Αν συνθέσεις όλα τα στοιχεία του μωσαϊκού–μελαγχολική γοητεία, ευφυΐα, λατρεία στις γυναίκες–έχεις τον Λέοναρντ Κοέν που, σε πείσμα των εμποδίων,εξακολουθεί να βρίσκεται στο προσκήνιο, σε μια εποχή όπου οι περισσότεροι συνομήλικοί του έχουν κρεμάσει προ πολλού τα μουσικά τους παπούτσια.αγγλόφωνος καναδός λογοτέχνης, συνθέτης και τραγουδιστής, γεννημένος στο Μόντρεαλ το 21-9-1934 από Εβραίους γονείς (ο πατέρας του ευκατάστατος έμπορος υφασμάτων), φάνηκε από πολύ νωρίς πως θα ήταν ανήσυχος.
Η παρθενική του επαφή με τη συγγραφή έγινε μόλις στα εννιά του χρόνια, αμέσως μετά το χαμό του πατέρα του, γεγονός που του στοίχισε πολύ. Έφηβος έμαθε κιθάρα και έγινε μέλος του μουσικού γκρουπ Buckskin Boys, το οποίο έπαιζε μουσική κάντρυ αφού «οι κιθάρες εντυπωσιάζουν τα κορίτσια». Η πρώτη ολοκληρωμένη συλλογή ποιημάτων με όνομα "Let Us Compare Mythologies" ήρθε το 1956 που ήταν σπουδαστής στο Πανεπιστήμιο McGill, ενώ ακολούθησε το "The Spice Box Of Earth" (1961) που τον έκανε γνωστό στους κύκλους των (χαμένων) ποιητών.
Κάπου εκεί οι ανησυχίες του έγιναν ζωή και η ζωή του μετατράπηκε σε μία τεράστια και συναρπαστική περιπέτεια. Όταν στις αρχές της δεκαετίας του '60 είδε στο Λονδίνο μία ελληνική
τράπεζα και αποφάσισε να μπει, δε μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε. Σκεπτικός όπως ήταν, ρώτησε τον ταμεία τι καιρό κάνει στην Ελλάδα. Θέλοντας λοιπόν να γνωρίσει διαφορετικούς πολιτισμούς, βρισκόταν την επομένη στην Αθήνα και έπειτα στην Ύδρα, το νησί που έμελλε να γίνει ένας ιδιαίτερος σταθμός, μια αστείρευτη πηγή έμπνευσης για τα ποιήματα, τα μυθιστορήματα και τα τραγούδια του. Εκεί αγόρασε γρήγορα ένα σπίτι και βρήκε τη δεύτερή του πατρίδα. Αγάπησε παράφορα αυτόν τον τόπο, έμεινε πολλά χρόνια και επέστρεφε συχνά εκεί, συναντώντας παλιούς φίλους, πίνοντας και συζητώντας μαζί τους ατελείωτα βράδια. Σε ένα ποίημα γράφει:
Κατάλευκη η σελίδα μου
Το μελάνι μου αραιό πολύ
Η μέρα αντιστεκόταν στην γραφή
Όσων η νύχτα επινοεί
Προσαρμόστηκε στη ήθη και τα έθιμα του τόπου, μη θέλοντας να ξενίσει τον περίγυρό του. Ήταν και παραμένει ερμητικά απλοϊκός, διατηρώντας ένα προσωπικό στυλ. Από την κομψή του ένδυση μέχρι την διακριτική του στάση.
δεξιοτέχνης του στίχου
Τα χαρίσματα του πολλά – έχει βγάλει 15 άλμπουμ κι έχει γράψει 10 ποιητικές συλλογές. Επίσης σχεδιάζει και ζωγραφίζει αρκετά καλά. Η χρυσή φωνή, όμως, δεν συγκαταλέγεται στα ταλέντα του. Είναι ένας βραχνός βαρύτονος, με περιορισμένο εύρος. Όπως είπε ο ίδιος, αποδεχόμενος ένα βραβείο το 1992: «Μόνο στον Καναδά θα μπορούσε κάποιος με φωνή σαν τη δική μου να κερδίσει τον τίτλο του Τραγουδιστή της Χρονιάς».
Η πρωτοτυπία και η καλλιτεχνική μαστοριά της γραφής του τον βοήθησαν να κρατήσει ζωντανή την καριέρα του όταν έσβησε η πρώτη έξαψη της επιτυχίας, στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Ήδη τότε, τα πρώτα του άλμπουμ, είχαν αποκτήσει περίοπτη θέση σε πλήθος δισκοθήκες ανά τον κόσμο. Είχε περάσει τα πρώτα νιάτα του κυνηγώντας λογοτεχνικούς στόχους, η ποίηση ωστόσο, δεν μπορούσε να του εξασφαλίσει τα προς το ζην κι έτσι στράφηκε προς τη μουσική. Η Τζόνι Μίτσελ, η οποία έχει ερμηνεύσει έξοχα πολλά τραγούδια του, τον σύστησε στον παραγωγό του Ντίλαν, τον Τζον Χάμοντ.
Η ποιότητα των τραγουδιών του και οι έξυπνες παραγωγές του Χάμοντ τού εξασφάλισαν μια ξεχωριστή θέση στο μουσικό στερέωμα. Μετά μια κάμψη που κράτησε μερικά χρόνια ξανακέρδισε την εύνοια κριτικών και κοινού.
Το "The Favorite Game" που γράφτηκε στο νησί του Αργοσαρωνικού το 1963 είναι ένα αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα που πραγματεύεται έναν άνθρωπο που βρίσκει την ταυτότητά του στη συγγραφή.
Ήταν 33 ετών όταν το 1967 επέστρεψε στην Αμερική και ηχογράφησε το μουσικό του ντεμπούτο "Songs Of Leonard Cohen". Ένα σκοτεινό δίσκο που περιείχε κομμάτια όπως τα "Stranger Song", "Suzanne" (εμπνευσμένη από τη γυναίκα ενός γλύπτη φίλου του, Σουζάν Βερντάλ -γι’ αυτό και ο Κοέν λέει ότι «άγγιξε το τέλειο σώμα της (μόνο) με το μυαλό του»), "Sisters Of Mercy" (γράφτηκε έπειτα από την περιπέτειά του με δύο αδελφές, στις οποίες πρόσφερε καταφύγιο στο δωμάτιό του στο ξενοδοχείο), "So Long, Marianne" (απευθυνόταν στη Μαριάν Γιένσεν, μια Νορβηγίδα καλλονή, με την οποία έζησε την πιο ειδυλλιακή περίοδο της ζωής του στην Ύδρα, όπου έγραψε πολλά από τα τραγούδια που τον έκαναν διάσημο), "Hey, That's No Way to Say Goodbye", ατόφια διαμάντια. Κατά καιρούς, οι γυναίκες έχουν παίξει τον ρόλο της μούσας. Το «Chelsea Hotel» αναφέρεται σε μια σύντομη, ελάχιστα ρομαντική συνεύρεσή του με την Τζάνις Τζόπλιν.
Έπρεπε όμως να περάσουν πολλά χρόνια για να αξιολογηθεί όπως του αρμόζει. Η Ευρώπη πάντως τον είχε αποδεχτεί πολύ νωρίς, αφού ο δεύτερος του δίσκος "Songs From A Room" ανέβηκε στο Νο2 των βρετανικών charts. Μετά από δύο χρόνια κυκλοφόρησε το "Songs Of Love And Hate", στο οποίο υπάρχει μία στιγμή που ξεπερνά τα όρια του τραγουδιού ή του ποιήματος. Έχει χαρακτηριστεί ως «ο ύμνος του αποχαιρετισμού» και τείνει τα συναισθήματα του ακροατή προς εκτόνωση. Ο λόγος για το "Famous Blue Raincoat", ένα γράμμα του Καναδού σε έναν παλιό του φίλο ("My brother, my killer...") σχετικά με τη γυναίκα που ταλάντευε την καρδιά της ανάμεσα στους δύο. Ο Leonard Cohen συνηθίζει να γράφει σύμφωνα με τα βιώματά και τις αναμνήσεις του και σε συνδυασμό με τη βραχνάδα της χρυσής του φωνής απέδιδε ένα μελαγχολικό αποτέλεσμα που είναι ικανό να καταβάλει ψυχολογικά οποιονδήποτε. Ο ίδιος πιστεύει πως δε κατάφερε ποτέ να κατακτήσει την ηχογράφηση, αλλά όπως φαίνεται δε χρειάστηκε.
ισόβιος καταθλιπτικός
Έχει ο ίδιος ομολογήσει ότι είναι ένας ισόβιος καταθλιπτικός που έχει δοκιμάσει διάφορα γιατροσόφια για τη μελαγχολία του, ανάμεσά τους ψυχοθεραπεία, γιόγκα, θρησκευτική περισυλλογή και φάρμακα («αναψυχής» και με ιατρική συνταγή), αλλά που πολύ πιο συχνά χρησιμοποιεί ως θεραπείες το κόκκινο κρασί, τις γυναίκες και την ποίηση. Στα 71 του χρόνια, εξακολουθεί να είναι λάτρης και των τριών. Όχι μόνο δεν είναι ένας εσωστρεφής τύπος προσηλωμένος στον εαυτό του, αλλά, αντίθετα, είναι ένας άνθρωπος του κόσμου, με ταλέντο στο στωικό χιούμορ και στον αυτοσαρκασμό.
Το είχε απλά μέσα του, ο έρωτας, η μοναξιά, η θρησκεία και η πολιτική ήταν η βασική θεματολογία όσων έγραφε (χωρίς ωστόσο να λείπουν και οι τοποθετήσεις σε κοινωνικοπολιτικά θέματα όπως ο πόλεμος, οι εκτρώσεις, κ.λπ).
Ήταν φανατικός του έρωτα, φίλος της μοναξιάς, ανοιχτός με τη θρησκεία και καυστικά σατιρικός με την πολιτική. Είναι όμως και αρκετά μυστικιστής, λίγο οι γεμάτοι γρίφους και ερωτηματικά στίχοι του, λίγο η σχεδόν κρυφή ιδιωτική του ζωή, έδιναν τροφή για κακεντρέχειες και κουτσομπολιά. Οι περισσότεροι θεωρούν πως ήταν αθεράπευτος γυναικάς, κάτι το οποίο μπορεί να διαπιστώσει κανείς μέσα από τα έργα του, παρόλο που ο ίδιος το αρνείται...
Και ενώ ο ίδιος λέει πως ήταν αρκετά φοβισμένος για να παντρευτεί, δεν είναι λίγοι αυτοί που πιστεύουν το αντίθετο σε ότι αφορά τη σχέση του με τη Suzanne Elrod, με την οποία απέκτησε και δύο παιδιά το '72 και '74 αντίστοιχα ( Άνταμ και Λόρκα).
Ο χωρισμός που ήρθε μερικά χρόνια αργότερα του έδωσε ιδέες για το επόμενο "Death Of A Ladies' Man". Jazz και funk μελωδίες εισχώρησαν, δίνοντας την ατμόσφαιρα του καμπαρέ και, παρόλο που κάποιοι δε συμφώνησαν μ' αυτή του την κίνηση, ο ίδιος φάνηκε να το απολαμβάνει. Το "Various Positions" του 1984 προσέφερε δύο μεγάλα hits, "Hallelujah" και "Dance Me To The End Of Love". Έχει αναφέρει άλλωστε πως είναι σε θέση να ασχολείται για πολύ καιρό μέχρι να τελειοποιήσει ένα στίχο. Κριτικάροντας κάποτε τον εαυτό του, δήλωσε πεσιμιστικά πως αυτό που κάνει δε του φαίνεται σπουδαίο. Παρ' όλα αυτά κρατά τα μάτια κλειστά όταν τραγουδά...
Η πολύπλευρη του προσωπικότητα φαίνεται και στο "I'm Your Man" που μιλά με θυμό για την πολιτική και κοινωνική αβρότητα στο "First We Take Manhattan" και καταγράφει με ειρωνική ουδετερότητα αυτά που όλοι ξέρουν στο "Everybody Knows". Ακόμα, εκφράζει με σαρκαστικό τρόπο τη μοναχικότητα του στο μοναδικό "Tower Of Song": «Οι φίλοι μου έφυγαν, τα μαλλιά μου γκριζάρισαν και πονάω σε μέρη που άλλοτε έπαιζα», λέει στον πρώτο στίχο και συνεχίζει τραγουδώντας με τη φημισμένη θαμπή φωνή του το ρεφρέν «Γεννήθηκα με το χάρισμα μιας χρυσής φωνής».
Έπειτα ήρθε το "Waiting For The Miracle", το απαισιόδοξο αλλά προφητικό "The Future" και ακολούθησε μία αλλαγή που σφράγισε τον αινιγματικό του χαρακτήρα.
Το 1994 πήγε στο όρος Baldy κοντά στο Λος Άντζελες και έγινε μοναχός κοντά στο βουδιστή δάσκαλο του Ζεν, Roshi. Πήρε το όνομα "Jikhan" που σημαίνει "ησυχία", και παρόλο που πέρασε αρκετά δύσκολα τα χρόνια που παρέμεινε εκεί έγκλειστος, δε σταμάτησε ποτέ να εξυμνεί το δάσκαλό του. Ο Leonard Cohen έγραφε πολύ σε αυτό το διάστημα και φαίνεται πολλές φορές ανίκανος να κατανοήσει πλήρως τη λογική της σκέψης που του επιβαλλόταν να ακολουθήσει.
Όταν μπορώ να γλιστρώ το πρόσωπό μου
μέσα στο σωστό σημείο
και δυσκολεύομαι να αναπνεύσω
καθώς εκείνη κατεβάζει τα αχόρταγά της δάχτυλα
εκεί που ανοίγει,
για να με βοηθήσει να χρησιμοποιήσω όλο μου το στόμα
ώστε να χορτάσω την πείνα της,
την πιο ιδιωτική της πείνα-
γιατί να θέλω να φτάσω στην ενόραση;
Δε μηδένιζε καταστάσεις, απλά τις παραλλήλιζε με αστείο τρόπο. Σεβόταν το παραμικρό και προσπαθούσε να συνυπάρξει. Ύστερα από πέντε χρόνια και αφού είχε αντιληφθεί ότι δε μπορούσε να συνεχίσει άφησε το όρος και τη ιδιότητά του γράφοντας:
Κατέβηκα από τα βουνά μετά από χρόνια μελέτης και αυστηρού διαλογισμού
Άφησα τα ράσα μου να κρέμονται στην κρεμάστρα του παλιού κελιού όπου είχα τόσο πολύ καθίσει και τόσο λίγο κοιμηθεί.
Τελικά κατάλαβα πως δεν έχω το χάρισμα για τα Πνευματικά Πράγματα.
Το 2001 και σε συνεργασία με την Sharon Robinson κυκλοφόρησε το "Ten New Songs", με την ίδια βαρύτονη ερωτική φωνή (στα δύο τελευταία CD του, η φωνητική παρουσία των γυναικών είναι ιδιαίτερα έντονη, καθώς η δική του φωνή είναι πλέον αρκετά εξασθενημένη) και περιέγραψε στο "A Thousand Kisses Deep" πως ένας άνθρωπος που δεν περιμένει να νικήσει και καταλαβαίνει πως δε ζει στον παράδεισο, βλέπει τα πράγματα πολύ πιο απλά. Ως λάτρης της ελληνικής ποίησης και του Κ.Π. Καβάφη, διασκευάζει στον ίδιο δίσκο το εκπληκτικό "Απολείπειν Ο Θεός Αντώνιον" ως "Alexandra Leaving", σε ένα γλυκό ντουέτο με τη Robinson. Το τελευταίο μέχρι σήμερα δισκογραφικό του δείγμα ήταν το "Dear Heather", με αρκετό πειραματισμό και νέα πρόσωπα.
Τα τραγούδια του έχουν διασκευαστεί πάνω από 1500 (!) φορές από καλλιτέχνες όπως οι Johnnie Cash, Joan Baez, Nick Cave, Joe Cocker, Tori Amos, R.E.M., Peter Gabriel και πολλούς ακόμα. Μάλιστα ο Νίκος Αλιάγας διασκεύασε το "Dance Me To The End Of Love" μαζί με το γιο του Leonard, Adam, για το προσωπικό άλμπουμ του πρώτου. Το αξιοσημείωτο είναι πως το κομμάτι περιέχει κατά το ήμισυ ελληνικό στίχο, στον οποίο συμμετέχει και ο Adam που έχει περάσει πολλά καλοκαίρια εδώ. Το 2005 κορυφαίοι μουσικοί συγκεντρώθηκαν στο Opera House του Σύδνεϋ για να αποτίσουν φόρο τιμής στο μεγάλο αυτόν άνθρωπο. Η συναυλία βιντεοσκοπήθηκε και υπάρχει σε dvd με τίτλο "I'm Your Man", συμπεριλαμβάνοντας συνεντεύξεις από τους συντελεστές και τον ίδιο σχετικά με τη ζωή του.
Τα καλά τραγούδια δεν φεύγουν ποτέ από τη μόδα. Η σημερινή του σύντροφος, η Αντζάνι Τόμας, πρόσφατα κυκλοφόρησε ένα άλμπουμ (Blue Alert) που το έγραψε μαζί με τον Κοέν. Γεννημένη στη Χαβάη, η Τόμας είναι η τελευταία από τις πολλές ερωμένες, μούσες και καλλιτεχνικές συνεργάτιδες του τραγουδοποιού. Οι γυναίκες παίζουν πάντα κεντρικό ρόλο τόσο στη ζωή του όσο και στη δημιουργική του διαδρομή.
Οικονομική απώλεια καλλιτεχνικό κέρδος
Η ίδια χρονιά όμως του επιφύλασσε και μία αδιανόητα δυσάρεστη έκπληξη και «αναγκάστηκε» να δραστηριοποιηθεί και πάλι καλλιτεχνικά, αφού αντιλήφθηκε πως η τότε διαχειρίστρια των οικονομικών του, Κέλεϊ Λιντς, μάνατζέρ του επί 17 χρόνια και ερωμένη του για ένα φεγγάρι, είχε σφετεριστεί πάνω από 5 εκατ. δολάρια από τον τραπεζικό του λογαριασμό, αφήνοντας μόνο 150.000 δολάρια για το συνταξιοδοτικό του κεφάλαιο και ο ίδιος βρέθηκε να τρέχει στα δικαστήρια για να σώσει ό,τι έχει απομείνει. Παρ’ όλο που το δικαστήριο τον δικαίωσε, η Λιντς δεν έχει έως τώρα δείξει διάθεση να επιστρέψει τα κλεμμένα.
Η υφαρπαγή των χρημάτων πρέπει να έγινε στο διάστημα που ο Κοέν είχε αποσυρθεί σ’ ένα βουδιστικό μοναστήρι στην Καλιφόρνια, τη δεκαετία του ’90, ωστόσο ανακάλυψε τι είχε συμβεί αρκετά χρόνια μετά την επιστροφή του από τη μοναστική αυτοεξορία.
Η οικονομική απώλεια του γίνεται κέρδος για τους θαυμαστές του, καθώς η συνήθως αραιή παραγωγή του επιταχύνεται σε όλα τα πεδία. Το πρώτο ποιητικό βιβλίο του «Let Us Compare Mythologies», επανεκδίδεται και τον επόμενο μήνα είναι έτοιμο το ντοκιμαντέρ του «I’m Your Man». Ένα χρόνο αργότερα κυκλοφόρησε μια αυτοβιογραφική συλλογή ποιημάτων και σχεδίων, το «Book of Longing» (το οποίο έγινε best-seller στον Καναδά και μπορεί κανείς να το βρει πλέον και στα ελληνικά, πάνω από 250 σελίδες κοσμούνται με παλιά και νέα ποιήματα, σκέψεις και ζωγραφιές του Cohen) και με την ευκαιρία αυτή ο Κοέν έδωσε ένα μικρό κοντσέρτο σε βιβλιοπωλείο του Τορόντο, όπου μαζεύτηκαν 3.000 άτομα, στην πρώτη του δημόσια εμφάνιση έπειτα από περίπου δέκα χρόνια.
Έχοντας γοητεύσει απλούς θνητούς και γαλαζοαίματους, βγήκε και πάλι στο καλλιτεχνικό προσκήνιο στα 71 του χρόνια
Φτάνοντας στο σήμερα, ο Leonard έχει μπει στο "Rock and Roll Hall of Fame". Περιόδευσε σε Καναδά και Ευρώπη μετά από 15 ολόκληρα χρόνια απουσίας, βυθίζοντας τους απανταχού φίλους του σε ωκεανούς ευτυχίας. Η αποκάλυψη ότι μπορεί να λογαριάζει τον πρίγκιπα Κάρολο ανάμεσα στους πιο ένθερμους θαυμαστές του ήρθε κάπως σαν έκπληξη, όμως, είδαμε σε τηλεοπτική συνέντευξη μαζί με τους γιους του, να χαρακτηρίζει τον Κοέν «υπέροχο... Οι ενορχηστρώσεις του είναι εκπληκτικές, και οι στίχοι, και όλα. Είναι ένας εξαιρετικός άνθρωπος κι έχει αυτή τη φοβερά νωχελική, βαθιά φωνή...».
Εμφανίστηκε και στη χώρα που τόσο αγάπησε και τόσα εμπνεύστηκε, φροντίζοντας να μας παρασύρει στη ζεστασιά και τη μαγεία του. Φροντίζοντας να γίνει ο άνθρωπός μας...
Το 2010 τιμήθηκε με Τιμητικό Γκράμι για το σύνολο της προσφοράς του.
Εργογραφία
Δίσκοι
Songs of Leonard Cohen (1967)
Songs from a Room (1969)
Songs of Love and Hate (1971)
Live Songs (1973)
New Skin for the Old Ceremony (1974)
Death of a Ladies' Man (1977)
Recent Songs (1979)
Various Positions (1984)
I'm Your Man (1988)
The Future (1992)
Cohen Live: Leonard Cohen in Concert (1994)
Field Commander Cohen: Tour of 1979 (2001)
Ten New Songs (2001)
Dear Heather (2004)
Συλλογές
The Best of Leonard Cohen (1975)
More Best of Leonard Cohen (1997)
The Essential Leonard Cohen (2002), διπλό
Βιβλία
Let Us Compare Mythologies (ποίηση) 1956
The Spice-Box of Earth (ποίηση) 1961
The Favourite Game (μυθιστόρημα) 1963
Flowers for Hitler (ποίηση) 1964
Beautiful Losers (μυθιστόρημα) 1966
Parasites of Heaven (ποίηση) 1966
Selected Poems 1956–1968 (ποίηση) 1968
The Energy of Slaves (ποίηση) 1972
Death of a Lady's Man (ποιήματα, πεζά) 1978
Book of Mercy (πεζά ποιήματα/ψαλμοί) 1984
Stranger Music (ποιήματα,τραγούδια) 1993
Ελληνικά: Το αγαπημένο παιχνίδι (2005)
Πηγές:Λάμπης Παρταλάς (2008) http://www.rocking.gr/ http://el.wikipedia.org/wiki/
The Observer (2006)
ρatchwork: ΕΛΛΗ ΒΑΣΙΛΑΚΗ
