ΕΡΜΙΟΝΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΤΣΟΥΚΛΙΑ (Β΄)
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
Σε
προηγούμενο σημείωμά μας αναφέραμε, πως συχνά τα παρατσούκλια έχουν και
πρακτική αξία. Βοηθούν π.χ. στην αναγνωρισιμότητα ατόμων και οικογενειών με το
ίδιο επίθετο.
Ερχόμενος,
πιθανώς στα μέσα του 18ου αιώνα, ο προπάππος μου στην Ερμιόνη από
τις Σπέτσες, κανείς δε γνώριζε το επίθετό του, που ήταν Λαζάρου. Όλοι τον
αποκαλούσαν ο Σπετσιώτης, με βάση τον
τόπο καταγωγής του. Μέσα σε λίγα χρόνια το παράνομα που του δόθηκε αρχικά, έγινε
το επίσημο επίθετό του.
Ο
Σωτήρης (έτσι πιθανότατα ήταν το βαφτιστικό του) Λαζάρου, που μετονομάστηκε Σωτήρης
Σπετσιώτης, απέκτησε επτά γιους, από τους οποίους προέκυψαν επτά σόγια Σπετσιωταίων! Για να τα
ξεχωρίζουν οι ντόπιοι επινόησαν επτά διαφορετικά παρατσούκλια άγνωστης
αιτιολογίας. Ίσως έλαβαν υπ’ όψη τους τις ιδιαιτερότητες ή τις «αφορμές» που έδινε
κάθε παιδί. Κάποια απ’ αυτά δεν είναι δυνατόν να ερμηνευθούν. Με τα χρόνια τα
ονόματα των παιδιών ξεχάστηκαν, όχι όμως και τα παρατσούκλια, που παρέμειναν
μέχρι τις μέρες μας. Έτσι έχουμε: Ντελένιας, Ρόλος, Σκουλιούφας, Κολβαρέλας,
Κουλαμψέτας, Μητρώκας και Πιστρίκης. Το τελευταίο είναι το παρατσούκλι του
σογιού μας, που δεν κατάφερα να βρω τι σημαίνει!
Ο
αείμνηστος Αργύρης Σπετσιώτης,1 που του άρεσε να ασχολείται μ’ αυτά, μου έλεγε χαμογελώντας:
«Εγώ που είμαι δυο φορές Σπετσιώτης από πατέρα (σόι Πιστρίκη) και μάνα (σόι
Ντελένια), έχω ένα σύνθετο παρατσούκλι Πιστρικοντελένιας!». Τα ίδια συμβαίνουν
μέχρι σήμερα. Για να ξεχωρίζουν τις οικογένειες με το ίδιο επίθετο, χρησιμοποιούν
τα παρατσούκλια.
Όπως
υπάρχουν παρατσούκλια για πρόσωπα και οικογένειες, έτσι υπάρχουν παρατσούκλια
για τις ένοπλες δυνάμεις, τις ποδοσφαιρικές ομάδες και τους οπαδούς τους, τους
κατοίκους των πόλεων αλλά και χωριών κ.λπ. Θα αναφέρουμε, ενδεικτικά, ορισμένα
τέτοια παραδείγματα, χωρίς να τα αναλύσουμε, καθώς τα περισσότερα είναι από
μόνα τους …διαφωτιστικά.
§
Ένοπλες
Δυνάμεις
Πεζικό
– Βρωμοποδαράδες
Ναυτικό
– Μοδίστρες
§
Ελληνικές
ομάδες και οπαδοί
Ολυμπιακός
– Γαύροι
Παναθηναϊκός
– Βαζέλες
Απόλλωνας
- Ελαφρά Ταξιαρχία
Φωστήρας
– Φονέας των γιγάντων
Μέχρι
και η Εθνική ομάδα της χώρας μας πήρε ένα διεθνές παρατσούκλι: Την ονόμασαν «Πειρατικό».
§
Πόλεις
– κάτοικοι
Αθήνα
– Γκάγκαροι
Πειραιάς
– Μαουνιέρηδες
Σαλαμίνα
– Μπακαούκες
Σπέτσες
– Λώλοι
Άργος
– Πρασάδες
Ναύπλιο
– Κωλοπλένηδες2
Δίδυμα
– Μπατάκες
Κρανίδι
– Γενοβέζοι
Ερμιόνη
– Ψαρόμυαλοι ή Γκαβέδες3 (γκαβές
= ο Ερμιονίτης)
Γιατί
όμως ονομάζουν τους Κρανιδιώτες «γενοβέζους» και τους Ερμιονίτες «ψαρόμυαλους»;
Ανθρώπους, δηλαδή, απονήρευτους, που δεν ενεργούν με υστερόβουλες σκέψεις, ίσως
και μη διορατικούς;
Θα
διηγηθώ μια ιστορία, όπως την έχω ακούσει από τον μακαρίτη Κούλη Καλαμούτο.
Έναν άνθρωπο που πολλά γράμματα δεν ήξερε, ήταν όμως αυθεντικός, έξυπνος,
θυμόσοφος και με μεγάλη καρδιά.4
«Μια φορά λοιπόν -έλεγε ο Κούλης- συναντήθηκαν δυο σκύλοι. Ο ένας ήταν από
την Ερμιόνη και ο άλλος από το Κρανίδι. Ο ερμιονίτης σκύλος κρατούσε ένα
κόκκαλο στο στόμα του ροκανίζοντάς το σιγά - σιγά. Βλέποντάς τον ο κρανιδιώτης
σκύλος, που ήταν πολύ πεινασμένος, σκεφτόταν τι θα μπορούσε να κάνει, για να
του το αρπάξει. Έτσι μετά από λίγο απευθυνόμενος στον ερμιονίτη σκύλο του λέει:
- Κα κούγε βρε μικ; (από πού είσαι ρε φίλε;)
Ο ερμιονίτης σκύλος απονήρευτα και χωρίς να σκεφτεί,
απαντά:
-
Κα
Καστρί (από την Ερμιόνη).
Δεν είχε προλάβει να τελειώσει τη φράση του και το
κόκκαλο έπεσε καταγής. Τότε ο κρανιδιώτης σκύλος μ’ έναν πήδο το αρπάζει και
φεύγει τρέχοντας, αφήνοντας τον ερμιονίτη σκύλο «στα κρύα του λουτρού».
Πέρασαν αρκετές μέρες και οι δυο σκύλοι
ξανασυναντήθηκαν. Ο κρανιδιώτης σκύλος κρατούσε, τώρα, στα δόντια του ένα
κομμάτι κρέας. Α! σκέφτηκε ο ερμιονίτης σκύλος. Ευκαιρία να πάρω την εκδίκησή
μου και να του το αρπάξω.
- Κα κούγε ρε, του λέει επαναλαμβάνοντας την ίδια
ερώτηση που του είχε κάνει πριν από καιρό ο κρανιδιώτης σκύλος. Εκείνος, όμως, χωρίς
ν’ ανοίξει διόλου το στόμα και σφίγγοντας το κρέας με τα δόντια του, απαντά
προφέροντας μόνο τα σύμφωνα:
-
Γ(ε)ν(ο)β(ε)ζ!
Να
γιατί, σύμφωνα με τη θεωρία του στωικού και λαϊκού φιλόσοφου Κούλη, λένε τους
Ερμιονίτες ψαρόμυαλους και τους Κρανιδιώτες γενοβέζους!
Τέλος
να σημειώσω πως ο Νικητηράς στις μάχες που έδινε εναντίον των Τούρκων τους
φώναζε Περσιάνους, Βρωμοπερσιάνους και Παλιοπερσιάνους. Οι Έλληνες πίστευαν ότι
αυτοί που τους κρατούσαν σκλάβους τόσα χρόνια, είχαν έρθει από τα βάθη της
Ασίας και κυρίως από την Περσία. Γι’ αυτό και είχαν υιοθετήσει το παρατσούκλι, που
είχε εφεύρει «ο Τουρκοφάγος» Νικηταράς.
Συνεχίζεται…
ΣΧΕΤ.
ΚΕΙΜΕΝΟ
1.
ΕΡΜΙΟΝΙΤΙΚΑ ΠΑΡΑΤΣΟΥΚΛΙΑ, 1-6-2014
ΣΗΜ.
1. Ο
Α.Σ. ήταν άνθρωπος πολυμαθής, ευφυής, χαρισματικός, αγαπητός στις παρέες με
ποικίλα ενδιαφέροντα και δραστηριότητες. Ήταν η κινητή βιβλιοθήκη, όπως έλεγαν
τότε, των Επιστημών, των Τεχνών και της Κουλτούρας της Σοβιετικής Ένωσης και
όχι μόνο.
2. Τις
δυο επαρχίες (Άργους – Ναυπλίας) οι κάτοικοι της Ερμιονίδας μέχρι σήμερα τις
λένε βοϊδοκοιλιά ή γούβα.
3. Γκαβός-ή-ό.
α)αυτός που δεν βλέπει καλά/σωστά, ο αλλήθωρος ή έχει μειωμένη όραση, τυφλός,
αμβλύωπας, στραβός κ.λπ. β)αυτός που δεν έχει επαρκή οπτική αντίληψη. βλέπει,
αλλά δεν αντιλαμβάνεται σωστά τα όσα βλέπει. γ)ο μη διορατικός, κοντόφθαλμος.
έκφ: Καλά γκαβομάρα έχεις ή είσαι γκαβούλιακας;
4. Ο
Κούλης, ο Κουλάκος αγαπητός σε όλους όσους τον γνώριζαν, έτρεφε παθολογική
αγάπη για τη μητέρα του και ζούσε μαζί της. Εκείνο όμως που τον έκανε ξεχωριστό και με είχε
εντυπωσιάσει ήταν η οπτική που έβλεπε τη ζωή και την παράλογη καθημερινότητα.
Έλεγε πάντα πως οι περισσότεροι άνθρωποι προσποιούνται, γιατί δεν αντέχουν την
πραγματικότητα και δεν έχουν τη δύναμη να ζουν ελεύθεροι. Ο σαρκασμός, το
χιούμορ και τα αστεία του με πολύ πετυχημένες ατάκες ήταν τα όπλα που διέθετε,
για να διαχειρίζεται τέτοιες καταστάσεις και το κυριότερο, χωρίς να προσβάλει
ποτέ κανένα!