Ένα Αρβανίτικο πολιτικό-σατυρικό ποίημα σε εφημερίδα του 1860

Του Γιάννη Λακούτση

« Αρβανίτικοι στίχοι δημοσιεύονται συχνά στις ελληνικές εφημερίδες

της εποχής, συνήθως με την καθησυχαστική διαβεβαίωση ότι πρόκειται

για διάλεκτο, που κατάγεται κατευθείαν από τα Ομηρικά έπη…».

(Νεα Εφημερις 12 Ιουνίου 1889).

Στις αρχές του 1860 εκδόθηκε στην Αθήνα η σατυρική, πολιτική εφημερίδα,

«ΤΟ ΦΩΣ» που την έγραφε σχεδόν εξ ολοκλήρου ο Σοφοκλής Καρύδης.

Ο Σοφοκλής Καρύδης υπήρξε διαπρεπής σατυρικός ποιητής, δημοσιογράφος

και θεατρικός συγγραφέας. Δεν έγινε ευρύτερα γνωστός , αν και το ποιητικό του έργο που χαρακτηρίζεται από πηγαία σατυρική διάθεση και καυστικό χιούμορ,

τον τοποθετεί δίπλα στον Σουρή. Ένθερμος υποστηρικτής των δικαιωμάτων

του λαού, πολεμούσε τις συχνές αυθαιρεσίες της τότε εξουσίας. Αποτέλεσμα

της αντιεξουσιαστικής πολεμικής του Καρύδη, ήταν οι επανειλημμένες διώξεις

κατά της εφημερίδας του, από τον τότε εισαγγελέα Μουτζουρίδη,

τον οποίο ο Καρύδης πολεμούσε με τη σατυρική του πένα σε κάθε ευκαιρία.

Τελικά η εφημερίδα έκλεισε τον Νοέμβριο του 1861.

Κατά καιρούς δημοσιεύονταν  στο ΦΩΣ  Αρβανίτικα ποιήματα, πολλά από τα οποία προέρχονταν άλλα από την Ύδρα και άλλα από τις Σπέτσες.

Τα ποιήματα αυτά δεν μεταφράζονταν στα Ελληνικά,  επειδή σχεδόν όλοι

οι τότε αναγνώστες, γνώριζαν Αρβανίτικα. Το παρακάτω σατυρικό ποίημα που δημοσιεύει ο Καρύδης  στο  φύλλο της εφημ.«ΤΟ ΦΩΣ» τον Μάρτιο του 1860, δεν αναφέρει ούτε τον δημιουργό του, ούτε ότι προέρχεται από τις Σπέτσες, κατ’ άλλους από την Ύδρα.  

Το ποίημα αυτό βάλλει κατά της ανικανότητας της εξουσίας γενικά, αλλά ειδικά κατά του μόνιμου διώκτη της εφημερίδας Μουτζουρίδη, που εξακολουθεί να κυνηγά τον Καρύδη και την εφημερίδα του.

Έχουμε έξι υπουργούς                                     Κέμι γκιάστε Υπουργό,

μια δεκάρα δεν αξίζει                                       Νούκε βιλέ νενε νι λεπτό.

ούτε ένας απ’ αυτούς.                                       Γιάνε σούμε Βουλευτή

Πλήθος είναι οι βουλευτές                               Νούκε βιλένενέ πο νί ντί

κάνα δυο τους αν αξίζουν                                 Κέμι εδέ  Μουτζουρίδε

κι όλοι οι άλλοι να τους κλαις.                         Ντό νά μουτζουρόσνιε σίτε.

Έχουμε ένα Μουτζουρίδη                                Μίρ μπεν εδέ Καρύδη

για τα μάτια κάνει μόνο                                    τζι θερέτ, βρε Μουτζουρίδη.

με μουτζούρα να μαυρίζει.                               Εδέ υπουργόγιε μπέν μίρε

Καλά κάνει ο Καρύδης                                     Τε ντεργκόνιε ντέ Σύρε.

που στα λέει βρε Μουτζουρίδη                        Τι κίνε εδέ γκά κιτού

κι  ο υπουργός καλά θα κάνει                           Ψέ ουθέ έ ου μπέ ντρού.                        

να σε πάρει από δω                                           Κέτο θόμ, εδέ σθόμ μί

και στη Σύρο να σε στείλει.                              Ψε μεβέ ντε φυλακή.

Ξύλο ήσουν όταν ήρθες

κούτσουρο έχεις απομείνει.

Τόσο λέω και όχι άλλο,

τόσα λέω γιατί με πιάνουν

και στη φυλακή με βάνουν.

Ένα παλιό Αρβανίτικο τραγούδι που αποδίδεται στον Κρανιδιώτη

Γιάννη  Μπόταση, δημοσιεύτηκε στην «Ερμιονική Ηχώ»

στο φύλλο του Απριλίου του 1979 ( δεν μπόρεσα να το εντοπίσω)

με τίτλο «Peca» (Πέτσα= Σπέτσες).Το τραγούδι αυτό βρίσκεται ανάμεσα

σε άλλα τραγούδια,στο βιβλίο «Τα αρβανίτικα τραγούδια

της Ερμιονίδας»της Διδυμιώτισσας Γιόνας Μικέ Παιδούση- Παπαντωνίου,

το οποίο διατίθεται από τα Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα.

Πηγές: 1)εφημ. ΤΟ ΦΩΣ  1860 2) περιοδικό «Άρβανον» 1999

3) «Τα αρβανίτικα τραγούδια της Ερμιονίδας» 1999.