Σάββατο 12 Οκτωβρίου 2013

Οι απόψεις γέννησης του Καραγκιόζη δεν είναι απόλυτα εξακριβωμένες


Του Γιάννη Λακούτση

Θέατρο Σκιών (1)



 Φιγούρες από το μυστηριακό θέατρο σκιών της Ιάβας
« Είχαν ανάψει τα φώτα. Ομπρός η πάνα, ήταν φωτεινή.

Η παράγκα του Καραγκιόζη ζερβά, και δεξιά ήταν το Σαράι…

Ψυχή μου, τι χάρμα! Όλο χρωματιστά τζάμια στρόγγυλα και φρουριακούς-γύρω-εξώστες. Στον αψηλά χρυσόν, τρούλο του, εκείνο το μισοφέγγαρο του Ισλάμ, δάγκωνε (λες σα για να το χάψει) εν’ αστέρι. Όλα ήταν ήσυχα, σιωπηλά, μαγεμένα…


Τούρκος Καραγκιόζης
 Τη συνέχεια την ξέραμε:Πρώτος θα’βγαινε ο Καραγκιόζης… κάτι μεταξύ σκύλαρου η γαϊδάρου στα πισινά του ορθωμένου ( ένας να πούμε ονοκέφαλος των παραδοξολογιών των Αιγυπτίων)θα σαλτάριζε στην πάνα του, τσακίζοντας σαν ξύλινο μέτρο τη χερούκλα… Τη μύτη του κοιτώντας τα παιδιά, θα’μπηχναν κάτι γέλια σαν καρβέλια!... (περικαλώ περικαλώ) Κι αυτός θα μίλαε…θα γκάριζε σαν να’ταν ίδιος άνθρωπος, ότι είχε λυσσάξει από την πείνα
Αουουουουου!- θα σας φάω.

( Γιάννη Σκαρίμπα- Αντικαραγκιόζης).

Οι απόψεις για την προέλευση του θεάτρου σκιών είναι πολλές και όχι απόλυτα εξακριβωμένες.


Σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο Ιρανός καλλιτέχνης και θεατρικός μελετητής,Μετζίτ Ρεζβανί, σε μια μελέτη με θέμα « Το θέατρο και ο χορός στο Ιράν», υποστηρίζει πως: « δεν μπορούμε να ξέρουμε πότε γεννήθηκε το θέατρο αυτό.
Μάλλον ήταν θέατρο των νομάδων του Ιράν, που ζούσαν σε σκηνές .

Χωρίς δυσκολία μπορούσαν να οργανώσουν μέσα στις πάνινες κατοικίες τους το πρωτόγονο αυτό θέαμα. Έφτανε να κόψουν μερικές φιγούρες χωρίς λεπτομέρειες από δέρμα η άλλη συμπαγή ύλη και να ανάψουν φωτιά στη σκηνή. Ο ι επιφάνειες τότε μεταβάλλονταν σε οθόνη, έτοιμη για την παράσταση σκιών…»
Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, συνεχίζει  ο Ρεζβανί, το θέατρο σκιών, παρουσιάζεται στην Τουρκία στα χρόνια της δυναστείας του σουλτάνου Οχράν ( 1326-1359), μα στο Ιράν ήταν γνωστό πολύ πριν. Υπάρχει ένα ποίημα ανάμεσα σε άλλα, του ποιητή Ομάρ Καγιάμ, που πέθανε το 1123, και μιλάει για Φανιούς-Κιαλ ( Μαγικό Φανάρι).



 Επιτύμβια πλάκα του Καραγκιόζη. (Μουσείο Προύσας)
Αυτός ο κόσμος όπου μέσα κινιόμαστε

έχει για πρότυπο φανταστικό φανάρι.

Ο ήλιος είν’ η λάμπα του κι ο κόσμος το φανάρι

που μέσα, σαν φιγούρες του κινιόμαστε.


Σε ένα άρθρο του  ο Π. ΡΙΖΑΛ, με τίτλο Ο Καραγκιόζης, που
μεταφράστηκε από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και δημοσιεύτηκε στην εφημ. Παναθήναια

 τον Νοέμβριο του 1907, γράφει μεταξύ άλλων: « Η πρώτη ιδέα του Καραγκιόζη οφείλεται όχι εις τους Πουπάτσι, τους παλαιότερους γελωτοποιούς της Ιταλίας, αλλά μάλλον εις τους Άραβας, τον Χαγιάλ, τον άραβα γελωτοποιό, και τον σεταρέ (μπερτέ), τα οποία εκθειάζουν οι Άραβες συγγραφείς του ΙΓ αιώνος…».

Η Τουρκική εκδοχή  της καταγωγής του Καραγκιόζη είναι όπως αναφέρεται στο βιβλίο του Metin And και έχει μεταφραστεί από την  Γαλλική, από τον Δ.Σταθακόπουλο: « …στους κατοίκους της βορείου Αφρικής υπάρχει ένας θρύλος που μπορεί να εξηγήσει την καταγωγή του Καραγκιόζη και τον εξαιρετικά πολιτικό χαρακτήρα αυτού του θεάτρου. Στην Κωνσταντινούπολη υπήρχε ένας άνθρωπος πολύ τίμιος και ιδιαίτερα ευσυνείδητος που υπέφερε βλέποντας να βασιλεύει η διαφθορά και η χαλαρότητα ανάμεσα στους υπουργούς του σουλτάνου και τους Βεζίρηδες.

Προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή του Σουλτάνου και να προειδοποιήσει γι αυτήν την ελεεινή κατάσταση αυτός ο άνθρωπος δημιούργησε ένα θέαμα στο οποίο ο καλλιτέχνης βάζοντας στην σκηνή πολιτικές μορφές, περιέγραφε το κράτος διαφθοράς και κατάχρησης. Ο Σουλτάνος εξ αιτίας αυτού έγινε γνώστης

του τι συνέβαινε γύρω του και τιμώρησε όλους τους Βεζίρηδες». Η παραπάνω εξήγηση της δημιουργίας του Καραγκιόζη, θυμίζει έντονα την περίπτωση του κακάσχημου βυζαντινού μίμου και νάνου, Δένδερι, που έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Θεόφιλου και ο οποίος θέλησε με μια μιμητική παράσταση στον Ιππόδρομο να γνωστοποιήσει στον αυτοκράτορα, τις καταχρήσεις του αρχιθαλαμηπόλου του.

Ένας άλλος θρύλος, για την προέλευση του θεάτρου σκιών  αναφέρεται σε κάποιον Υδραίο  Μαυρομάτη, ο οποίος ήρθε στην Τουρκία από την Κίνα με το δικό του  θέατρο. Εγκαταστάθηκε στην Πόλη και προσάρμοσε το Κινεζικό θέατρο στα ήθη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Δυο ξένοι ερευνητές, ο Pischel και  o Jacob, ερίζουν για την γενέτειρα του θεάτρου αυτού. Ο πρώτος πιστεύει ότι είναι η Ινδία, ο δεύτερος ότι είναι η Κίνα. Σε αυτό που συμφωνούν είναι το ότι το θέατρο αυτό το μετέφεραν στην Τουρκία τσιγγάνοι, αφού όπως αποδείχτηκε, τσιγγάνοι συνέβαλαν και στην διάδοση του θεάτρου μαριονέτων. Ένας άλλος ερευνητής, ο Laufer υποστηρίζει, ότι το θέατρο σκιών απλώνεται στην Ανατολή, στηριζόμενο στο αρχαιοελληνικό κουκλοθέατρο του Ποθηνού, αλλά

και στο στατό αυτόματο του Ήρωνα του Αλεξανδρέα που έπαιζε μόνο του.*  Ενώ

ο λαογράφος Κων. Μπίρης, υποστηρίζει  ότι ο αρχαίος μίμος είναι ο πρόγονος του Καραγκιόζη, πιστεύει ότι προέρχεται από τα Ελευσίνια και τα Καβείρια μυστήρια,

τα οποία λάτρευαν την γονιμότητα,  ενώ

η αντίθεση σκιάς και φωτός που υπήρχε στα μυστήρια, είναι και το βασικό γνώρισμα του θεάτρου σκιών. Αλλά η σκιά συστηματοποιημένη σε θέατρο, συναντάται σε γραπτή πηγή στην Κίνα τον 11ο αιώνα. Οι Κινέζοι που είχαν ανακαλύψει πρώτοι το χαρτί και έκλειναν μ’ αυτό τα παράθυρα τους, σκέφτηκαν να εκμεταλλευθούν την εντύπωση από τις σκιές που σχηματίζονταν τη νύχτα πάνω στη φωτισμένη επιφάνεια.

Το Θέατρο Σκιών στην Κίνα είχε θρησκευτικό χαρακτήρα, που σχετιζόταν με τις σκιές του κάτω κόσμου. Γι αυτό και το πανί έπαιρνε ποιητικές ονομασίες

Όπως « πανί των ονείρων», «πανί των σύννεφων», «πανί της προσδοκίας του θανάτου». Η πολιτική και κοινωνική σάτιρα, ήταν η βάση των πρώτων παραστάσεων του Οθωμανού Καραγκιόζη, τουλάχιστον μέχρι την εποχή του σουλτάνου Αμπντουλχαμίτ, οπότε άρχισε και η λογοκρισία του. Οι ξένοι περιηγητές έγραφαν ότι το θέατρο του Καραγκιόζη χρησιμοποιείτο συχνά, σαν πολιτικό όπλο κριτικάροντας  με πολύ μάλιστα έμπνευση, τις πολιτικές και κοινωνικές καταχρήσεις που μάστιζαν εκείνη την εποχή. Ο Καραγκιόζης έπαιζε τον ρόλο της καθημερινής εφημερίδας, που έφτιαχνε τα άρθρα και τα πρωτοσέλιδα με παντομίμες, πολύ εκφραστικές, αφού σχολίαζε τα πάντα εκτός από τον Σουλτάνο, κάτι που έκαναν και οι παντόμιμοι

της Βυζαντινής εποχής, οι οποίοι συχνά διακωμωδούσαν και τον αυτοκράτορα.

Ο Καραγκιόζης, λοιπόν για τους Ευρωπαίους περιηγητές, ήταν ένα μίγμα από Βοκάκιο, Πετρόνιο, και Αρλεκίνο. Μάλιστα το 1855 ένας άλλος Δυτικός περιηγητής επιβεβαίωνε τα παραπάνω και δήλωνε ότι : «…Η σάτιρα του δεν τσιγκουνεύεται κανέναν, πασάδες, μουσουλμάνους νομοδιδασκάλους, δερβίσηδες, τραπεζίτες, διαπραγματευτές. Οι ίδιοι οι κυβερνήτες δεν είναι υπεράνω της κριτικής του και ο βεζίρης που παρευρισκόταν κάποιες φορές ινκόγκνιτο, στις παραστάσεις

του άκουγε τις σκληρές αλήθειες» Ο Τουρκικός Καραγκιόζης ήταν εξαιρετικά αισχρολόγος και πρόστυχος. Παιζόταν σε καφενέδες, ο μπερντές του παρουσίαζε φόντο ένα χαμάμ, με διάχυτο ερωτισμό και  σεξουαλικού περιεχομένου συζητήσεις.  Γράφει ο Κωνσταντινουπολίτης Νίκος Βασιλειάδης στο βιβλίο του Ο Καραγκιόζης « …ως θέατρα χρησιμεύουσι  κατά τας νύκτας του ραμαζανίου και κατά το βαϊράμιον απλά καφενεία εν Σουλταν Βαγιαζίτ της πόλεως η εν Τυπκαπι. Πλήθος Οθωμανών συντρέχει κατά τας παραστάσεις ταύτας. Επειδή δε αι χανούμισαι δεν δύναται να παρευρεθώσιν εις αυτάς, μετακαλούνται τον Καραγκιόζη οίκοι. Και ούτω εν τοις χαρεμίοις των κεκρυμμέναι, όπισθεν των καφασωτών, απολαύουσι μετ’ οργασμού των ερωτικών περιπλοκών του αθάνατου Καραγκιόζη…»

Ένας Άγγλος περιηγητής και μάρτυρας μιας παράστασης του Καραγκιόζη, έγραφε για το θέμα της χυδαιολογίας: « Ακολουθεί λοιπόν μια σκηνή με κατορθώματα που δεν μπορώ να περιγράψω ούτε στα λατινικά.

Κάποιοι ξένοι σοκαρίστηκαν όταν είδαν γυναίκες και παιδιά σε τόσο χυδαία θεάματα. Σε μια από αυτές τις παραστάσεις, ένιωσα κατάπληκτος βλέποντας έναν γέρο Τούρκο με αξιοπρεπή εμφάνιση και με άνεση, να συνοδεύει τις δυο νεαρές του κόρες. Τον ρώτησα γιατί τις εξέθεσε στο θέαμα τόσο χυδαίων πραγμάτων, και απάντησε . Για να μάθουν. Αργά η γρήγορα, θα τα γνωρίζουν όλα αυτά…»

Στο περιοδικό της Πόλης «Θελξινόη» του 1855  βρίσκουμε ακόμα μια περιγραφή αναλυτικότερη ως προς την ποιότητα του θεάτρου: « … Οπερ εξέπληξε με εισελθόντα εις την παράστασιν ταύτην ήτο η παρουσία παίδων οκταετών και δεκαετών, τα φαιδρά πρόσωπα των και η θυμιδία συνεκρότουν τα θέλγητρα του θεάτρου οι ωραίοι και  μαύροι οφθαλμοί των διαλάμποντες κύκλω δίκην σμαράγδων, έκθαμβοι ητένιζον τον Καραγκιόζην ακολασταίνοντα και θεραπεύοντα τας κτηνώδεις επιθυμίας του. Παν ανδραγάθημα ερωτικόν, παν κίνημα ασελγές, εκίνη εις γέλωτα ραγδαίον τα ωραία εκείνα πρόσωπα, εν αγνοία των διαφθειρόμενα την ψυχήν εν τω επευφημείν τα διδασκόμενα. Η ευσχημοσύνη δεν επιτρέπει να περιγράψω τα άσεμνα ταύτα σατιρικά δράματα,τα υπερτερούντα Αριστοφανείους τινάς σκηνάς, ως προς την ασέλγειαν. Ο αχρείος σάτυρος ενδεδυμένος την αρχαίαν οθωμανικήν ενδυμασίαν, λάγνος περιφέρεται τα χαρέμια, τα καφενεία, τους λουτρούς, τα παζάρια και αναιδής, αμέριμνος όλος κυνισμόν σκεπτικός και γελασίνος διάγει μεταξύ των θυμάτων του. Η ιθυφαλλική παραλογία και η ακολασία της αναιδεστέρας ψυχής αδύνατον πιστεύω να φθάσει μέχρι τοσούτου…»

Μένει να ερευνηθεί το πώς το «πουριτανικό» μουσουλμανικό στοιχείο της αυτοκρατορίας αποδεχόταν και επικροτούσε μια τέτοια θεματολογία, η οποία περισσότερο θύμιζε Αριστοφανική παράσταση, αποδεκτή από ελληνικό κοινό

και όχι ισλαμικό.

Ο Καραγκιόζης είχε διαδοθεί σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ήταν το μόνο είδος θεάτρου που έζησε στην Τουρκία, γιατί το Κοράνι απαγόρευε οποιαδήποτε αναπαράσταση ανθρώπινης μορφής. Τη σκιά την δέχτηκαν οι Μουσουλμάνοι θεολόγοι, επειδή όλα τα πράγματα έχουν τη σκιά τους, που είναι κάτι ξεχωριστό από το σώμα. Είναι γνωστές παραστάσεις θεάτρου σκιών στο σαράι του Σουλτάνου, αλλά και άλλων ανώτατων αξιωματούχων, ειδικά σε εορτασμούς περιτομής των αγοριών τους.

Το κάθε έργο του Οθωμανικού Καραγκιόζη περιελάμβανε τέσσερα μέρη. Όλα τα μέρη της παράστασης, καλύπτονταν μουσικά από λαϊκούς οργανοπαίχτες, που συνήθως  έπαιζαν  κρουστά και ζουρνάδες, όργανα δηλαδή που έπαιζαν οι τσιγγάνοι, γεγονός που ενισχύει την άποψη, ότι οι περισσότεροι καραγκιοζοπαίχτες ήταν τσιγγάνοι. 

Σύμφωνα με τον Τούρκο περιηγητή, Εβλιά ( 17ος αιώνας), ολόκληρο το όνομα του Καραγκιόζη ήταν Σοφιοσλή  Καραγκιοζ  Μπαλή  Τσελεμπή. Το σοφιός δεν σημαίνει τίποτα στην τουρκική γλώσσα. Είναι το ελληνικό  επίθετο σοφός  προσθέτοντας οι Τούρκοι την δική τους κατάληξη –λης. Μπαλή, σημαίνει παλιός τριμμένος και χρησιμοποιείται για ρούχα.  Όταν αποδίδεται σε άνθρωπο , μεταφράζεται, κουρελής.

Επομένως ολόκληρο το όνομα όπως το διατυπώνει ο Εβλιά, είναι  ο Σοφός  Μυρομάτης ο Κουρελής. Τσελεμπής είναι ο πολύξερος, αξιόλογος κύριος, ίσως έχει προστεθεί με ειρωνική σημασία αφού έρχεται σε κωμική αντίθεση με το κουρελής. 

Ο Καραγκιόζης υπηρετούσε ως ταχυδρόμος του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κων. Παλαιολόγου.

Ήταν  εξαιρετικά έξυπνος και αστείος. Ο Χατζηαβάτης, ολόκληρο το όνομα του

ήταν Χαλήλ Αφελή Ογλού Χατζή Αϊβάτ, ήταν Γουρούκος. Καταγόταν δηλαδή

από νομαδική Τουρκομανική φυλή. Ήταν και αυτός ταχυδρόμος, του  Αlaudin,

του πρίγκιπα των Σελτζουκιδών, που έμενε στο Ικόνιο. Όταν συναντιόντουσαν

οι δύο τους, ο ένας χωρατατζής και ο άλλος αφελής και γαλίφης, έκαναν τέτοια αστεία που έγιναν γνωστά σε εκείνα τα μέρη. Αυτά έδωσαν αφορμή στους πρώτους καραγκιοζοπαίχτες, να παρουσιάσουν τα ομοιώματα των δύο ηρώων σε φιγούρες του θεάτρου σκιών, που η  τεχνική του ήταν γνωστή στην Ανατολή.

Ένας άλλος θρύλος, είναι αυτός που αναφέρει στα Απομνημονεύματα του

ο Σωτήρης Σπαθάρης. Σύμφωνα με αυτόν, « ο Χατζηαβάτης, ήταν εργολάβος στην Προύσα και έκτιζε το σαράι του Πασά. Ο Καραγκιόζης δούλευε εκεί σαν αρχιμάστορας μαραγκός και έλεγε χιλιάδες ιστορίες στους εργάτες αποσπώντας τους από την δουλειά τους. Όταν ο Πασάς ανακάλυψε την αργοπορία και ρώτησε τον Χατζηαβάτη τον λόγο, εκείνος του είπε την αλήθεια για τον Καραγκιόζη. Έτσι ο Πασάς τον κάλεσε απειλώντας τον ότι αν συνεχίσει θα τον τιμωρήσει με θάνατο. Φυσικά ο Καραγκιόζης συνέχισε και ο Πασάς διέταξε να τον σκοτώσουν,

  αλλά επειδή  όλοι αγανάκτησαν μαζί του, για να τους ηρεμήσει έκτισε ένα μνημείο στην Προύσα στην μνήμη του Καραγκιόζη. Επειδή ο Πασάς, όμως αισθανόταν ένοχος για την αδικία, προκειμένου οι εργάτες να τον διασκεδάσουν, είπαν στον Χατζηαβάτη, να επαναλάβει τις ιστορίες του Καραγκιόζη. Μια μέρα ο Χατζηαβάτης λοιπόν έκοψε ένα κομμάτι από άσπρο ύφασμα, το φώτισε με λάμπα και έδωσε μια παράσταση Καραγκιόζη. Ο Πασάς ευχαριστήθηκε τόσο πολύ, ώστε παραχώρησε στον Χατζηαβάτη την άδεια να δίνει παραστάσεις».

Ένας ακόμα  θρύλος για την καταγωγή των δυο πρωταγωνιστών είναι ο εξής:

Στα χρόνια του σουλτάνου Οχραν (1326- 1359)  ο Καραγκιόζης και ο Χατζηαβάτης μαζί με άλλους μαστόρους, έχτιζαν τζαμί στην Προύσα, κάτω από τις οδηγίες του Πέρση δερβίση  Μεχμέτ Κουστερί. Επειδή όμως αποσπούσαν τους υπόλοιπους εργάτες, με τα αστεία τους, ο σουλτάνος διέταξε να τους κρεμάσουν, γεγονός που στενοχώρησε τους κτίστες. Έτσι ο Κουστερί για να τους διασκεδάσει ζωντάνεψε σε θέατρο σκιών τους αδικοχαμένους. Ιστορικά λοιπόν δημιουργός του Τούρκικου θεάτρου Σκιών θεωρείται ο σεΐχης  Μεχμετ Κουστερί  και από τότε θεωρείται από τους Τούρκους καραγκιοζοπαίχτες ως ο πρόδρομος της τέχνης και ο προστάτης τους.

Οι ίδιοι δε ονομάζουν τον μπερντέ  του θεάτρου τους, μεϊντάνι του σεΐχη  Κουστερή, δηλαδή πλατεία, πεδίον του Κουστερή.  Ο τάφος του υπάρχει στην Προύσα και αναφέρει χρονολογία θανάτου 1400 και στην ταφόπετρα του, υπάρχει η εξής επιγραφή: « Ο πόλος των εμβριθών, ο συμπαραστάτης των ζηλωτών, (1) ο οποίος στους ουράνιους τόπους αναπαύεται στον Παράδεισο, ο κύριος του θεάτρου των σκιών, ο Μεχμέτ Κουστερή. 803». (2)

Και ακολουθεί το εξής εγκώμιο σε στίχους:

« Με την ομορφιά του, το πρόσωπο του φαίνεται σαν σκαλισμένο από τον Πλάστη.

Ο μπερντές της αλήθειας είναι έργο του Θεού, κυρίου της αιωνιότητας.

Μπορεί να καταλάβει κανείς τον χαρακτήρα από το πρόσωπο.

Το ορατό προκάλυμμα δεν μπορεί να μείνει αδιαπέραστο από το μάτι του νου.

Όσα κοιτάξεις με την προσοχή που πρέπει, θα αξιωθείς να τα νοιώσεις.

Αλλά τον κόσμο τον έχει σκεπάσει ο μπερντές της τεμπελιάς.

Ω χαγιάλ, (3) η μεγάλη τέχνη είναι να κάνεις να περνάει από τα μάτια το αιώνιο τούτο όνειρο.

Πόσοι Καραγκιόζηδες σβήσανε από τον μπερντέ της ζωής.

Εκείνο που περνά είναι μόνο η σκιά του σώματος σου που την φτιάχνει το φως των κεριών.

Ο άνθρωπος είναι υποχρεωμένος να λείψει κι είναι επικίνδυνο να τα βάλεις μ’ οποιουδήποτε σκιά.

Για κοίτα! Εκείνη που έχει τον σουλτάνο σαν παιχνίδι σκέπασε τις πομπές της με τον μπερντέ της αγάπης.

Μείνε για πάντα, Κουστερή, στον δρόμο που πάνε οι άνθρωποι του ιερού μανδύα. (4)

Άμα σηκωθεί των εγκόσμιων ο μπερντές, θα λάμψει η χώρα της ενότητας».(5)



Τα πρόσωπα που αποτελούν τον θίασο του Καραγκιόζη, στο βιβλίο του Σαμπρη Σιγιαβουσγκηλ, καθηγητή φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Πόλης, είναι τα εξής:

Μετά τον Καραγκιόζη και τον Χατζηαβάτη, υπάρχουν , ο Ντελή Μπεκίρ, διάδοχος του μεσαιωνικού Μπεκρή Μουσταφά, παληκαρά, μεθύστακα, με πελώριες μουστάκες, με σαρίκι, με μαχαίρι στη μέση και ένα μπουκάλι κρασί στο χέρι. Ένας δασοφύλακας με ρόπαλο στο χέρι . Ένας Αρβανίτης αστός με φουστανέλα.

Ένας Ζεϊμπέκης, ένας Πέρσης, ένας προσκυνητής από την Αραβία, ο Χατζή κανδήλ η Χατζή φυτίλ, Μπαμπά Ιμέτ, ξυλοκόπος, Ρουμελιώτης παλαιστής και αραμπατζής

ο Μεστόν αγα. Τσελεμπήδες (κύριοι) διάφοροι ντυμένοι με Ευρωπαϊκό ντύσιμο και φέσι. Χανούμισσες διάφορες με φερετζέ και ευρωπαϊκό ντύσιμο. Γειτόνοι, πρόσωπα των μαχαλάδων της Πόλης με παλαιά οθωμανικά ντυσίματα. Μια σειρά νάνων της μυθολογίας των Βορείων λαών της Ευρώπης, οι Μπαμπα Ρουι.

Στον Τουρκικό Καραγκιόζη δεν υπάρχει ούτε Πασάς ούτε Βεζίρης, ούτε κάποιος άλλος εκπρόσωπος της εξουσίας, ούτε πρόσωπο ιστορικό. Το δίδαγμα που κρύβεται σε όλες τις παραστάσεις, επιβάλλεται να παρουσιαστεί στο τέλος η τιμωρός εξουσία, αυτή την υποκαθιστά ο μεθύστακας Ντελή Μπεκιρ.

Τα τραγούδια χρησίμευαν ως παύση ανάμεσα σε διάφορες σκηνές, αφού έφευγαν όλα τα πρόσωπα, της προηγούμενης σκηνής, από τον μπερντέ. Κάθε πρόσωπο είχε ορισμένα τραγούδια η ορισμένο κύκλο τραγουδιών. Είναι κυρίως δυο ειδών:

η φτιαγμένα από τους ίδιους τους Καραγκιοζοπαίχτες, η τραγούδια του λαού που

είχαν  περιεχόμενο ερωτικής λυρικής ποίησης.

Τόσο πολύ άρεσε ο Καραγκιόζης στο κοινό της Πόλης, που στο Πέραν, περιοχή με πολλούς Ρωμιούς, άνοιξε ένα μόνιμο θέατρο σκιών, που ονομαζόταν « ο Μικρός Κήπος των Λουλουδιών», όπου συνέρεαν πλήθη, παρ’ όλη την τολμηρότητα του θεάματος.



1)      Τυπικά επίθετα δερβισών

2)      Έτος που αντιστοιχεί με το 1400  1401

3)       Κοσμητικό επίθετο καραγκιοζοπαιχτών,

       που σημαίνει σκιά και όνειρο.

4)      ο Μωάμεθ και οι άγιοι του

5)      ο Παράδεισος