Τετάρτη 23 Μαρτίου 2011

Οταν ο έρωτας νικά την Ιστορία

«Δεν έχουμε το δικαίωμα να είμαστε αδύναμοι. Η ζωή θα μας συντρίψει μέσα σ' ένα λεπτό και κανένας δεν θ' ακούσει τις φωνές μας... Η αγάπη μου είναι πιο δυνατή από το μίσος τους» (Λιουντμίλα Μπιμπίκοφ). Οταν ο έρωτας και η ανθρώπινη θέληση νικούν την Ιστορία, όταν η πραγματικότητα της ζωής ξεπερνάει τη φαντασία της λογοτεχνίας. Το βιβλίο του Βρετανού σαραντάχρονου δημοσιογράφου Οουεν Μάθιους «Τα παιδιά του Στάλιν» (εκδόσεις «Μοντέρνοι Καιροί») είναι ένα συναρπαστικό, περιπετειώδες χρονικό τριών γενιών της οικογένειάς του. Παράλληλα, μια ενδελεχής «ακτινογράφηση» της Ρωσίας και της προγενέστερης Σοβιετικής Ενωσης από τη δεκαετία του 1930 έως εκείνη του 1990.Σε πρώτο πλάνο η Ρωσίδα μητέρα του συγγραφέα, η Λιουντμίλα Μπιμπίκοφ, και ο Ουαλός πατέρας του Μέρβιν Μάθιους, διπλωματικός υπάλληλος της βρετανικής πρεσβείας, που γνωρίστηκαν για λίγους μήνες και αλληλοερωτεύθηκαν στη Μόσχα την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου. Μην ενδίδοντας σ' εκβιαστικά παιχνίδια της σοβιετικής Κα Γκε Μπε, ο Μέρβιν θ' απελαθεί. Πεντέμισι αβάσταχτα χρόνια θα μείνουν μακριά ο ένας από τον άλλο (1964-1969) και θ' αναπτυχθεί μια φλογερή
αλληλογραφία μεταξύ τους. Ο Μέρβιν θα σηκώσει γη και ουρανό για να προσεγγίσει Σοβιετικούς πολιτικούς σε ταξίδια τους στην Ευρώπη, αλλά και δύσκαμπτους συμπατριώτες του διπλωμάτες, για να τους πείσει να επιτρέψουν να γίνει ο γάμος τους. Θα τα καταφέρει τελικά με το κουράγιο της αγαπημένης του.
Σε δεύτερο πλάνο η προγενέστερη ζωή της Λιουντμίλα, της μεγαλύτερης αδελφής της Λένινα και των γονιών τους στο σοβιετικό καθεστώς. Οταν ήταν παιδάκια, ο πατέρας τους, επαρχιακό στέλεχος του Κόμματος, συνελήφθη ξαφνικά, φυλακίστηκε και εκτελέστηκε ως «εχθρός του λαού» στις μεγάλες τότε σταλινικές εκκαθαρίσεις. Η μάνα τους εξορίστηκε σε στρατόπεδο, εκείνα σε ορφανοτροφείο σε άθλιες συνθήκες (η Λιουντμίλα λόγω φυματίωσης θ' αποκτήσει χρόνιο πρόβλημα στο δεξί πόδι της). Στα χρόνια του πολέμου με τους Γερμανούς θα μεταφερθούν με σχεδία παραποτάμια σ' άλλο ίδρυμα χωριού. Κάποια στιγμή θα φτάσουν στη Μόσχα, θα σπουδάσουν, θα ορθοποδήσουν.
Σε τρίτο πλάνο ο ίδιος ο συγγραφέας, πολεμικός ανταποκριτής στη Μέση Ανατολή παλαιότερα. Ζώντας αρκετά χρόνια στη Μόσχα με τη Ρωσίδα σύζυγό του και τα δυο παιδιά του διευθύνει το παράρτημα του περιοδικού «Newsweek». Οξυδερκής και γλαφυρός αφηγητής ισορροπεί επιδέξια ανάμεσα στο προσωπικό και το συλλογικό, κάνοντας μια εντυπωσιακή κατάθεση γεγονότων για την οδύσσεια των γονιών του αλλά και για το κλίμα μιας ολόκληρης εποχής. Με στοιχεία και ντοκουμέντα ερευνά επίσης το ανελεύθερο σοβιετικό καθεστώς, αλλά και το διάδοχο δημοκρατικό «έκτρωμα» στη Ρωσία με τον αχαλίνωτο καπιταλισμό και τον επιδεικτικό νεοπλουτισμό κάποιων που εκμεταλλεύτηκαν τις περιστάσεις.