 |
«ΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΛΩΡΗΣ»
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
«Από τότε φάντασμα η ζωή. Θα μου ειπής: δε μετάνιωσα; Και γω δεν ξέρω. Αλλά και να γυρίσω τώρα στο νησί, πάλι δε θα ησυχάσω. Με κράζει η θάλασσα!»
«Λόγια της πλώρης» είναι ο τίτλος της γνωστής συλλογής των είκοσι θαλασσινών διηγημάτων του λογοτέχνη Ανδρέα Καρκαβίτσα (1865 - 1922) από τα Λεχαινά της Ηλείας, αρχιάτρου στο επάγγελμα. Γράφτηκε το 1899 και αναφέρεται στον κόσμο της θάλασσας, «σε δοξασίες, δεισιδαιμονίες και προκαταλήψεις των ανθρώπων της, που τη λατρεύουν, τη μισούν και όμως την υπηρετούν».
Όταν ο Α.Κ. ολοκλήρωσε τη στρατιωτική του θητεία το 1891, όπου υπηρέτησε ως έφεδρος δόκιμος γιατρός, διορίστηκε υγειονομικός γιατρός στο ατμόπλοιο «ΑΘΗΝΑΙ». Με την επαγγελματική αυτή ιδιότητα ταξίδεψε σε ολόκληρη τη Μεσόγειο, τα παράλια της Μικράς Ασία και τον Ελλήσποντο, φτάνοντας μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, και αποκτώντας έτσι ένα τεράστιο πλούτο γνώσεων.
Τα ακούσματα, τα βιώματα και γενικά τις εμπειρίες της οκτάχρονης διαδρομής του τις περιέλαβε στο ταξιδιωτικό του ημερολόγιο, που το ονόμασε «Σ’ Ανατολή και Δύση». Αργότερα αυτό το απόθεμα αξιοποιήθηκε κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο στα «Λόγια της Πλώρης».
Στις διακόσιες σελίδες του λογοτεχνικού αυτού έργου η γραφίδα του συγγραφέα, στυλίστα της δημοτικής, γεμάτη ναυτικές λέξεις, μεταφέρει ολοζώντανα το ορμητικό βουητότων μανιασμένων κυμάτων, την απελπισία, τον κίνδυνο αλλά και τη γενναία αντίσταση των ναυτικών. Καταστρώνει μυθοπλασίες και ζωντανεύει ξεχασμένους λαϊκούς θρύλους, που ενίοτε χαρακτηρίζονται από επική διάθεση και δραματικότητα. Αυτήκοος μάρτυρας μύθων και θρύλων απ’ όλη την Ελλάδα που διασώθηκαν από γενιά σε γενιά με την προφορική παράδοση, τους μεταφέρει με τα κείμενά του εμπλουτίζοντας έτσι την παράδοση της Χώρας.
Ένας από τους μύθους αγγίζει την Ερμιονίδα και άλλοι δύο την ευρύτερη όμορη περιοχή.
Στο Κρανίδι, λοιπόν, ζούσε, μετά την απελευθέρωση από τους Τούρκους ο καπετάν Πήλιουρης. Οι Κρανιδιώτες έλεγαν πως ο άνθρωπος αυτός βγήκε από τον τάφο καιγύριζε τον κόσμο έχοντας εμφάνιση που «έκοβε τα ήπατα»,όσων τον αντίκριζαν. Ανακατεμένα μαλλιά που είχαν «σκληρύνει από την απλυσιά και έμοιαζαν με αγκάθια», γένια και μουστάκια φρικαλέα, πρόσωπο χλωμό και μάτια βαθιά χωμένα στις κόγχες τους. Εμφάνιση απαίσια και ανατριχιαστική! Ο καπετάν Πήλιουρης πέθανε το 1920.1
Ο δεύτερος θρύλος μιλάει για τους Ραφαλιάδες, δύο αδέλφια βουτηχτάδες από την Ύδρα, στοιχειά αλλά και «λαχτάρες» της θάλασσας. Για το μελάτι, το εκλεκτό και καλοσχηματισμένο σφουγγάρι, ο ένας αδελφός, βάζοντας το προσωπικό κέρδος πάνω από το αδελφικό αίμα, σκότωσε τον άλλο, γύρω στα 1876. Οι σύντροφοί του τον έθαψαν σ’ένα έρημο νησί, στης Μπαρμπαριάς τ’ αφιλόξενα μέρη.
Ο τρίτος θρύλος έχει να κάνει με τον Ανέστη, «έναν παίδαρο από τις Σπέτσες, έναν άνθρωπο με αρβανίτικο αγύριστο κεφάλι». Μπίντας, χαρακτηρίζεται από τον συγγραφέα, λόγω της ξεροκεφαλιάς του!2 Για ασήμαντη αφορμή οΑνέστης μπλέχτηκε σε καυγά με τον Γεράσιμο τον …Κρυφονούση3 από την Κεφαλονιά, που με ύπουλο τρόπο σκότωσε τον Ανέστη. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η επισήμανση του συγγραφέα για την προφορά των Υδραίων.Τη χαρακτηρίζει βάρβαρη και σημειώνει τον «ατέλειωτο» τρόπο που προφέρουν το (ρ).4
Τέλος ο αναγνώστης του έργου μπορεί να εντοπίσει και άλλες αναφορές στην περιοχή μας και να αντλήσει πολύτιμες γνώσεις για την Τοπική Ιστορία και Λαογραφία.
ΣΗΜ.
