Δευτέρα 10 Μαΐου 2021

«Περί πηληκίων και άλλων τινών ο λόγος» του Γιάννη Σπετσιώτη

 

«Περί πηληκίων και άλλων τινών ο λόγος»

του Γιάννη Σπετσιώτη

Μια «δυσάρεστη» έκπληξη με περίμενε τούτες τις ημέρες καθώς έψαχνα να βρω πότε και με ποια υπουργική απόφαση καθιερώθηκε το πηλήκιο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. «Ενοχλήθηκα», λοιπόν, ιδιαίτερα, όταν βρήκα πως ο Υπουργός «των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως» που ευθυνόταν για την καθιέρωσή του ήταν ο εξαίρετος συμπολίτης μας Γεώργιος Μίλησης, το 1876 (Φ.Ε.Κ. 24/28 Μαου1876).

Μπράβο, κυρ- Γιώργο! Και σε είχα σε υπόλειψη! Κρίμα, σκέφτηκα. Ο Υπουργός με το τεράστιο και πρωτοποριακό έργο για την Εκπαίδευση, αντικείμενο μακροχρόνιας μελέτης μου, ο άνθρωπος με το ιδιαίτερο ήθος, τη συνέπεια των λόγων και των έργων που με έκανε να νιώθω περήφανος για την …κοινή μας καταγωγή, να με εκπλήξει τόσο δυσάρεστα, δεν το περίμενα! Μα τόσο συντηρητικός! Τόσο «κολλημένος»! Απίστευτο! Ας όψονται οι επιταγές της εποχής του, αναφώνησα θέλοντας να τον …δικαιολογήσω!

Στα τέλη της δεκαετίας του 50, μαθητής ων, ήμουν από τους επιφανέστερους πηληκιομάχους! Αυτό το ομοιόσχημο καπέλωμα με ξεπερνούσε! Κι εκείνος ο αριθμός Μαθητολογίου, 233, κεντημένος με λευκή κλωστή, κατακούτελα, δίπλα στην κουκουβάγια, η ταυτότητα του κεφαλιού μου, που κανέναν δεν ενδιέφερε, με ζόριζε ιδιαίτερα. Δίχως υπερβολή είχα το χειρότερο καπέλο στο Γυμνάσιο. Ό,τι απαγορευόταν, το είχε επάνω του! Τσακισμένο και ραμμένο στα πλάγια -όχι θα το άφηνα σαν …αεροδρόμιο- με βγαλμένη τη φόδρα και το γείσο, για να μπορεί εύκολα να «αποθηκεύεται» με τη λήξη των μαθημάτων στην τσάντα ή την τσέπη…

Σε όλη τη διάρκεια του σχολικού έτους το πηλήκιο ήταν το αναπόσπαστο «εξάρτημα» του μαθητή. Το φορούσε το πρωί όταν έβγαινε από το σπίτι και το αποχωριζόταν το βράδυ, όταν πήγαινε για … ύπνο. Μ’ αυτό έλεγε και την …ώρα (δηλαδή χαιρετούσε)! Άλλοτε στρατιωτικά και άλλοτε ελαφρά υποκλινόμενος και ταυτόχρονα σηκώνοντάς το λίγο από το κεφάλι. Μια σκέτη καλημέρα δεν αρκούσε! Και αν παρέλειπες να συμπεριφερθείς κοσμίως, έπαιρνες …δωράκι, αντίστοιχο πάντα με τη θέση που είχες στο … στομάχι του καθηγητή ή του εκάστοτε καταδότη.

Ένα πρωινό, λοιπόν, μετά την προσευχή, εκείνος ο ανεκδιήγητος θρησκόληπτος Γυμνασιάρχης, με το μπαστούνι και το βηματισμό του Σαρλώ, Θεός συγχωρέστον, εποπτεύοντας αφ’ υψηλού τον χώρο και αναζητώντας τον …παραβάτη, φωνάζει κοιτάζοντάς με βλοσυρά.

-       Έλα εδώ! Εσύ βρε, που το πηλήκιό σου είναι σαν του Εσατζή!

-       Ωχ, είπα! Σήμερα θα έχουμε άσχημα ξεμπερδέματα…

Εν μέσω απόλυτης σιγής τον ζύγωσα, ατάραχος. Μόλις, όμως, πήγε να αρπάξει το καπέλο, για να το …επιδείξει, του έμεινε λειψό στο χέρι! Αλλού το γείσο, αλλού η κουκουβάγια! Μαθητές και καθηγητές έσκασαν στα γέλια. Εκείνος, ανέκφραστος, με αφορμή την …παραποίηση του πηληκίου, με …φιλοδώρησε με διήμερη αποβολή! Στο δε ποινολόγιο του σχολείου, με τη σύμφωνη γνώμη και των άλλων εκπαιδευτικών, γράφτηκε: «Ο Σύλλογος των καθηγητών, συνελθών σήμερον… απεφάσισε να αποβάλλει…».

Τις επόμενες δύο ημέρες περιφερόμουν άσκοπα ανά τας ρύμας και τας αγυιάς της πόλης μας, χωρίς κανείς από το σχολείο να εκδηλώσει κάποια ανησυχία ή το παραμικρό ενδιαφέρον…

Ευτυχώς στη διάρκεια εκείνης της χρονιάς πήρα μεταγραφή για άλλο σχολείο, όπου οι μαθητές κυκλοφορούσαν ασκεπείς, άνευ πηληκίου!

ΣΗΜ. Το πηλήκιο καταργήθηκε το 1964 (όπως και το μαύρο χρώμα στις ποδιές των μαθητριών) επί Κυβερνήσεως Γεωργίου Παπανδρέου, με Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων τον ίδιο και Υφυπουργό τον Λουκή Ακρίτα. Για την ιστορία παραθέτουμε το παρακάτω απόσπασμα από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της 11ης Μαΐου 1965. Ο πρόεδρος της Κυβερνήσεως και υπουργός Παιδείας κ. Γεώργιος Παπανδρέου προέβη εις τας ακολούθους δηλώσεις: «Δευτερεύον βεβαίως, αλλά συμπαθές είναι το θέμα της εξωτερικής εμφανίσεως των μαθητών μας. Τα παιδιά των σχολείων, και ιδίως οι έφηβοι των Γυμνασίων και των Λυκείων, πρέπει κάτω από τον γαλανόν ουρανόν και μέσα εις το εύκρατον κλίμα της δημοκρατίας μας να είναι ενδεδυμένα με λιτότητα και χάριν και να μη δίδουν την εντύπωσιν πενθούντων ή δεσμωτών. Η αμφίεσις αντανακλά και εκφράζει τον ψυχικόν κόσμον του ανθρώπου. Μαυροφορεμένα κορίτσια και αγόρια, τα οποία κρύπτουν το κουρεμένο κεφάλι των με ένα άχαρον και τσαλακωμένον πηλήκιον, δεν ημπορούν να αισθάνονται ελεύθερα, ούτε να έχουν ευψυχίαν και αισιοδοξίαν. Έδωσα διά τούτο εντολήν προς τας εκπαιδευτικάς αρχάς να ανακοινώσουν εις τα σχολεία ότι από του προσεχούς έτους: α)Οι ποδιές των μαθητριών θα είναι κατασκευασμέναι από ύφασμα κυανούν (όχι πολύ ανοικτόν). Θα έχουν δηλαδή το χρώμα του ουρανού μας. β)Καταργείται το πηλήκιον των μαθητών με την κακότεχνον κουκουβάγιαν. Εις ουδεμίαν χώραν του δυτικού κόσμου επιβάλλεται εις τους μαθητάς πηλήκιον και ομοιόμορφος στολή, τούτο είναι έθος των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Άλλωστε το μέτρον τούτο εφαρμόζεται σήμερον όχι εις την πρωτεύουσαν, αλλά μόνον εις τας επαρχίας, ωσάν να μη έχουν τα ίδια δικαιώματα εις την αμφίεσίν των οι επαρχιώται μαθηταί με τους μαθητάς των Αθηνών».