Ελληνικές ταινίες γυρισμένες από το 1950
μέχρι το 2000 παίζονται στο πρώτο ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ 1950-2000
που διοργανώνεται στην Λευκωσία Κύπρου από τους σκηνοθέτες ΚΩΣΤΑ ΦΕΡΡΗ, ΘΕΚΛΑ
ΚΙΤΤΟΥ και ΛΑΜΠΡΟ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΑΚΗ και φιλοδοξεί να γίνει θεσμός φιλοξενώντας μια
φορά το χρόνο κι άλλες σημαντικές ελληνικές ταινίες.
Στο φετινό, πρώτο ΠΑΝΟΡΑΜΑ
επιλέχτηκε και το ΜΕΤΕΩΡΟ ΚΑΙ ΣΚΙΑ, η γνωστή ταινία του ΤΑΚΗ ΣΠΕΤΣΙΩΤΗ, και με
την ευκαιρία αυτή φιλοξενούμε μια συνέντευξή του.
ΕΡ : - Συμμετέχετε στο Πανόραμα Ελληνικού Κινηματογράφου στη Λευκωσία της Κύπρου, αυτή την εποχή 10-12 έως 21- 12 , με το ‘Μετέωρο και Σκιά’.
ΑΠ : -Nαι, είναι η πιο γνωστή μου ταινία. ΄Εχει παιχτεί περισσότερες φορές από τις άλλες μου στην κρατική τηλεόραση, έχει κυκλοφορήσει και σε dvd και στην Αμερική από την εταιρεία Water Bearer. O διανομέας της είναι αυτός που διέδωσε το έργο του Παζολίνι στην Αμερική.
ΑΠ : -Nαι, είναι η πιο γνωστή μου ταινία. ΄Εχει παιχτεί περισσότερες φορές από τις άλλες μου στην κρατική τηλεόραση, έχει κυκλοφορήσει και σε dvd και στην Αμερική από την εταιρεία Water Bearer. O διανομέας της είναι αυτός που διέδωσε το έργο του Παζολίνι στην Αμερική.
Ο Τάκης Σπετσιώτης στο Ρίο, στο γύρισμα της
τηλεταινίας ΑΡΗΣ ΔΙΚΤΑΙΟΣ για την σειρά ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ. Στην κάμερα ο
ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΠΑΝΑΣΤΑΣΑΤΟΣ
ΕΡ : - Θέμα της η ζωήτου έλληνα εκκεντρικού ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, έτσι δεν είναι;
ΑΠ: - Aκριβώς. Με φόντο τα κοινωνικοπολιτικά αλλά και καλλιτεχνικά γεγονότα της εποχής του, απ’ το 1909 έως το 1944. Οι Αμερικάνοι βρήκαν ότι ο ποιητής αυτός κάνει ένα natural
subject for film- ένα φυσικό θέμα για ταινία, έτσι όπως οι τρεις χαρακτηρολογικές του ιδιότητες ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και κομμουνιστής ήταν ιδιότητες ενός τρικέφαλου τέρατος για την κοινωνία της εποχής του. Αλλά απεικονίζεται πέρα από
σκανδαλολογίες ο βίος του, στην ταινία. Προβάλλεται η σκέψη του ως πνευματικού ανθρώπου επίσης, όπως και τα αισθήματά του.ΑΠ: - Aκριβώς. Με φόντο τα κοινωνικοπολιτικά αλλά και καλλιτεχνικά γεγονότα της εποχής του, απ’ το 1909 έως το 1944. Οι Αμερικάνοι βρήκαν ότι ο ποιητής αυτός κάνει ένα natural
subject for film- ένα φυσικό θέμα για ταινία, έτσι όπως οι τρεις χαρακτηρολογικές του ιδιότητες ομοφυλόφιλος, ναρκομανής και κομμουνιστής ήταν ιδιότητες ενός τρικέφαλου τέρατος για την κοινωνία της εποχής του. Αλλά απεικονίζεται πέρα από
ΕΡ: - Ποιες άλλες ταινίες γυρίσατε μετά;
ΑΠ: - Μια τηλεταινία για την ΕΡΤ, βασισμένη στο μοναδικό διήγημα του Καβάφη ‘Εις το φως της ημέρας’ καθώς και μια ακόμη διασκευή του διηγήματος ‘Το παράπονο του νεκροθάπτου’ του Εμμανουήλ Ροίδη, σε μεγάλου μήκους ταινία με τίτλο ‘Κοράκια’.
ΕΡ: - Μικρή σχετικά παραγωγή...
ΑΠ: - Τόσα μού επέτρεψε ο ανταγωνιστικός χώρος του κινηματογράφου. Σκηνοθέτησα και για το θέατρο, ύστερα από παραγγελία, Ροίδη και Μαρκ Τουέιν. Και για την τηλεόραση βέβαια...
ΕΡ : Aπ’ ό,τι ξέρω, γράφετε κιόλας...
ΑΠ: - Ναι, πεζογραφία και δοκίμια. Την περίοδο 1996- 2009 εξέδωσα έξη έργα μου σε βιβλία, από τις εκδόσεις ΑΓΡΑ κυρίως.
ΕΡ : - Τι σας έστρεψε στο γράψιμο;
ΑΠ : - ΄Εγραφα από παιδί και τα δημοσίευα κιόλας σε περιοδικά τα γραφτά μου. Κάποια στιγμή έφτασα σ’ ένα αδιέξοδο με τις δυσκολίες χρηματοδότησης των ταινιών μου, αλλά ήμουν
νέος ακόμη, ούτε καν σαρανταπέντε, δεν ήθελα να σιωπήσω τόσο νωρίς. Αυτά που δεν μπόρεσα λοιπόν– κατά κάποιο τρόπο-, να πω στις ταινίες μου τα έβαλα στα βιβλία μου. Μάθε τέχνη κι άστηνε, κι άμα πεινάσεις πιάστηνε, ξέρετε... Αλλά ενώ το γράψιμο άρχισε σαν ένα υποκατάστατο των ταινιών, στη συνέχεια εξελίχτηκε σε
μια αυτόνομη μορφή έκφρασης για μένα...
ΕΡ : - Τα καταφέρνετε και με την μοναχική τέχνη του συγγραφέα, λοιπόν;
ΑΠ : - Θάλεγα πως ναι.
Ιδίως όσο περνούν τα χρόνια. Ο κινηματογράφος, ως ομαδική δουλειά, ως group activity απαιτεί, εκτός των άλλων, και νιάτα, φυσικές αντοχές που μεγαλώνοντας δεν τις έχεις... ΄Αλλωστε δεν ήταν κάτι ξένο για μένα η λογοτεχνία. Η θεματολογία των ταινιών μου αντλούσε από κει. Οι αναφορές μου, κι’ όταν έκανα
κινηματογράφο, ήταν κυρίως λογοτεχνικές : Λαπαθιώτης, Καβάφης, Ροίδης... Και τατελευταία 4 χρόνια, 2013- 2017, η σειρά της ΕΡΤ ‘Εποχές και Συγγραφείς’ μου παράγγειλε μέσω του σκηνοθέτη –παραγωγού Τάσου Ψαρρά 4 πορτραίτα ελλήνων λογοτεχνών, σε κείμενο – σκηνοθεσία δικά μου. ΄Εκανα 4 52άλεπτα, έκαστον, ντοκιμαντέρ για τους Λαπαθιώτη, Ταχτσή, Τσιφόρο και Δικταίο, που προβάλλονται αυτό τον καιρό από την ΕΡΤ2...
ΕΡ : - Τι νομίζετε ότι λείπει από τον ελληνικό κινηματογράφο και την λογοτεχνία, τα τελευταία χρόνια;
AΠ : - Το θέμα. Το γερό, το κατάλληλο θέμα για ταινία ή για βιβλίο. Ό,τι πολλές φορές μοιάζει ν’ αποτελεί θέμα, δεν είναι. Ό,τι γυαλίζει δεν είναι χρυσός. Το θέμα οφείλει νάναι, σ’ ένα πρώτο επίπεδο, απλό, να πιάνει και τον τυχαίο θεατή ή αναγνώστη.
΄Οπως ένα λαικό τραγούδι. Τι είναι το ‘Μετέωρο και Σκιά’; Εγώ το πλουσιόπαιδο που ζούσα σε σαλόνια...
΄Ετσι μούλεγε ένας φίλος συγγραφέας εχθές. ‘΄Εδειξα την ταινία σου στη μάνα μου, και ξέρεις τι μούπε;’ ‘Κύττα πώς κατάντησε ένα αρχοντόπουλο!’
Τάκης Σπετσιώτης σήμερα
Ερώτηση : - Που σας βρήκε το Πανόραμα Ελληνικού Κινηματογράφου 1950-2000 που γίνεται στην Κύπρο;
Απάντηση : - Αλλού νυχτωμένο. Πέρασαν πολλά χρόνια αφότου εγκατέλειψα συνειδητά τον κινηματογράφο.
Απ’ το 1994, που χρηματοδοτήθηκα απ’ το Ευρωπαικό Ταμείο Σεναρίου, και δεν μπόρεσα να κάνω το σενάριό μου ταινία, δεν ξανάγραψα. Για βάλτε...- πόσα χρόνια; 23! Μια ολόκληρη ζωή! Η σχέση μου με τον ελληνικό κινηματογράφο δεν ήταν κι απ’ τις ευτυχέστερες. Συζητήθηκα θετικά με το ‘Μετέωρο και Σκιά’ το
’85, αλλά μετά άρχισαν να με κυνηγούν οι πάντες. ΄Ημουν νέος, έκανα κι άλλη δουλειά για να ζήσω, δεν πρόλαβα τόσο ώστε να βρω μόνος μου τρόπους παραγωγής-αν υπήρχαν- και να συνεχίσω να κάνω ταινίες. Τα ‘Κοράκια’, γυρισμένα με δικά μου χρήματα σε συμπαραγωγή με τον Αλέκο Παπαγεωργίου, κυνηγήθηκαν αγρίως απ’ τις επιτροπές βραβείων και τους κριτικούς. Κι όταν προσπάθησα να ξανανοίξω τα φτερά μου έξω, με τη βοήθεια
του Ευρωπαικού Ταμείου Σεναρίου, μ’ έκοψαν ξανά. Ούτε τον επαίτη ήθελα να κάνω, ούτε να τρελλαθώ για ένα Όνειρο. Δεν είχα με το σινάφι επικοινωνία. Κράτησα αποστάσεις. ‘Χωρίς να σας καταλάβω και χωρίς να μ’ έχετε καταλάβει πέρασα ανάμεσά σας’, ήταν λοιπόν η σχέση μου με τον ελληνικό κινηματογράφο.
Ερώτηση : - Νοσταλγείτε εκείνα τα χρόνια;
Απάντηση: - Και ναι και όχι. Αλλοίμονό μας, αν δεν εξιδανικεύαμε το παρελθόν, πώς θα ζούσαμε οι άνθρωποι; Πάντως ήταν άγρια χρόνια. Φθόνος, δηλητήριο κι ανταγωνισμός. Γιατί πήρες εσύ και δεν πήρα εγώ...
Κακό χωριό η συντεχνία....
Ερώτηση : - Κι όμως δεχτήκατε να σκηνοθετήσετε 4 επεισόδια στη σειρά ΕΠΟΧΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ του Τάσου Ψαρρά. ΄Ενα για τον Λαπαθιώτη το 2013 και 3 φέτος για Ταχτσή, Τσιφόρο,
Δικταίο...
Απάντηση : - Ναι, μού τα παράγγειλε ο Τάσος Ψαρράς τον οποίο δεν γνώριζα προσωπικά. Είχε διαβάσει την μελέτη μου ΧΑΙΡΕ ΝΑΠΟΛΕΩΝ, – ασχολήθηκα με το γράψιμο τόσα χρόνια, εξέδωσα
βιβλία στην ΑΓΡΑ... Σκέφτηκα ότι ταίριαζε το πνεύμα της σειράς του με τα ενδιαφέροντα και τις δημιουργίες μου ως τώρα, αυτή τη σχέση λογοτεχνίας –κινηματογράφου, άλλοτε εκφρασμένη κινηματογραφικά, άλλοτε σε βιβλία και λίγο στο θέατρο.. Και δέχτηκα. Βρίσκω αυτά τα τέσσερα ντοκιμαντέρ μια συνέχεια των
αναζητήσεών μου κι ίσως κι έναν Επίλογο. Παρά τον ακαδημαϊκό, αντικειμενικό χαρακτήρα τους έχουν ένα υψηλό αυτοαναφορικό στοιχείο. Είναι κρυπτοαυτοβιογραφικά.
Ερώτηση : - Eυκαιρία για μια καινούργια ταινία λοιπόν,τηλεταινία τουλάχιστον, αφού, πέρα απ’ το γράψιμο, το μικρόβιο της εικόνας δεν φαίνεται να σας εγκατέλειψε...
Απάντηση : - Θεός φυλάξοι. Να μπω σε τέτοια Οδύσσεια, μαζοχιστής σε τέτοια ηλικία! Και ποιος θα δει την ταινία; Αξίζει τον κόπο να περάσεις τέτοιο λούκι και μετά ν’απογοητευτείς; Για το μικρόβιο που είπατε υπάρχουν γιατροί και
συνταγογραφήσεις. Μ’ ένα φαρμακάκι γίνεσαι περδίκι...
Ερώτηση :- Στην Κύπρο θα ρθείτε για τις προβολές;
Απάντηση :-Eίχα έρθει το 1986 για την προβολή του ΜΕΤΕΩΡΟ ΚΑΙ ΣΚΙΑ στο Γκαίτε ήταν; Δεν θυμάμαι.
΄Αλλα χρόνια...Χειμώνας... Κατάμεστη αίθουσα, συζήτηση μετά. ΄Ηταν κι άλλοι, κριτικοί, σκηνοθέτες μαζί.
Μανουσάκης, Μικελίδης, Τιμογιαννάκης, Τύρος, ΄Ελενα Ακρίτα. Μας ξενάγησε η αλησμόνητη, πληθωρική Μόνικα Βασιλείου. Δεν ξέρω αν έρθω, δεν ταξιδεύω πολύ πια..