Η Αγία Αικατερίνη του Vincenzo Caivano.

Η Αγία Αικατερίνη του Vincenzo Caivano.

Του Γιάννη Λακούτση

Έχουμε φτάσει παραμονές του ελληνοϊταλικού πολέμου και η βρετανική αντικατασκοπία στην Ελλάδα πιάνει παράξενα κρυπτογραφημένα σήματα να εκπέμπονται από την περιοχή της Καστέλας. Ενημερώνει τις ελληνικές αρχές και αυτές με την σειρά τους σε έλεγχο που πραγματοποιούν,  εντοπίζουν ότι τα σήματα εκπέμπονται από την εκκλησία  της Αγίας  Αικατερίνης. Κάποια μέρα που ο Καϊβάνο λείπει στην Κωνσταντινούπολη, ερευνούν την κρύπτη- μαυσωλείο  και βρίσκουν έναν εξελιγμένο τεχνολογικά πομπό. Μόλις ο Ιταλός αρχιτέκτονας επιστρέφει από την Κωνσταντινούπολη, συλλαμβάνεται με την κατηγορία της κατασκοπίας.

Ποιος είναι  όμως  ο Βιτσένζο Καϊβάνο και τι σχέση μπορεί να είχε αυτός, ένας Καθολικός, με τον ορθόδοξο ναό  της Αγίας Αικατερίνης;

Ο Vincenzo Caivano, Βικέντιος Καϊβάνο για τους Πειραιώτες, ήταν Ιταλός αρχιτέκτονας, «περισπούδαστος ιεροφάντης της τέχνης του Ικτίνου»,  με έντονη επιχειρηματική δραστηριότητα μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Πειραιά.

Αρχές του 1908 γνωρίζει και ερωτεύεται την Αικατερίνη Λεμπέση, η οποία γεννήθηκε στον Πειραιά το 1887 και την οποία παντρεύεται μετά από μικρό χρονικό διάστημα, παρόλο που αυτός  είναι Καθολικός και αυτή Ορθόδοξη. Το ζευγάρι αποκτά πέντε παιδιά. Δύο αγόρια, τον Αχιλλέα και τον Αλφρέδο και τρεις κόρες, την Μαριέττα, την Γιολάντα και την Μαφάλδα.

Το 1914 μετακομίζουν στην Πρίγκηπο, όπου η Αικατερίνη αναπτύσσει μεγάλη φιλανθρωπική δράση. Ο γάμος αυτός όμως είχε σύντομη  πορεία.
Στις 27 Μαΐου 1934 η Αικατερίνη Καϊβάνου πεθαίνει ξαφνικά, ενώ ετοιμαζόταν την επόμενη ημέρα να εγκατασταθεί  οικογενειακώς στη Ρώμη, «…να απέλθη της πόλεώς μας και να εγκατασταθή οικογενειακώς εις Ρώμην, την παραμονήν της εντεύθεν αναχωρήσεώς της, φεύγει αιφνιδίως εκ του ματαίου τούτου κόσμου…»  
 Απαρηγόρητος ο Ιταλός  αρχιτέκτονας, αποφασίζει να χτίσει στη μνήμη της περικαλλή ναό αφιερωμένο στην Αγία Αικατερίνη. Για το σκοπό αυτό επισκέφτηκε τον Δήμαρχο Στρατήγη για να του επιδώσει
προσωπικώς την αίτηση ανέγερσης.

Με την αίτηση του αυτή ο Βικέντιος  ζητούσε να του δοθεί έκταση στη μέση της  πλατείας  Αλεξάνδρας ώστε να ανεγείρει τον προαναφερόμενο ναό. Ο Δήμαρχος του ζήτησε ευγενικά, «από λόγους αισθητικής  της πόλεως», να επιλέξει άλλον χώρο.

Ο Καϊβάνο του έδειξε τα σχέδια που είχε ετοιμάσει, επιμένοντας να ανεγερθεί στη μέση της πλατείας.
Παρόλα τα μέσα που χρησιμοποίησε ο Βικέντιος, μέχρι και ο Πατριάρχης Φώτιος  ο  Β έστειλε επιστολή  στον τότε Αρχιεπίσκοπο προκειμένου να μεσολαβήσει στον Δήμαρχο ώστε το έργο να υλοποιηθεί, το Δημοτικό συμβούλιο ήταν ανένδοτο και αντιπρότεινε το αλσύλλιο στο Μικρολίμανο. Ο Καϊβάνο δεν δέχτηκε την πρόταση και ένας ογκώδης  φάκελος  με αιτήσεις και έγγραφα, έμεινε κλειδωμένος σε κάποιο γραφείο του Δήμου.

Όταν  πείστηκε πια ότι ο Δήμος δεν ήταν διατεθειμένος να του παραχωρήσει μέρος της πλατείας Αλεξάνδρας για να πραγματοποιήσει την επιθυμία του, ήρθε σε επαφή με τον γνωστό βιομήχανο Ανδρέα Σπυράκη και αγόρασε ένα κτήμα του, απέναντι από την πλατεία, 7.000 πήχεων αντί του ποσού  3.750.000 δρχ. για να κτίσει την εκκλησία που η ανέγερσή της θα του στοίχιζε άλλα 4.000.000 δρχ.

Ο ναός διαθέτει ένα υπερυψωμένο υπόγειο, το οποίο ο Βικέντιος μετέτρεψε σε ένα είδος κρύπτης-μαυσωλείου στο οποίο εναπόθεσε το μπρούτζινο φέρετρο της συζύγου του που έφερε από την Κωνσταντινούπολη. Το πολυτελές φέρετρο με την ταριχευμένη σορό της, έφερε παραθυράκι από γυαλί στο ύψος του προσώπου της, ώστε να είναι ορατό. Ο θλιμμένος Βικέντιος, όταν ερχόταν στον Πειραιά απομονωνόταν επί ώρες στην κρύπτη «συνομιλώντας» μαζί της. Το 1939  οι βρετανικές μυστικές υπηρεσίες υποκλέπτουν περίεργα κωδικοποιημένα σήματα ασυρμάτου στην περιοχή της Καστέλας. Ειδοποιούν τις ελληνικές μυστικές υπηρεσίες, οι οποίες εντοπίζουν ως πηγή της εκπομπής  την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης.Αποφάσισαν τότε να παρακολουθούν διακριτικά  τον Ιταλό αρχιτέκτονα. Μόλις αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη, μπήκαν στην κρύπτη- μαυσωλείο   και μετά από  έρευνα ανακάλυψαν έναν υπερσύγχρονο πομπό κάτω από το προσκέφαλο της νεκρής. Με την επιστροφή του στον Πειραιά ο Ιταλός κατάσκοπος συνελήφθη.

Δεν υπάρχουν, γνωστές τουλάχιστον, πληροφορίες για την τύχη του. Το σίγουρο είναι ότι δεν εκτελέστηκε, αφού τον Φεβρουάριο του 1941 τον συναντάμε να  εκδίδει τον «Δεκάλογο για μιαν νέαν γυναίκα».Το φέρετρο της συζύγου του, σύμφωνα με μαρτυρίες Πειραιωτών,  στη δεκαετία του 1980 απομακρύνθηκε από την κρύπτη. Αμέσως μετά τον πόλεμο έπαψε να είναι μαυσωλείο και αφιερώθηκε ως παρεκκλήσι σε άγιο. Σε ποιόν; Στον άγιο Βικέντιο, έμμεση αλλά σαφής αναφορά στο όνομα του κτήτορα της εκκλησίας και κατασκόπου της Ιταλίας. Με την παρέμβαση ποιου;

Πηγές: Λόγος επιμνημόσυνος εις την αείμνηστον  Αικατερίνην  Καϊβάνου,εφημ. Ακρόπολις  8/10/1936,  Medusa. Libver.gr,  symmeristis.blogspot.gr.
Στη φωτο του 1905,  το οικόπεδο στο οποίο ανεγέρθηκε ο ναός της Αγίας Αικατερίνης.