από τον ιστορικό και φίλο Dimitris Arvanitakis
για την απόρριψη της αίτησης του συνθέτη Χρήστου Λεοντή για τη συμμετοχή του στο Φεστιβάλ Αθηνών...
via f/b
Μανώλης Γιούργος
Έλλη Βασιλάκη
«ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΟΝΟ ΠΟΥ ΔΙΑΘΕΣΑΤΕ»
Ο Λουίτζι Πιραντέλλο, σε μεγάλη ηλικία, έλεγε: «Δεν χρησιμοποιώ πια θαυμαστικό στα κείμενά μου γιατί τίποτα πλέον δεν με εκπλήσσει». Όμως, δεν είναι αλήθεια: ποτέ δεν παύουμε να εκπληττόμαστε. Διάβασα και ξαναδιάβασα την αρνητική απαντητική επιστολή της «καλλιτεχνικής» διευθύντριας του Φεστιβάλ Αθηνών στο αίτημα του Χρήστου Λεοντή για την παραχώρηση του Ηρωδείου. Το θέμα δεν είναι μόνο η άρνηση (!), είναι πολύ περισσότερα. Είναι η δόμηση της επιστολής, είναι οι μικρές φρασούλες που την υφαίνουν, είναι το συντακτικό πίσω από το νόημα: αυτό ακριβώς που δίνει το όντως νόημα.
Αν ήμουν δάσκαλος στη Μεγάλη του Γένους Σχολή των Μανδαρίνων θα έπαιρνα αυτή την επιστολή για να κάνω υποδειγματικό μάθημα, για να μάθω στους επίδοξους (ηθικά, πνευματικά και συναισθηματικά ευνούχους) γραφειοκράτες πώς να οργανώσουν τον λόγο, δηλαδή τον κόσμο τους – αλλά, δυστυχώς, εντέλει: τον κόσμο μας.
Διαβάστε, όσοι τυχόν δεν την έχετε δει:
«[…] Μελετήσαμε διεξοδικά την πρότασή σας [: λες και η πρόταση του Λεοντή ήθελε μελέτη, και μάλιστα διεξοδική], η οποία είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον [: α, αλήθεια, καλέ, τι λέτε; Το αμήχανο ψέμα διά πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν: “ενδιαφέρον”]. Ο ευρύτερος όμως σχεδιασμός και οι επιμέρους κατευθύνσεις του καλλιτεχνικού προγραμματισμού 2023 [: και οι δύο φρασούλες-κλειδιά αποκλείουν κάθε πιθανότητα συζήτησης], δεν επιτρέπουν την ένταξή της στο φετινό Φεστιβάλ [: κάποια στιγμή μπορεί να βρεθεί μια τρυπούλα στους σχεδιασμούς μας για να χωρέσει και το έργο σας, το οποίο, πάντως, έχουμε μελετήσει διεξοδικά]. Σας ευχαριστούμε για τον χρόνο που διαθέσατε προκειμένου να συντάξετε και να υποβάλετε την αίτησή σας [: μην πει κανείς ότι δεν σεβόμαστε τον χρόνο σας…]. Η εκτίμηση στο πρόσωπο των επικεφαλής δημιουργών [: τι θα πει άραγε “επικεφαλής δημιουργοί”, ποιοι είναι αυτοί; άγνωστο] είναι δεδομένη [: μην πει κανείς ότι περιφρονούμε τους δημιουργούς], όπως και η επιθυμία [: διακαής, υποθέτω] για την ανανέωση της επικοινωνίας μας στο μέλλον [: μην διστάσετε να επανέλθετε, μην απογοητεύεστε, εδώ είμαστε]».
Στην ταινία του Κεν Λόουτς «Εγώ, ο Ντάνιελ Μπλέικ», ο άρρωστος και άνεργος ήρωας (χειρώνακτας, ξυλουργός), προκειμένου να ξαναβρεί δουλειά, σπρώχνεται από τις κρατικές υπηρεσίες σε διάφορες τυφλές και αυτοδικαιολογητικές ατραπούς, μεταξύ αυτών και σε ένα σεμινάριο εκμάθησης ορθής σύνταξης βιογραφικού: δεν είναι κωμωδία, είναι η σύγχρονη τραγωδία των καλοσπουδασμένων καρεκλοκένταυρων. Εκεί, στο σεμινάριο, ο καλοσιδερωμένος, επαΐων, «άνετος» δάσκαλος απαντάει προκλητικά στα δύσπιστα, φοβισμένα, απελπισμένα βλέμματα των ανέργων που δεν έχουν να αγοράσουν ψωμί, αλλά που υποκρίνονται τους μαθητές του Λεβιάθαν: «Όποιος δεν θέλει να μάθει να συντάσσει σωστά ένα βιογραφικό, ας φύγει, είναι χαμένος». Τι σημαίνει «σωστά»; Σημαίνει να παρουσιάσεις τον εαυτό σου «θελκτικό» στην αγορά, να υποκριθείς τον «άνετο» την ώρα που δεν έχεις να πας στον γιατρό…
Έτσι είναι, γιατί από την άλλη μεριά του καθρέφτη στέκει ο γραφειοκράτης: η γλώσσα του -αυτή που εκβιαστικά γεννάει τη δική σου, γιατί αυτός σου την μαθαίνει, αυτός τη νοηματοδοτεί-, η γλώσσα του, λοιπόν, είναι άψυχη, είναι ενιαία, είναι στρογγυλή δίχως χάσματα, διακρίσεις και αποχρώσεις, είναι ίδια και επαναλαμβανόμενη, είναι κοινή προς όλους, είναι κώδικας κλειστός: γιατί αυτή η γλώσσα-άνθρωπος ασκεί εξουσία, και από το ύψος της επαναλαμβανόμενης καφκικής σφραγίδας της, δεν (θέλει να) βλέπει «λεπτομέρειες» (ώσπου μαθαίνει να μην τις βλέπει). Η γλώσσα-άνθρωπος είναι η εξουσία, γιατί πέρα από αυτή δεν υπάρχει τίποτα. Και είναι ανήθικη, γιατί δεν θέλει να ξέρει, δεν έχει ανάγκη να ξέρει: γιατί οι άλλοι είναι ένα τίποτα μπροστά στο φουσκωμένο εγώ της εξουσίας που αποφασίζει.
Μπορεί τις επιστολές των διευθυντών/διευθυντριών να τις γράφουν σκοτεινοί γραφειοκράτες, όμως τις υπογράφουν οι διευθυντές/διευθύντριες: και αυτοί φέρουν την ευθύνη τους. Εδώ, στο κομβικό αυτό σημείο, συναντώνται ο κόσμος της λαμπερής «καλλιτεχνικής» διευθύντριας και του σκοτεινού γραφειοκράτη (της): στην κλειστή, αλαζονική γλώσσα της πολιτικής ανηθικότητας.
