Τετάρτη 14 Οκτωβρίου 2015

Περί Περιπτέρων


Του Γιάννη Λακούτση

Στον «αέρα» κινδυνεύουν να μείνουν χιλιάδες περιπτερούχοι, λόγω της παρέμβασης που προβλέφτηκε στο πολυνομοσχέδιο με τα προαπαιτούμενα του τρίτου μνημονίου.
Η ρύθμιση αυτή αναφέρει, ότι από εδώ και στο εξής, μετά τον θάνατο των δικαιούχων, η την συνταξιοδότησή τους, δεν θα μεταβιβάζεται η άδεια, και θα καταργείται η θέση.
Όσο κι αν στο εξωτερικό βρίσκουμε συχνά αντίστοιχα μικρά καταστήματα πώλησης εφημερίδων, περιοδικών κ.α, το περίπτερο είναι ελληνική πατέντα.
Στην αρχή ήταν μικρά καπνοπωλεία, τα οποία εμφανίστηκαν στο Ναύπλιο, αμέσως μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους και αργότερα ήρθαν και στην Αθήνα. Το πρώτο περίπτερο, έκανε την εμφάνισή του στην οδό Πανεπιστημίου, το  φθινόπωρο του 1911. Η αρχική του ονομασία ήταν κιόσκι και διέθετε μόνο καπνό, τύπο, ζαχαρώδη και λουλούδια. Η μορφή του, ήταν διαφορετική από τη 

σημερινή, με κωνική στέγη. Στα περίπτερα δόθηκε αποκλειστικό  δικαίωμα πώλησης καπνοβιομηχανικών προϊόντων και έτσι το κράτος εξασφάλισε έσοδα από την πώληση του καπνού. Πριν από τα περίπτερα,  χύμα τσιγάρα και  καπνό, πωλούσαν πλανόδιοι που δεν μπορούσαν να ελεγχθούν. Ο περιορισμός των συνόρων του κράτους, είχε σαν αποτέλεσμα ένα μεγάλο αριθμό αναπήρων πολέμου, για την αποκατάσταση των οποίων έπρεπε να μεριμνήσει το ίδιο το κράτος.
Έτσι με το νόμο 254/ 1914 αυξάνεται ο αριθμός των υπαρχόντων περιπτέρων και παραχωρούνται στα άτομα αυτά. Το 1914 η όψη των περιπτέρων αλλάζει. Αντικαθιστούν τα υπάρχοντα κιόσκια. Αποβάλλονται μουσουλμανικά κατάλοιπα, όπως οι στέγες που θυμίζουν μιναρέ και πλέον τα περίπτερα-κουβούκλια, αποκτούν κίτρινο χρώμα και  γίνονται
ομοιόμορφα σε όλη τη χώρα. Το 1934 ο
Γιάννης Γεωργακάς, ίδρυσε το δικό του περίπτερο με το όνομα « Μινιόν», αρχικά στην οδό Σταδίου και μετά στην Αιόλου. Το εγχείρημά του έμελλε να γίνει ο προπομπός του πολυκαταστήματος « Μινιόν».

Το 1971 αναγνωρίζονται οι ενοικιαστές περιπτέρων ως επαγγελματική τάξη. Το 1980 αρχίζει να παραχωρείται κοινόχρηστος χώρος από την τοπική αυτοδιοίκηση. Το 2007 δίνεται άδεια και σε βετεράνους του πολέμου στη Κύπρο και σε άτομα με σοβαρή αναπηρία. Το 2012 το Υπουργείο Άμυνας, αποφάσισε την απελευθέρωση των αδειών, εκχωρώντας το 70% των περιπτέρων στους Δήμους και το 30% σε άτομα με ειδικές ανάγκες και πολύτεκνους. Το 2013 τα περίπτερα ανέρχονται σε 18.000 σε όλη την Ελλάδα. Από αυτά 5.500-6.000, σε
 
Αθήνα και Πειραιά. Σήμερα στο Δήμο Αθηναίων έχουν εγκαταλειφθεί, περίπου 500. Ο τζίρος των περιπτέρων στην Ελλάδα, πριν από την κρίση, υπολογίζεται σε 5 δις. ευρω. Το μικτό κέρδος των ιδιοκτητών είναι 9-10%. Σύμφωνα με στοιχεία έρευνας, έχει σημειωθεί περίπτερο που ανέφερε ετήσιο τζίρο 2.920.000 ευρω.
Αναζητώντας κανείς την εικόνα και το ρόλο του περιπτέρου στο παρελθόν, θα βρει τις απαντήσεις τόσο στις ταινίες του παλιού ελληνικού κινηματογράφου, « Τζιπ περίπτερο κι αγάπη» (1957), όσο και στη λογοτεχνία, «Το περίπτερο στην Αριστοτέλους» αλλά και την ποίηση, «Πένθος εις την πλατεία Κυψέλης», της Κικής Δημουλά.
 «…και, φυσικά, και το περίπτερο.
                                Με την ορθοστασία του,
                                την ψιλική μελαγχολία του,
                                ντυμένο
                                τις απογευματινές του εφημερίδες…».