Σάββατο 5 Δεκεμβρίου 2015

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΩΑΝ. ΜΙΛΗΣΗΣ (1824-1898)


ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ...
Με αφορμή την επέτειο των 117 χρόνων από τον θάνατο του Γεωργίου Ιω. Μίληση (5-12-1898), ακολουθεί η τέταρτη αναφορά μας στον επιφανή πολιτικό της Ερμιονίδας.

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΙΩΑΝ. ΜΙΛΗΣΗΣ

(1824-1898)

Στο δημοσίευμά μας αυτό, το τέταρτο κατά σειρά, θα προσεγγίσουμε τον Γεώργιο Ιωαν. Μίληση ως πολιτικό, καθώς διετέλεσε Υπουργός Παιδείας με σημαντικό έργο για την Εκπαίδευση, επί κυβερνήσεων Αλεξάνδρου Κουμουνδούρου.
Το 1862 ο Γ.Ι.Μ. εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής Ερμιονίδας. Στη συνέχεια πέτυχε να εκλεγεί άλλες επτά φορές στην ίδια επαρχία και μια τελευταία, στην Αργολιδοκορινθία, λόγω αλλαγής των περιφερειών. Αναλυτικά ανακηρύχθηκε βουλευτής στις εκλογές των ετών: 1862, 1869, 1872, 1873, 1874, 1875, 1879, 1881 και 1887.
Η πιο σημαντική εκλογή γι’ αυτόν θα ήταν ασφαλώς εκείνη του 1875 (περίοδος Βουλής από 18-7-1875 έως 17-7-1879).1 Σε μια εποχή εξαιρετικά δύσκολη για τα εκπαιδευτικά ζητήματα της χώρας, ο πρωθυπουργός Αλέξανδρος Κουμουνδούρος, με τον οποίο τον συνέδεε αδελφική φιλία. του εμπιστεύτηκε δύο φορές το Υπουργείο Παιδείας,
Την πρώτη φορά διετέλεσε Υπουργός από 15-10-1875 έως 26-11-1876 (13 μήνες και 11 ημέρες) και τη δεύτερη από 1-12-1876 έως 26-2-1877 (μόλις 86 ημέρες), οπότε τον διαδέχθηκε στο Υπουργείο Παιδείας και τις δυο φορές, επί κυβερνήσεων Επαμεινώνδα Δελληγιώργη, ο κτηματίας βουλευτής Πατρών, Θάνος Ρούφος - Κανακάρης.2
Ο Γεώργιος Μίλησης ήταν επηρεασμένος από τα οράματα και τις ιδέες του Ιωάννη Καποδίστρια για την αξία της Παιδείας στην αναγέννηση της Ελλάδας. Θεωρούσε, όπως κι εκείνος, την Εκπαίδευση και την ποιότητά της, έναν από τους δυναμικούς μοχλούς ανάπτυξης και αναβάθμισης του Έθνους. Γι’ αυτό και υποστήριζε ότι:«Ολίγη σκέψης αρκεί, ίνα πεισθή τις ότι κυριωτάτη αιτία της πολιτικής και κοινωνικής καχεξίας του τόπου είναι το εν ισχύϊ σύστημα της δημόσιας παιδεύσεως διότι, όπως το σύστημα τούτο λειτουργεί, ουδέν άλλο παράγει ή δύναται να παράγη ει μη ημιμαθείς οίτινες εισί πολλώ χείρονες των αμαθών και οίτινες εν μεν τη κοινωνία αποτελούσι ζύμην κακίας και διαφθοράς δια την εν αυτοίς ερημίαν πάσης υγιούς αρχής πνευματικής τε και ηθικής…».3
Έχοντας αυτή την πεποίθηση, όταν ανέλαβε το Υπουργείο Παιδείας, συνέστησε 12/μελή
Επιτροπή από διακεκριμένους εκπαιδευτικούς όλων των βαθμίδων, στην οποία προήδρευε ο ίδιος, «μη φειδόμενος κόπων και χρόνου». Σκοπός της Επιτροπής ήταν η κατάρτιση νομοσχεδίου για την αναμόρφωση της Δημόσιας Δημοτικής και Μέσης Εκπαίδευσης, που θα έδινε νέα πνοή στα εκπαιδευτικά ζητήματα της χώρας. Μέλη της επιτροπής ήσαν ο Νομάρχης Αττικής και Βοιωτίας Παπαηλιόπουλος, ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών Παπαδάκης, οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Πανταζίδης και Πορφυρόπουλος,4 οι Γυμνασιάρχες Αθηνών Πετρίδης, Κωνσταντινίδης, Παπαγεωργίου και Γραματικόπουλος, οι καθηγητές της Ριζαρείου Σχολής Αργυριάδης και Σπαθάκης, ο Διευθυντής του Προτύπου Σχολείου Αθηνών Μωραΐτης και ο πρώην Νομαρχιακός Νομοδιδάσκαλος Καραμάνος. Στην Επιτροπή συμμετείχαν εκτάκτως και οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Δαμαλάς και Μιστριώτης, που τότε ήταν Πρόεδρος του Ελληνικού Διδασκαλικού Συλλόγου (Ε.Δ.Σ.).
Το Νομοσχέδιο που κατάρτισε η Επιτροπή δεν προωθήθηκε άμεσα στη Βουλή, για να ψηφισθεί και να γίνει Νόμος του Κράτους. Ο Γ.Ι.Μ. υποστήριζε ότι πρωτίστως ήταν αναγκαίο να σταλεί σε όλα τα σχολεία της Ελλάδας, σε ειδικούς συλλόγους «και εις πάντας τους λογίους της τε ελεύθερης και της δούλης Ελλάδος, με την παράκλησιν να φέρωσιν άπαντες επ’ αυτού τας παρατηρήσεις».5 Οι προσδοκίες του ήταν πράγματι μεγάλες και ανιδιοτελείς. Σκόπευε να καταρτίσει νόμο που θα έδινε ένα παιδευτικό σύστημα «πλήρες και ορθόν αλλά και να δύναται, να θεωρηθή έργον αληθώς πανελλήνιον».

Η κυβερνητική μεταβολή, έφερε αλλαγή στην ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας, με αποτέλεσμα το έργο της Επιτροπής να μην ολοκληρωθεί. Το Νομοσχέδιο του Γ.Ι.Μ. σε αδρές γραμμές πρόβλεπε, μεταξύ άλλων, τα παρακάτω:

·      Τρεις τύπους σχολείων για τη Στοιχειώδη Εκπαίδευση: τα Αστικά, τα Δημοτικά και τα Γραμματοδιδασκαλεία,6 ενώ για τη Μέση τα Γυμνάσια.

·      Εξετάσεις για την εισαγωγή των μαθητών από τα Αστικά σχολεία στα Γυμνάσια, ενώ η εγγραφή από το Γυμνάσιο στο Πανεπιστήμιο δεν απαιτούσε εξετάσεις.

·      Τη διδασκαλία της καθαρεύουσας για όλη τη Στοιχειώδη Εκπαίδευση εκτός από τις δυο τελευταίες τάξεις του Αστικού Σχολείου, όπου προτείνεται να διδάσκεται η αρχαία ελληνική.

·      Την κατάργηση των διδάκτρων.

·      Την ίδρυση σε κάθε Δήμο ενός σχολείου θηλέων (δημοτικό/αστικό). Επίσης περιελάμβανε διατάξεις για τα προσόντα των διδασκάλων, τις αποδοχές, τον διορισμό και τις μεταθέσεις, την εποπτεία της Δημοτικής Εκπαίδευσης, τα διδασκόμενα μαθήματα, τα Διδασκαλεία και τα Πρότυπα Σχολεία. Με ιδιαίτερα άρθρα προβλεπόταν και η οργάνωση της «Γυμνασιακής Παιδεύσεως». Η σύσταση των Γυμνασίων, τα διδασκόμενα μαθήματα, οι ώρες διδασκαλίας των μαθημάτων, οι εγγραφές, τα καθήκοντα και οι ποινές των μαθητών.

Συνολικά το Νομοσχέδιο του Γ.Μ. «Περί Δημοτικής και Γυμνασιακής Παιδεύσεως» περιλάμβανε 235 άρθρα, που κάλυπταν το σύνολο των θεμάτων της Δημοτικής και Γυμνασιακής Εκπαίδευσης. Ήταν ένα από τα πληρέστερα Νομοσχέδια, καθώς καταργούσε το Ελληνικό Σχολείο, όριζε εξαετές Γυμνάσιο, καθιέρωνε ειδικό μάθημα «Νέων Ελληνικών» και πρότεινε μια πιο σύνθετη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος.

Στις 11-11-1877 ο Υπουργός Παιδείας Θ. Δηλιγιάννης κατέθεσε στη Βουλή Νομοσχέδιο, «περί της Στοιχειώδους ή Δημοτικής εκπαιδεύσεως». Ταυτόχρονα ο βουλευτής, πλέον, Μίλησης κατέθεσε εκείνο, που, όπως προαναφέραμε, είχε καταρτίσει κατά τη διάρκεια της υπουργικής του θητείας. Στη συνεδρίαση της Βουλής, την 17η Νοεμβρίου 1877, υποστήριξε πως η κατάθεση του Νομοσχεδίου του έγινε  «δια να χρησιμεύση οπωσδήποτε εις την ακριβήν εκτίμησιν του έργου, όπερ ο κ. υπουργός (Θ. Δηλιγιάννης) της παιδείας παρουσιάζει»,7  Τελικά, στις 11-1-1878, το Νομοσχέδιο του Θ. Δηλιγιάννη ψηφίσθηκε από τη Βουλή και έγινε Νόμος του Κράτους. Παρουσιάζουμε τη διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος σύμφωνα με το Νομοσχέδιο του Γεωργίου Μίληση.8

ΦΩΤΟ: 1. Νεκρική φωτογραφία του Γ. Μίληση που στάλθηκε από την οικογένειά του στις 6 Φεβρουαρίου 1899 «τω ανεκτιμήτω φίλω κ. Ιωάννη Δεληγιάννη». Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα: «Ερμιονική Ηχώ». (Ιούλιος - Αύγουστος 1983, αρ.Φ. 89-90).

2. Η διάρθρωση του εκπαιδευτικού συστήματος σύμφωνα με το Νομοσχέδιο του Γεωργίου Μίληση.

ΣΗΜ.

1.    Πρβλ. «Μητρώο Πληρεξουσίων Γερουσιαστών και Βουλευτών».

2.    Ο Θάνος Ρούφος – Κανακάρης χρημάτισε τρεις φορές Υπουργός Παιδείας. Την πρώτη και τη δεύτερη στην κυβέρνηση Επαμ. Δεληγιώργη (από 26-11-1876 έως  1-12-1876 και από 26-2-1877 έως 17-5-1877) και την τρίτη στην κυβέρνηση Χαρ. Τρικούπη (από 30-7-1890 έως 24-10-1890). Καταγόταν από τη διακεκριμένη οικογένεια των Ρούφων, που εγκαταστάθηκε στην Πάτρα, ερχόμενη από τη Σικελία, στις αρχές του 17ου αιώνα και ασχολούνταν με το εμπόριο της σταφίδας. Στα μέσα του 18ου αιώνα ο απόγονος της οικογένειας, Μπενιζέλος Ρούφος, παντρεύτηκε την Αγγελική Κανακάρη, γόνο πλούσιας πατραϊκής οικογένειας εμπόρων σταφίδας. Η οικογένεια Κανακάρη αποδέχθηκε τον γάμο μετά το 1770, όταν κατά τη σφαγή της Μεγάλης Παρασκευής βρήκε φρικτό θάνατο από τους Τούρκους ο Λουκάς Κανακάρης. Η συμφιλίωση έγινε με τον όρο τα παιδιά που είχαν αποκτήσει να βαφτιστούν ορθόδοξα και όσα φέρουν τα ονόματα Αθανάσιος, Λουκάς και Ρόδης, να έχουν και το επώνυμο Κανακάρης, όρος που τηρείται μέχρι τις ημέρες μας. Γιος του Μπενιζέλου και της Αγγελικής ήταν ο Αθανάσιος Ρούφος Κανακάρης, ο οποίος διετέλεσε Αντιπρόεδρος του Εκτελεστικού κατά την Α΄ περίοδο του αγώνα του 1821 και Πρόεδρος της Α΄ Εθνοσυνέλευσης των Ελλήνων. Απεβίωσε στις 14 Ιανουαρίου 1821 στην Ερμιόνη, έδρα τότε της κυβέρνησης και ενταφιάστηκε, καθώς λέγεται, στον προαύλιο χώρο του Ι.Ν. των Ταξιαρχών. Σύμφωνα με τον Χιώτη γιατρό Ιωάννη Χρυσοβελώνη, που εκείνη την εποχή βρισκόταν στην Ερμιόνη, ο Αθανάσιος Ρούφος Κανακάρης δηλητηριάσθηκε από τον γιατρό και πολιτικό Ιωάννη Κωλέττη (Νικ. Σπηλιάδης). Γιος του Αθανάσιου Ρούφου Κανακάρη ήταν ο Μπενιζέλος Ρούφος, μέλος της Αντιβασιλείας (1832) και Πρωθυπουργός της Ελλάδας. Γιος του Μπενιζέλου Ρούφου ήταν ο Θάνος Ρούφος Κανακάρης, στον οποίο ο Γεώργιος Μίλησης παρέδωσε και τις δύο φορές το Υπουργείο Παιδείας. 

3.    Πρβλ. «Νομοσχέδιο περί Δημοτικής και Γυμναστικής Παιδεύσεως», Αθήνα, 1879.

4.    Ο Κωνσταντίνος Πορφυρόπουλος, ήταν ένας από τους προοδευτικούς δασκάλους της εποχής και θερμός υποστηρικτής της Νεοελληνικής Γλώσσας. Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, μέλος της προαναφερόμενης 12/μελούς Επιτροπής, μέλος της διοίκησης του Ε.Δ.Σ. το 1875 και Πρόεδρός του το 1877. (Πρβλ. Χρ. Χρήστου «Εκπαίδευση και Συνδικαλιστική Πορεία των Δασκάλων», Αθήνα, 2009).

5.    ο.π. «Νομοσχέδιον»

6.    Τα Γραμματοδιδασκαλεία ήσαν «αδιέξοδα» σχολεία που παρείχαν εντελώς στοιχειώδεις γνώσεις στα χωριά, όπου δεν λειτουργούσε Δημοτικό Σχολείο.

7.    Πρβλ. Εφημερίς των Συζητήσεων της Βουλής, Γ' Σύνοδος, Ζ' περίοδος, Αθήναι 1878, σ. 53.

8.    Πηγή: Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. ΙΓ΄, σελ.491, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1977