ΠΕΡΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Απόσπασμα από το βιβλίο Αδελφοί Καραμαζώφ του
Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι.
Αυτό είναι το σημερινό δόγμα του κόσμου. Νομίζουν πως αυτό θα πει ελευθερία. Μα τι προκύπτει απ’ αυτό το δικαίωμα της αύξησης των αναγκών; Στους πλούσιους η απομόνωση και η πνευματική αυτοκτονία, στους φτωχούς ο φθόνος κι ο φόνος. Γιατί δικαιώματα βέβαια τους δώσαμε μα δεν τους δείξαμε ακόμα τον τρόπο να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους. Λένε πως ο κόσμος συνενώνεται όλο και πιο πολύ, συγχωνεύεται σε μία αδελφότητα, γιατί συντομεύονται οι αποστάσεις, και οι σκέψεις μεταφέρονται με τον αέρα.
Αλλοίμονο… Μην πιστεύετε σε μία τέτοια συνένωση των ανθρώπων. Έχοντας την αντίληψη πως ελευθερία είναι η αύξηση και η γρήγορη ικανοποίηση των αναγκών, διαστρεβλώνουν τη φύση τους, γιατί αποχτούν πολλές άσκοπες κι ανόητες επιθυμίες και συνήθειες. Ζούνε για να ζηλεύουν ο ένας τον άλλον, για τις σωματικές απολαύσεις και τις επιδείξεις. Θεωρούν τα γεύματα, τ’ αμάξια, τους βαθμούς, τους υπηρέτες, τόσο απαραίτητα που είναι έτοιμοι να θυσιάσουν γι’ αυτά τη ζωή τους, την τιμή τους και την αγάπη προς τον πλησίον τους. Κι όταν δεν μπορούν να κορέσουν αυτές τις επιθυμίες τους,
αυτοκτονούν. Όσοι δεν είναι πολύ πλούσιοι, κάνουν τα ίδια. Οι φτωχοί ξεχνούν το ανικανοποίητο και τη ζήλια τους με το κρασί. Μα σύντομα αντί για κρασί θα μεθύσουν με αίμα. Εκεί τους οδηγούν. Και σας ρωτάω λοιπόν: Είναι ελεύθερος ένας τέτοιος άνθρωπος; Γνώρισα έναν <<αγωνιστή της ιδέας>>, που μου διηγόταν ο ίδιος πως όταν του στέρησαν στη φυλακή τον καπνό, τόσο τον βασάνισε τούτη η στέρηση, που λίγο έλλειψε να πάει και να προδώσει την <<ιδέα>> του, μόνο και μόνο για λίγο καπνό. Κι ένας τέτοιος άνθρωπος να σου λέει: Αγωνίζομαι για την ανθρωπότητα Μα που μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος σαν κι αυτόν; Και γιατί είναι ικανός; Για μία σύντομη προσπάθεια ίσως, μα για πολύ καιρό δε θ’ αντέξει. Και δεν είναι καθόλου παράξενο που, αντί να κατακτήσουν την ελευθερία, πέσανε στη σκλαβιά κι αντί να εξυπηρετήσουν την αδερφική αγάπη και τη συνένωση των ανθρώπων, πέσανε απεναντίας στην ανθένωση και στην απομόνωση. Γι’ αυτό και σβήνει όλο και περισσότερο στον κόσμο η ιδέα για την εξυπηρέτηση της ανθρωπότητας, για την αδελφοσύνη και την ακεραιότητα των ανθρώπων. Όποιος ακούει αυτή την ιδέα, την κοροϊδεύει, γιατί πως μπορεί ο άνθρωπος να απαρνηθεί τις συνήθειές του, που θα τραβήξει αυτός ο σκλάβος, που έχει συνηθίσει να ικανοποιεί τις αναρίθμητες ανάγκες του, που αυτός μονάχος του τις έχει εφεύρει; Αυτός έχει απομονωθεί και δεν τον νοιάζει καθόλου για το σύνολο. Και τι καταφέρανε; Μάζεψαν περισσότερα πλούτη, μα η χαρά τους λιγόστεψε.
Δμημήτρης Τουτουντζής
