Μιλήσαμε για την εγγύς θάλασσα, τον όρμο του Λιμανιού και της Κάπαρης.
Για τα πιο πέρα, πέρα από το Νησάκι και το Μπογάζι, τη θάλασσα του Αργολικού Κόλπου, τον λόγο έχουν οι ψαράδες μας.
Υπάρχει στο διαδίκτυο η συλλογή "Ιστορίες ψαράδων" που περιλαμβάνει "προφορικές συνεντεύξεις με επαγγελματίες ψαράδες του Αργολικού Κόλπου, που πραγματοποιήθηκαν την άνοιξη του 2022 από το Istorima σε συνεργασία με την Argolic Environment Foundation (AEF).
Σκοπός των συνεντεύξεων είναι, μέσα από τις αφηγήσεις των αλιέων, να αποτυπωθεί η σημερινή αλιευτική κατάσταση στον Αργολικό Κόλπο, να εξηγηθεί το πώς και γιατί έχει μεταβληθεί τις τελευταίες δεκαετίες, όπως και να καταγραφούν ενδιαφέροντα περιστατικά και ιστορίες που σχετίζονται με την αλιεία και τη θάλασσα."
Υπάρχουν σε κείμενο που ξεπερνά τις 800 σελίδες, και σε φωνητική εγγραφή. Άκρως ενδιαφέρουσα εργασία, που πρέπει όλοι μας με υπομονή να διαβάσουμε ή να ακούσουμε. Αφηγήσεις ψαράδων από Ύδρα, Σπέτσες, Ερμιόνη, Κρανίδι, Πορτοχέλι, Κοιλάδα, Τολό, Ναύπλιο, Νέα Κίο, Κιβέρι, Παράλιο Άστρος.
Στην παρακάτω διεύθυνση οι Ιστορίες των ψαράδων:
https://archive.istorima.org/
Από την Ερμιόνη:
Ο αγαπητός Σταμάτης Βλαχοδημήτρης ο οποίος με τα εξαιρετικά βιβλία του μας έχει δώσει μια επιπλέον αυθεντική εικόνα της ζωής των ψαράδων μας.
Ο αγαπητός φίλος και γείτονας Ταξιάρχης Κεσσαρέας.
Ο γράφων είχε την εξαιρετική τύχη τη δεκαετία του 1960 να πηγαίνει πολλές φορές με το καΐκι του μπάρμπα Αργύρη με Προκόπη - Ταξιάρχη. Ρίχναμε τα δίκτυα όταν έδυε ο ήλιος, τα σηκώναμε σούρπα σούρπα και όλη την υπόλοιπη μέρα τα νετέρναμε, αν όμως είχαμε πέσει σε τροκάδα κάναμε και δύο μέρες να τα νετάρουμε επιστρατεύοντας όλους του φίλους. Και η δουλειά έπρεπε να γίνει σωστά, αλλά και καθημερινά η ταβέρνα και το χασάπικο δεν χανόταν με τίποτα. Άλλα χρόνια τότε .....
Ο αγαπητός φίλος και συμπαίκτης στον ΕΡΜΗ, Μιχάλης Δαμαλίτης που πέρα από την περιοχή μας ψάρεψε και στα Κυκλαδονήσια.
Ο νεότερος, Πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Ψαράδων Ερμιόνης, Παναγιώτης Μέξης.
Σημείωση: Για να ήταν πιο ολοκληρωμένη ή εικόνα της περιοχής μας, θα έπρεπε να αναζητηθούν για συνέντευξη:
Ψαράδες που είχαν εξειδικευτεί στο επαγγελματικό πυροφάνι και γνώριζαν τη ζωή της θάλασσας, τη νύχτα, μέχρι βάθους 7 μέτρων.
Ψαράδες επαγγελματίες χταποδάδες, που καθημερινά αλώνιζαν τις ακτές με το γυαλί, μέχρι βάθους 10 μέτρων.
Ψαράδες που τα δυναμίτια ήταν κύρια δουλειά τους, πάντα απαγορευμένη, αλλά πάντοτε .... ανθούσα!
Ο αγαπητός φίλος και συμπαίκτης στον ΕΡΜΗ, Μιχάλης Δαμαλίτης που πέρα από την περιοχή μας ψάρεψε και στα Κυκλαδονήσια.
Ο νεότερος, Πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Ψαράδων Ερμιόνης, Παναγιώτης Μέξης.
Σημείωση: Για να ήταν πιο ολοκληρωμένη ή εικόνα της περιοχής μας, θα έπρεπε να αναζητηθούν για συνέντευξη:
Ψαράδες που είχαν εξειδικευτεί στο επαγγελματικό πυροφάνι και γνώριζαν τη ζωή της θάλασσας, τη νύχτα, μέχρι βάθους 7 μέτρων.
Ψαράδες επαγγελματίες χταποδάδες, που καθημερινά αλώνιζαν τις ακτές με το γυαλί, μέχρι βάθους 10 μέτρων.
Ψαράδες που τα δυναμίτια ήταν κύρια δουλειά τους, πάντα απαγορευμένη, αλλά πάντοτε .... ανθούσα!
Ερασιτέχνες ψαροντουφεκάδες της εικοσαετίας 1960 - 1980 που με τις μάσκες γνώριζαν τον βυθό στην κάθε λεπτομέρειά του.
Ψαράδες που δούλεψαν τη λιμνοθάλασσα του Θερμησιού ως ιχθυοτροφείο.
Ιχθυέμποροι της εποχής 1950 - 1980 από τα μαγαζιά των οποίων περνούσαν όλες οι ψαριές νόμιμες ή παράνομες.
Παλιοί κάτοικοι στα ψαροχώρια του Αργολικού που δεν ήσαν επαγγελματίες ψαράδες, να μιλήσουν πώς ήταν η ζωή τους δίπλα στη θάλασσα και πώς είναι τώρα. Πώς από μια ανέμελη ελεύθερη σχέση με τη θάλασσα και τη ναυτική μας παράδοση, φτάσαμε σε τόσες απαγορεύσεις και περιορισμούς που αποξένωσαν όλους από τη θάλασσα η οποία πλέον νοείται ως αλμυρό νερό για μπάνιο οι δε παραλίες ως πηγή κέρδους.
Ιχθυέμποροι της εποχής 1950 - 1980 από τα μαγαζιά των οποίων περνούσαν όλες οι ψαριές νόμιμες ή παράνομες.
Παλιοί κάτοικοι στα ψαροχώρια του Αργολικού που δεν ήσαν επαγγελματίες ψαράδες, να μιλήσουν πώς ήταν η ζωή τους δίπλα στη θάλασσα και πώς είναι τώρα. Πώς από μια ανέμελη ελεύθερη σχέση με τη θάλασσα και τη ναυτική μας παράδοση, φτάσαμε σε τόσες απαγορεύσεις και περιορισμούς που αποξένωσαν όλους από τη θάλασσα η οποία πλέον νοείται ως αλμυρό νερό για μπάνιο οι δε παραλίες ως πηγή κέρδους.
Επίσης να αναζητηθούν περιγραφές γεγονότων σε έγγραφα και βιβλία παλαιών. Με έκπληξη διαβάζουμε στα εξαιρετικά βιβλία του υδραίου Θεμιστοκλή Ραφαλιά ότι κατά την Γερμανική Κατοχή, το 1942, χρονιά φοβερής πείνας, ξαφνικά το Λιμάνι της Ύδρας και η γύρω θάλασσα έπηξε από θράψαλα! Τόνοι θράψαλα που δεν έβλεπες βυθό! Επί 15 ημέρες με μια απλή πολυαγκίστρα τα ανέβαζαν το ένα πίσω από το άλλο, και γέμιζαν τις βάρκες. Χόρτασε όλη η Ύδρα. Μετά από 1-2 μήνες, η ίδια περιοχή επηξε από ένα σουβλερό μαυριδερό σαν μεγάλη μαρίδα ψάρι που το ενέβαζαν πάνω με τις απόχες! Θεωρήθηκε θαύμα της Παναγιάς Φανερωμένης, προστάτιδας του νησιού, τα δε θράψαλα και τα σουβλερά ψάρια, ως "μάννα εκ Θαλάσσης" κατ' αναλογίαν του βιβλικού "μάννα εξ Ουρανού".
Όλοι στις συνεντεύξεις τους παραδέχονται ότι η θάλασσα έχει καταρρεύσει, άσχετα με το πώς νομίζει ο καθένας ότι φτάσαμε σε αυτό το κατάντημα, και το επάγγελμα του παράκτιου ψαρά μαζί με τις βάρκες και τα τρεχαντήρια εξαφανίζεται. Η απώλεια είναι τεράστια, όχι μόνο από οικονομικής πλευράς αλλά κυρίως από πλευράς παράδοσης, ελληνικού τρόπου ζωής χιλιετιών, αισθητικής, απώλεια που ήδη γίνεται αισθητή και ας κάνουμε ότι δεν καταλαβαίνουμε.
Όλοι προτείνουν μέτρα προστασίας, πεδία όπου θα αναπαράγονται τα ψάρια, περιορισμό καταστροφικών τρόπων ψαρέματος, αυστηρό έλεγχο της ερασιτεχνικής αλιείας, επιστημονικό τρόπο αντιμετώπισης των προβλημάτων και όχι γραφειοκρατικό, περιβαλλοντική προστασία, εκπαίδευση και πτυχίο για να γίνεις ψαράς, αντιγραφή μέτρων που έχουν πάρει άλλα κράτη, όμως κάθετος στις απόψεις του είναι ο αγαπητός Σταμάτης Βλαχοδημήτρης: "Η θάλασσα έχει τον τρόπο της να αναγεννηθεί. Πρέπει να την αφήσουμε ήσυχη για 5 χρόνια, να μη ψαρεύει κανείς πουθενά. Μετά από τα 5 χρόνια, όλα τα άλλα σχέδια και μέτρα."
Ακριβώς ένα τέτοιο πιλοτικό 5ετές πρόγραμμα με όνομα "Αμοργόραμα" αναγέννησης της θάλασσας πραγματοποιείται στην Αμοργό, με εμπνευστή τον Επαγγελματικό Σύλλογο Αλιέων Αμοργού, δηλαδή τους ίδιους του ψαράδες, μπροστά στον κίνδυνο αφανισμού των αλιευμάτων και συνακόλουθα και των ψαράδων.
Διαβάζουμε σχετικά με την Αμοργό:
""Με αφορμή το «φρένο» που έβαλε η Αμοργός στην αλιεία μίλησαν στο ενημερωτικό ραδιόφωνο του Πρώτου Προγράμματος 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Το GPS της Επικαιρότητας» με τον Θάνο Σιαφάκα, ο Λευτέρης Καραΐσκος, Δήμαρχος Αμοργού και ο Μιχάλης Κρόσμαν, Πρόεδρος Επαγγελματικού Συλλόγου Αλιέων Αμοργού.
Όπως και υπογράμμισε αρχικά, στον Θάνο Σιαφάκα, ο Δήμαρχος Αμοργού, κ. Καραΐσκος, «Η Αμοργός βάζει «φρένο» στην αλιεία με πρωτοβουλία των ίδιων των ψαράδων. Εκείνοι έχουν ξεκινήσει εδώ και αρκετά χρόνια μια δράση που λέγεται Αμοργόραμα. Στην αρχή εθελοντικά και με χορηγίες. Τώρα, αρμόδια υπουργεία: το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Υπουργείο Ναυτιλίας στηρίζουν αυτό το πρόγραμμα, προκειμένου να απαγορευτεί η αλιεία σε τρεις ζώνες στο βόρειο κομμάτι της Αμοργού και τους μήνες Απρίλη και Μάη, να υπάρχει συνολική απαγόρευση της αλιείας. Αυτό το πρόγραμμα λοιπόν, είναι για πέντε χρόνια (…)».
Από την πλευρά του τώρα, ο κ. Κρόσμαν, Πρόεδρος Επαγγελματικού Συλλόγου Αλιέων Αμοργού, τόνισε τα εξής «Αυτή η απόφαση που πήραμε έχει ωριμάσει εδώ και μια δεκαετία. Είναι ένα αίτημα εδώ και χρόνια, από τους αλιείς της Αμοργού. Η ανάγκη μας έκανε, γιατί θέλουμε να είναι βιώσιμη η αλιεία εδώ στο νησί μας και γι’ αυτό έχουμε πάρει αυτή την πρωτοβουλία. Τα ψάρια έχουν μειωθεί στην περιοχή. Υπάρχουν άπειρες μελέτες, όχι μόνο η αλιευτική μελέτη που έγινε εδώ στο νησί, αλλά από όλους τους επιστήμονες εδώ στο Αιγαίο, ξέρουμε ότι τα αποθέματα είναι σε μία κρίσιμη καμπή (…). Απαγορεύεται λοιπόν, και το επαγγελματικό και το ερασιτεχνικό ψάρεμα. Είναι καθολική η απαγόρευση (…)».""
Όλη η συνέντευξή τους ακολουθεί στην παρακάτω διεύθυνση:
https://www.ertnews.gr/roi-
Αυτή η αξιέπαινη προσπάθεια, βαθύτατα πατριωτική, πράξη πολιτισμού και συνέχειας του ελληνικού τρόπου, πρέπει να οδηγήσει και τον τόπο μας σε ένα "Όραμα του Αργολικού", με πράξεις και μετρήσιμα αποτελέσματα.
Ήδη γιορτάζουμε τη "γιορτή του ψαρά" με γαύρο Τουρκίας και ψάρια ιχθυοκαλλιέργειας. Μη φτάσουμε σε λίγα χρόνια να αναπαριστάνουμε τα διάφορα είδη ψαρέματος ως τουριστική ατραξιόν, το κοπάνισμα και παρούλισμα του χταποδιού ως παραδοσιακό δρώμενο, και τη βάρκα παπαδιά ως παραδοσιακό έκθεμα.
Στη φωτογραφία: Δάσος Ποσειδωνίας. Δεν είναι φύκι, είναι φυτό που από τη στεριά επέστρεψε στη ζωή του βυθού. Άρα δάσος μέσα στη θάλασσα που συγκρατεί πολύ περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από ό,τι το χερσαίο δάσος, παράγει περισσότερο οξυγόνο, συγκρατεί ρύπους και είναι η κατοικία και ο τόπος διατροφής πολλών ψαριών. Για τη Μεσόγειο τα δάση Ποσειδωνίας είναι η "η μάνα" της θαλάσσιας ζωής. Το γνωρίζουν οι ψαράδες μας καλύτερα από κάθε άλλον.
Βασίλης Γκάτσος
