Θωρηκτό "ΚΙΛΚΙΣ"

Της   Ήρας Φραγκούλη- Βελλέ   

Εν  Όρμω Κωνσταντινουπόλεως επί του θωρηκτού «Κιλκίς»

  Περάσαμε ευτυχισμένη  την φετινή πρωτοχρονιά στη ζεστή αγκαλιά του σπιτιού μας. Μεγάλη ευτυχία κι ας μη το αναγνωρίζουμε.

Δυο εισαγωγικά  όμως που παραλήφθηκαν από το « Κιλκίς»  (!)   στην ευχετήρια κάρτα  για το 1921 που δημοσιεύτηκε, έγιναν αφορμή να θυμηθώ και να μοιρασθώ μαζί σας τα γεγονότα της  μακρινής εκείνης πρωτοχρονιάς. Η κάρτα αυτή  την οποία ο Παύλος Φραγκούλης στέλνει στον αδελφό του Απόστολο, τον πατέρα μου, ευχόμενος «αίσιον και ευτυχές το νέον έτος και παν ποθητόν » αποστέλλεται όπως διαβάζουμε στις χειρόγραφες ευχές  από τον Όρμο Κωνσταντινουπόλεως και επί του  θωρηκτού « Κιλκίς».

 Ας θυμίσουμε λοιπόν τα ιστορικά γεγονότα.

   Με τη λήξη του Α΄ παγκοσμίου πολέμου  στον οποίο προσχώρησε το 1917  η Ελλάδα  βρέθηκε  στο πλευρό των νικητών.

    Η Τουρκία, ηττημένη, υπογράφει  το 1918 ανακωχή με τις δυνάμεις στης Αντάντ στο Μούδρο, λιμάνι της Λήμνου. Ένας από τους όρους της ταπεινωτικής αυτής ανακωχής ήταν η εκ μέρους των νικητριών δυνάμεων στρατιωτική κατοχή του Βόσπορου και των  Δαρδανελίων, για να εξασφαλίζεται η ελεύθερη δίοδος από και προς τον Εύξεινο Πόντο, (Διακαής πόθος ανέκαθεν των δυτικών μας συμμάχων!)   Σε εφαρμογή του όρου αυτού λοιπόν το Νοέμβριο του 1918   αγκυροβολεί στο λιμάνι της Κωνσταντινουπόλεως συμμαχική μοίρα στην οποία συμμετέχουν και  τα δυο ελληνικά θωρηκτά « Αβέρωφ» και   «Κιλκίς».

   Και η μεν ιστορία του «Αβέρωφ» είναι γνωστή . (Πιστεύω ότι δεν υπάρχει έλληνας που δεν το έχει επισκεφθεί αραγμένο πλέον σήμερα, ως μουσείο, στο φαληρικό Δέλτα.)

       Το θωρηκτό « Κιλκίς» ναυπηγημένο από το 1905 ανήκε στο αμερικανικό ναυτικό με το όνομα «Μississipi». Αγοράσθηκε το 1914 από τον Ελευθέριο Βενιζέλο για ενίσχυση της δύναμης του ελληνικού στόλου και μετονομάσθηκε σε «Κιλκίς» προς τιμήν της μακεδονικής πόλης που μόλις πριν από ένα χρόνο είχε απελευθερωθεί.

   Η παρουσία των δυο ελληνικών πλοίων στο λιμάνι της Κων/ λεως – μαζί με τμήμα της κρητικής χωροφυλακής που εγκαταστάθηκε στο Φανάρι για προστασία του Πατριαρχείου -  έγινε  αφορμή συγκινητικών εκδηλώσεων από τον ελληνικό πληθυσμό της Πόλης. Ο γνωστός ζωγραφικός πίνακας του Λ.Κογεβίνα που εικονίζει το «Αβέρωφ»  μέσα στο λιμάνι αποδίδει όλον αυτόν τον ενθουσιασμό. Όλοι  πίστευαν άλλωστε, μαζί και με τους έλληνες της υπόλοιπης πατρίδας που
παρακολουθούσαν με λαχτάρα τα γεγονότα ότι «ήλθαν τα χρόνια και οι καιροί να γίνουν όλα δικά μας».

  Ας φαντασθούμε και τους ναύτες που υπηρετούσαν στα ελληνικά πλοία! Βγήκαν στην Πόλη, περπάτησαν  στους βυζαντινούς δρόμους και τα μνημεία της, χαιρετίστηκαν με τους πολυπληθείς Έλληνες που την κατοικούσαν  και δάκρυσαν μπροστά στην Αγια- Σοφιά που ήταν τούρκικο τζαμί.  Στα πολυάριθμα ελληνικά μαγαζιά που άκμαζαν εκεί  αγόρασαν καρτ- ποστάλ.  Πήγαν και σε ελληνικά φωτογραφεία και έβγαλαν αναμνηστικές φωτογραφίες. Από τον Όρμο  λοιπόν, θέση του λιμανιού όπου ναυλοχούσαν  τα δυο ελληνικά θωρηκτά,  το Δεκέμβριο του 1920 μέσα στο αισιόδοξο αυτό κλίμα στέλνει την ωραία ευχητήρια κάρτα ο ναύτης Παύλος  στον αδελφό του Απόστολο και που υποθέτω την αγόρασε από ελληνικό μαγαζί της Πόλης. (Πού αλλού;) 

   Δεν ήσαν οι μοναδικές κάρτες που είχαν αποσταλεί τότε από την Κωνσταντινούπολη. Στο «Κιλκίς» υπηρετούσε και  ο Χαράλαμπος Σκούρτης, στο δε «Αβέρωφ» ο Γιώργος Γκάτσος ( αδελφός του Απόστολου Γκάτσου), όπως μαθαίνουμε από επιστολικά δελτάρια που βρίσκονται στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο Ερμιόνης και που ο  πατέρας μου, ίσως από κάποια διαίσθηση της ιστορικής σημασίας που είχαν τα δελτάρια αυτά, τα είχε διαφυλάξει με ιδιαίτερη φροντίδα.

    Κάνω ιδιαίτερη παράκληση από το blog σας:

    Oι ερμιονίτες που ανέφερα, παππούδες που δε ζουν πλέον,  δεν ήσαν οι μόνοι που υπηρέτησαν στα ιστορικά πολεμικά μας καράβια πριν από 100 χρόνια και έστελναν τις φωτογραφίες τους –πανέμορφα ναυτάκια- στους δικούς τους στην Ερμιόνη. Ας τις βρούμε και ας τις καταθέσουμε ως σημαντικά ιστορικά τεκμήρια, και από τις χειρόγραφες σημειώσεις στο πίσω μέρος ας προσπαθήσουμε να τις συνδέσουμε με την  ιστορία μας. Είναι ένας γοητευτικός τρόπος για ιστορική γνώση.

     Προσωπικά  επιφυλάσσομαι να δημοσιεύσω μερικές από τις φωτογραφίες αυτές με τα σχετικά ιστορικά σχόλια, αν δεν σας κουράζω.

   Όσο για το  1921 κάθε άλλο παρά αίσιον δεν υπήρξε για την πατρίδα μας

   Ο στρατός μας είχε καθηλωθεί πολεμώντας στα βάθη της Μικράς Ασίας. Όλα τα στρατευμένα παιδιά της Ερμιόνης βρίσκονται μακριά από τις οικογένειές τους. Το 1922 θα καταλήξει σε τραγωδία. Το θωρηκτό «Κιλκίς» θα καλύψει την υποχώρηση του στρατού και των πληθυσμών από τα μικρασιατικά παράλια.

  ( Παροπλισμένο από το ναυτικό θα βυθισθεί από γερμανικά αεροπλάνα το1941 στο ναύσταθμο της Σαλαμίνας)

   Όπως και να το κάνουμε, 100 χρόνια μετά, όσο δυσοίωνο και αν μας προμηνύεται το 2012, δεν μπορεί να συγκριθεί με τις τότε συμφορές. Μ ΄αυτές τις σκέψεις, ας νιώθουμε αισιοδοξία και ελπίδα.

                           Με τις δικές μου ολόθερμες ευχές

                                                       Ήρα Φραγκούλη- Βελλέ   
 

   Δυο εισαγωγικά που παρελήφθησαν, έγιναν αφορμή να μάθουμε  την ιστορία που μπορεί να διηγηθεί  μια  «καρτ ποστάλ» του 1920.
Ευχαριστούμε κυρία Ήρα. Περιμένουμε με ανυπομονησία τα επόμενα ιστορικά σχόλια σας .