Γιάννης Λακούτσης: Ο άσβεστος κύκλος των πυρκαγιών στο Τατόι.

Ο άσβεστος κύκλος των πυρκαγιών στο  Τατόι.

Ο πυρήνας του κτήματος, απαρτίζεται από τρία οθωμανικά τσιφλίκια, Τατόι, Μαχούνια και Λιόπεσι. Πωλήθηκε στα 1872 από τους τότε ιδιοκτήτες του, Σκαρλάτο Σούτσο, γιού του ηγεμόνα της Βλαχίας, και τη σύζυγό του Ελπίδα Κατακουζηνού, στον βασιλιά Γεώργιο Α’ που είναι ο πραγματικός δημιουργός του Τατοίου. Στην αρχική έκταση των 16 χιλιάδων στρεμμάτων θα προστεθεί το 1877 το Μπάφι. Μαζί με άλλες αγορές γης η έκταση του βασιλικού κτήματος έφθασε στα 47 χιλιάδες στρέμματα. Αποτελούμενο κυρίως από δάσος, ήταν φυσικό να ξεσπάσουν  πυρκαγιές, με μεγαλύτερες εκείνες των ετών 1916, 1931 και 1945.

Περισσότερο από ένας αιώνας έχει περάσει από τότε που ξέσπασε η πρώτη καταστροφική πυρκαγιά  στην ιστορία του κτήματος Τατοϊου. Ήταν 30 Ιουνίου του 1916 όταν οι φλόγες έζωσαν την περιοχή. Εκατοντάδες χιλιάδες αιωνόβια δέντρα κάηκαν και  μια έκταση πενήντα χιλιάδων στρεμμάτων ερημώθηκε. « Το πυρ ουδέν σεβόμενον κετέστρεψεν  όλα τα μέρη εκείνα τα οποία συνδέονται με την ιδιαιτέραν ζωήν των Βασιλέων μας. Ηπείλησε  ακόμη και την ζωήν αυτών και μικρού δειν ανείρπαζεν εις τον φλογερόν  στρόβιλόν και αυτόν τον τάφον του Γεωργίου του Α’. Επί του ιδίου εκείνου μέρους ανεπαύθη επίσης ο μέγας της αρχαιότητος ποιητής, ο Σοφοκλής. Ο τάφος εκείνος δεν σώζεται και ουδείς γνωρίζει τι απέγιναν τα οστά του ποιητού της Αντιγόνης… κόσμος ολόκληρος εκατοντάδων χιλιάδων παλαιών και αιωνόβιων δένδρων ηφανίσθη και ηρημώθη μία έκτασις πεντήκοντα χιλιάδων στρεμμάτων…αποτεφρώθησαν τελείως τα Ανάκτορα τα Α.Μ του Βασιλέως, το τηλεγραφείον,  η οικία του ιατρού της Α.Μ. και οι σταύλοι.».  Η πρώτη εκείνη μεγάλη πυρκαγιά στοίχησε τη ζωή  σε πάνω από 50 άτομα. « Δεν κατορθώθη εισέτι να ορισθή ο αριθμός των θυμάτων τα οποία όπως φαίνεται υπερβαίνουν τα 50. Κάηκαν ωσάν πυρσοί. Τα πτώματα ομοιάζουν προς αιγυπτιακάς  μουμίας καλώς διατηρουμένας». Δεύτερη πυρκαγιά, καταστρεπτικότερη της πρώτης, ξέσπασε στις 6 Σεπτεμβρίου 1931. Κάηκαν πάνω από 25 χιλιάδες στρέμματα δάσους  μεταξύ των οποίων πεύκα τα οποία είχαν γλυτώσει από την προηγούμενη φωτιά του 1916. Η φωτιά εγκλώβισε τον βασιλιά Κωνσταντίνο με τη συνοδεία του και λίγο έλειψε να καεί και ο ίδιος. Δεν είχαν όμως την ίδια τύχη οι οδηγοί του Βασιλιά και της Βασίλισσας, οι οποίοι βρέθηκαν καμένοι κοντά στα αυτοκίνητα. « Πρέπει ευθύς αμέσως να λεχθή ότι η πυρκαϊά, η οποία μετέβαλεν εις καψάλαν μιαν έκτασιν τουλάχιστον 25- 30 χιλιάδων στρεμμάτων από ωραιότατα,  νεαρά κατά το πλείστον πεύκα, είναι μεγαλυτέρα από την πυρκαϊάν, που εκαψάλισε το ωραιότατο δάσος του 1916». Στο τελείωμα του Εμφυλίου, για τρείς ημέρες, από την 1^η έως την 3^η Αυγούστου του 1945, το  Τατόϊ παραδίδεται για  τρίτη  φορά στις φλόγες. Έκταση εξήντα πέντε χιλιάδων στρεμμάτων γίνεται στάχτη.

« το πυρ έχει κυκλώσει  τα ανάκτορα  του Τατοϊου. Μέχρι της στιγμής, κατά τας πληροφορίας της χωροφυλακής έχει καταστραφεί πευκόφυτος έκτασις 65 χιλιάδων στρεμμάτων. Αγνοείται η τύχη δέκα δασοφυλάκων, οι οποίοι έχουν περικυκλωθεί από τας φλόγας». Τα επόμενα χρόνια  θα  ακολουθήσουν μικρότερες πυρκαγιές που θα απειλήσουν κατά καιρούς το κτήμα. Πυρκαγιές μικρής έκτασης εκδηλώνονταν και πριν το 1916, κυρίως από τους σπινθήρες που πετάγονταν από το τρένο που εκτελούσε το δρομολόγιο Πειραιάς- Θεσσαλονίκη και περνούσε από το Τατόι. Σήμερα, η ίδια θλιβερή ιστορία επαναλαμβάνεται. Μεγάλο μέρος του δάσους κάηκε και κτίρια των πρώην βασιλικών ανακτόρων  καταστράφηκαν. Το δάσος θα αναστηθεί μέσα από τις στάχτες του όπως και παλιότερα. Η βλάστηση θα αποκατασταθεί φυσικά. Τότε μια νέα  μεγάλη φωτιά θα πάρει σειρά.  

Γιάννης Λακούτσης