Η λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Διδύμων την εικοσαετία
1859-1879
Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου
Εισαγωγικά
Όπως είναι γνωστό με το Β.Δ. της 24ης -12-1841 έγινε συγχώνευση των Δήμων Ερμιόνης και Διδύμου σε έναν Δήμο με την ονομασία «Δήμος Ερμιόνης». Έτσι το Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Διδύμου, για μια 15/ετία, ήταν το 2ο Δημοτικό Σχολείο του Δήμου Ερμιόνης. Με νέο Β.Δ. στις 20 Αυγούστου 1866 «Περί διαιρέσεως του Δήμου Ερμιόνης…», που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 60/29-8-1866, ο ενιαίος Δήμος διασπάστηκε εκ νέου σε δυο Δήμους ήτοι Ερμιόνης και Διδύμων.
Στοιχεία της λειτουργίας του Σχολείου
Το σχολικό έτος 1859-1860, σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο (1860) της 1ης τριμηνίας, το Σχολείο Διδύμων είχε τον Ιανουάριο πενήντα πέντε (55) μαθητές, τον Φεβρουάριο πενήντα πέντε (55) και τον Μάρτιο πενήντα πέντε (55). Λειτούργησε σε κλάσεις, ενώ υπήρχε και συνδιδακτικό τμήμα, όπου φοιτούσαν δέκα (10) μαθητές. Οι μαθητές του σχολείου «φιλοτιμούνται εις την μάθησιν» είναι «εύτακτοι και ευπηθείς» και διδάσκονται Γραφή, Ανάγνωση, Αριθμητική και Χριστιανική διδασκαλία.
Δημοδιδάσκαλος του Σχολείου ήταν ο Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος, Γ΄ τάξεως, απόφοιτος του Β΄ Διδασκαλείου Αθηνών και ο μισθός του ανερχόταν στις εξήντα (60) δραχμές μηνιαίως. Το διδακτήριο, ενώ βρισκόταν σε καλή γενικά κατάσταση, παρουσίαζε και πολλές ελλείψεις. Σύμφωνα με την έκθεση της επιθεωρητικής επιτροπής, που την υπογράφει ο πάρεδρος Α. Αντωνόπουλος και τα μέλη της παπα-Δημήτριος Μπάρδης και Αναγνώστης Αντ. Αντωνόπουλος, δεν υπάρχει το γραφείο της έδρας του διδασκάλου, λείπουν οι σανιδοπίνακες και τα παράθυρα χρειάζονται επισκευή. Ο αριθμός των μαθητών κάθε χρόνο αυξάνεται, ενώ ο διδάσκαλος εκτελεί με ευσυνειδησία τα καθήκοντά του. Για τους ανωτέρω λόγους η επιθεωρητική επιτροπή παρακαλεί τον Δήμαρχο Ερμιόνης Ιωάννη Γ. Οικονόμου, να φροντίσει για την ευπρέπεια του περιβάλλοντα χώρου του Σχολείου.
Το επόμενο σχολικό έτος 1860-1861, το Σχολείο είχε κατά τι λιγότερους μαθητές. Έτσι, σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο της 2ης τριμηνίας (1861), τον Απρίλιο ενεγράφησαν πενήντα (50) μαθητές, τον Μάιο πενήντα (50) και τον Ιούνιο σαράντα (40). Δημοδιδάσκαλος του Σχολείου παρέμεινε ο ίδιος, με μηνιαίο μισθό ογδόντα (80) δραχμές, ενώ τα υπόλοιπα στοιχεία της λειτουργίας του Σχολείου παρέμειναν αμετάβλητα. Το τριμηνιαίο δελτίο έχει ημερομηνία 1 Ιουλίου 1861.
Κατά το σχολικό έτος 1861-1862 το Σχολείο λειτούργησε κανονικά σύμφωνα με την έκθεση της επιθεωρητικής επιτροπής, οι ελλείψεις, ωστόσο, παραμένουν. Οι εγγραφέντες μαθητές για την 3η τριμηνία (1862), σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο, είναι για τον Ιούλιο σαράντα (40), τον Αύγουστο σαράντα (40) και τον Σεπτέμβριο σαράντα (40). Δημοδιδάσκαλος και πάλι ο Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος.
Το σχολικό έτος 1864-1865 ο αριθμός των μαθητών αυξήθηκε κατά δέκα (10) και ανέρχονταν κατά τη 2ητριμηνία (1865) σε πενήντα πέντε (55) τον Απρίλιο, πενήντα πέντε (55) τον Μάιο και πενήντα οκτώ (58) τον Ιούνιο.
Η σχολική χρονιά 1865-1866 είναι η τελευταία που το Σχολείο υπαγόταν στον Δήμο Ερμιόνης και είχε τότε σαράντα πέντε (45) μαθητές (τριάντα πέντε -35- αγόρια και δέκα -10- κορίτσια). Δημοδιδάσκαλος ήταν ο Δημήτριος Παπασωτηρίου, Γ’ τάξεως, απόφοιτος του Β΄ Διδασκαλείου Αθηνών. Για το σχολικό έτος 1868-1869 στον τριμηνιαίο έλεγχο της 2ης τριμηνίας (Απρίλιος - Ιούνιος) με ημερομηνία υποβολής την 17η Ιουλίου 1869, δεν αναγράφεται ο αριθμός των μαθητών, ενώ δημοδιδάσκαλος παραμένει ο Δημήτριος Παπασωτηρίου.
Στην 4η τριμηνία (1870) του σχολικού έτους 1870-1871 ενεγράφησαν τον Οκτώβριο οκτώ (8) μαθητές, τον Νοέμβριο δέκα (10) και τον Δεκέμβριο δέκα τρεις (13) σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο. Δημοδιδάσκαλος είναι ο Δημήτριος Παπασωτηρίου και ο μηνιαίος μισθός του εξήντα (60) δραχμές. Το διδακτήριο και το υλικό του Σχολείου βρίσκονται σε μέτρια κατάσταση. Φανερά μειωμένος είναι ο αριθμός των εγγραφών με την έναρξη της νέας σχολικής χρονιάς (Δ΄ τριμηνία), για άγνωστους λόγους.
Ως σημαντικό γεγονός για το σχολικό έτος 1875-1876 καταγράφεται η συνεδρίαση της 16ης Φεβρουαρίου 1876 του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Διδύμων για την ίδρυση Δημοτικού Σχολείου Θηλέων, έναν μήνα μετά το σχετικό έγγραφο της 16ης Ιανουαρίου 1876 του Υπουργού Γεωργίου Ιωαν. Μίληση. Ωστόσο πληροφορίες για τη λειτουργία του Σχολείου τα επόμενα πέντε χρόνια δεν εντοπίσαμε.
Το σχολικό έτος 1876-1877 ενεγράφησαν στο Σχολείο εξήντα επτά (67) μαθητές, φοίτησαν εξήντα (60), εξετάσθηκαν πενήντα δύο (52), απολύθηκαν δύο (2) και αρίστευσαν δέκα τρεις (13), σύμφωνα με τον «Γενικό Έλεγχο» του Σχολείου που κλείνει με ημερομηνία 21 Αυγούστου 1877 και τον υπογράφει ο δημοδιδάσκαλος Δημήτριος Παπασωτηρίου. Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν ο ιερέας Ιωάννης Παπαδημητρίου και ο Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος.
Το μεθεπόμενο σχολικό έτος 1878-1879 φοίτησαν πενήντα οκτώ (58) μαθητές, εξετάσθηκαν πενήντα (50), απολύθηκαν δύο (2) και αρίστευσαν οκτώ (8), σύμφωνα με τον «Γενικό Έλεγχο» του Σχολείου που κλείνει με ημερομηνία 29 Ιουλίου 1879 και υπογράφεται από τον δημοδιδάσκαλο Δημήτριο Παπασωτηρίου. Στην εξεταστική επιτροπή συμμετείχε ο ιερέας Αντώνης Ιωάν. Αντωνόπουλος.
Γενικές παρατηρήσεις
Ø Ο αριθμός των μαθητών που φοιτούσαν στο Σχολείο ήταν κατώτερος του στόχου του 10% που είχε θέσει το Υπουργείο επί του συνολικού πληθυσμού. Τότε ο πληθυσμός του Διδύμου αριθμούσε τους εννιακοσίους (900) κατοίκους.
Ø Τα κορίτσια που φοιτούσαν στο Σχολείο ήταν περίπου το ¼ των αγοριών, όπως άλλωστε συνέβαινε σχεδόν σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Ø Το Σχολείο στεγαζόταν στο «παραχωρηθέν εθνικόν οσπίτιον κείμενον εν τω χωρίω» από τον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια.
Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος
Ο Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος με καταγωγή από τη Χαλκίδα διορίστηκε το 1837 στο Δίδυμο, όπου και παντρεύτηκε. Η κόρη του, Σταματίνα, παντρεύτηκε κάποιον Δραπανιώτη. Ο γιος τους, Δημήτριος, υιοθετήθηκε από τον παππού του -από μητέρα- και έφερε το επίθετό του (Πιπινόπουλος). Σπούδασε Νομικά και δικηγορούσε στη Λάρισα. Η κόρη του, Μαρίκα, παντρεύτηκε τον Γεώργιο Σωτηρίου, καθηγητή Θεολογίας και Ακαδημαϊκό, από τις Σπέτσες.
Δημήτριος Παπασωτηρίου
Ο Δημήτριος Παπασωτηρίου καταγόμενος από την Τροιζήνα, διορίστηκε στα Δίδυμα, παντρεύτηκε την κόρη του Γεωργίου Αντωνόπουλου και παρέμεινε στα Δίδυμα, όπου δίδαξε για πολλά χρόνια. Ο τιμώμενος δημοδιδάσκαλος είναι προπάππος του Διδυμιώτη διδασκάλου Δημητρίου Σερέτη.
ΣΗΜ.
1. Περισσότερα στοιχεία για τη λειτουργία του Σχολείου για το έτος 1865-1866 δημοσιεύονται στο υπό έκδοση βιβλίο μας «Τα Δημοτικά Σχολεία του Δήμου Ερμιόνης, 1863-1899».
2. Τις πληροφορίες για τους δύο δημοδιδασκάλους έδωσε ο πολυμαθέστατος, αγαπητός φίλος και εκλεκτός Νομικός-Δικηγόρος Κύριος Δημήτριος Αντωνόπουλος. Φαίνεται πως την 20/ετία αυτή (1859-1879) δύο μόνο δημοδιδάσκαλοι δίδαξαν στο Σχολείο: Ο Κωνσταντίνος Πιπινόπουλος (1859-1864) και ο Δημήτριος Παπασωτηρίου (1865-1879).
