μάλλωση. Η εν Ερμιόνη Γ΄Εθνοσυνέλευσις. Αθήνα 1996.
10) Γιόνα Μικέ Παιδούση- Παπαντωνίου. Η Ερμιονίδα ανά τους αιώνες. Πελοποννησιακό λαογραφικό Ίδρυμα. Αθήνα 1996.
11) Βασιλείου Γκάτσου. Η των Ερμιονέων Πόλις. Πειραιάς 1996.
12) Ιωάννη Αγγ. Ησαία. Φιλολόγου- Ιστορικού. Η Γ΄Εθνοσυνέλευση «κατ΄επανάληψη» στήν Ερμιόνη και οι ιστορικές πτυχές της (18 Ιανουαρίου-17 Μαρτίου 1827). Δήμος Ερμιονίδας. Αθήνα 2017.